Złe miejsca dla ślimaków

Nie na każdej mapie można znaleźć Justynów. Zdaje się, że dawna wieś jest obecnie przysiółkiem Stanisławowa Dużego. Mnie tu przyniosło dość przypadkowo. Poszukując interesujących znaków na mapach WIG odnalazłem znak cmentarza. Mapa WIG była w tym wypadku jedyną taką informacją. Nowsze mapy cmentarza nie pokazują. Nie znałem tego terenu. Pierwszy raz pojechałem tam by ocenić możliwość dotarcia do interesującego mnie miejsca. Cmentarz bowiem znajduje się około 200 m od drogi asfaltowej wzdłuż której stoją budynki mieszkalne i gospodarskie. Ta lustracja pokazała, że za następnym razem trzeba pojechać drogami gruntowymi od drugiej strony cmentarza. Znajduje się on na gruntach prywatnych, nie jest nawet osobną działką.

Podczas kolejnej wizyty musiałem przedostać się przez około 1 km piaszczystej drogi gruntowej by zobaczyć w oddali zagajnik będący celem tej wyprawy.

Cmentarz zlokalizowany jest około 1 km od cmentarza żołnierzy niemieckich poległych w II wojnie światowej w Polesiu. Na wzmiankę o nim natrafiłem przeglądając rejestr zabytków województwa lubelskiego. Dopiero później zlokalizowałem go za pomocą map WIG i Geoportalu. Najwygodniej dotrzeć tam można od Smogorzowa. Odnalezienie miejsca w terenie ułatwiają porastające cmentarz i jego okolice drzewa.

Tak to wygląda od strony Smogorzowa.

Cmentarz powstał w roku 2000. Przenoszone są na jego teren ciała żołnierzy niemieckich poległych w II wojnie światowej na terenie województw mazowieckiego i lubelskiego.

Zamek w Otmuchowie powstał w wieku XIII na wzgórzu zajmowanym wcześniej przez gród. Miasto rozwijało się na południe od wzgórza i w XIV wieku lokowano je na prawie flamandzkim. Pierwszy zamek, należący do biskupów wrocławskich zniszczyły wojska Henryka IV Probusa. Jeszcze w tym samym wieku został odbudowany przez biskupa Przesława z Pogorzeli. W wieku XV zamek był najpierw zdobyty przez husytów, a następnie był rozbudowywany. Zyskał wschodnie skrzydło. Dalsza rozbudowa to już wiek XVI. Powstała wtedy budowla renesansowa, czteroskrzydłowa z wewnętrznym dziedzińcem. W wieku XVII biskup Karol Ferdynand Waza zamek odnowił ale jego dzieło zostało wkrótce zniszczone przez wojska szwedzkie. Prawdopodobnie po tych zniszczeniach dokonano odbudowy skoro w 1741 roku (wojna śląska) twierdza została zdobyta przez wojska pruskie i od tego momentu pisze się o pozostawaniu budowli w stanie niszczejącej ruiny. W tym stanie dotrwała do sekularyzacji dóbr biskupów wrocławskich w 1810 roku. W roku 1820 od państwa otrzymała ruinę rodzina von Humboldt.

Wieś Šilheřovice ma rodowód średniowieczny. Wzmiankowana jest w dokumentach już w wieku XIV. Powstała przy szlaku handlowym przebiegającym tędy z południa na północ Europy. Pałac w Šilheřovicach wybudowano na początku wieku XIX dla Jana Fryderyka von Eichendorffa. W miejscu jego powstania znajdował się wcześniej zamek powstały prawdopodobnie na przełomie wieków XVI i XVII.

O zbrodni popełnionej przez okupantów hitlerowskich w Józefowie Dużym napisałem już wcześniej. W wydarzeniach brali też udział koloniści niemieccy zamieszkujący tą i okoliczne wioski. Niewątpliwie byli wzburzeni wymordowaniem jednej z rodzin należących do ich wspólnoty. Co na pewno nie usprawiedliwia tego co co zrobili. Pozostanę jednak przy temacie cmentarza ewangelickiego, który powstał znacznie wcześniej. Okres intensywnego osadnictwa niemieckiego na Lubelszczyźnie to druga połowa XIX w. Osadnicy różnili się od ludności miejscowej językiem i wyznaniem. Zakładali więc własne cmentarze. Ten w Józefowie Dużym łatwo odnaleźć gdy zna się lokalizację miejsca wojennej zbrodni. Cmentarz znajduje się około 200 m od tego miejsca. Rozdzielają te miejsca zagajnik i rów melioracyjny. Cmentarz jest zaniedbany. To widać z daleka (jeśli wie się, że jest to cmentarz).

Potrzebowałem trochę czasu by wpaść na pomysł poszukania cmentarza ewangelickiego w tej miejscowości. Informację o mieszkających tu kolonistach niemieckich znałem już co najmniej od roku. Wspomniałem o tym w wątku poświęconym dokonanej we wsi zbrodni 18 III 1942 roku. Z ciekawości sięgnąłem do map by sprawdzić czy koloniści mieli tu swój cmentarz. Znalazłem go i na mapach WIG z lat trzydziestych (gdy jeszcze był czynny) i na mapach współczesnych geoportalu. Te drugie mapy pokazują, że do cmentarza nie da się dotrzeć jadąc bezpośrednio od zabudowań wsi. Pola przeciął rów melioracyjny. Nie zaznaczono też w tym miejscu obecności mostu. Zdecydowałem się więc na podjechanie od tyłu, przez las. Cmentarz jest teraz jego częścią. Tak wygląda od strony wsi.

Cmentarz znajduje się na zachodnim skraju wsi, przy drodze. Z dwóch stron zachowały się dobrze otaczające cmentarz rów i wał ziemny. Teren cmentarza porastają drzewa. Brak krzyży na zachowanych mogiłach.

Nie zachowały się informacje o dacie założenia cmentarza na piaszczystej skarpie obok wsi Ruda Wielka. Wiadomo jedynie, że spoczywają tu żołnierze trzech armii uczestniczący w walkach toczonych w okresie maj-lipiec 1915. Obecnie cmentarz ten zasłania las i drogi do niego nie wskazują żadne drogowskazy.

O zmarłym wiadomy tylko tyle, że był żołnierzem Korpusu Ochrony Pogranicza. Czy został ranny podczas bitwy pod Wytycznem stoczonej z jednostką Armii Czerwonej 1 października? Nie znam odpowiedzi.