Informacje o społeczności żydowskiej w Sokołowie Podlaskim pochodzą już z XVII i XVIII wieku. Chodzi o informacje o przywilejach dla cechów piwowarskiego i krawieckiego w Sokołowie Podlaskim. W tym okresie jeszcze można mówić o mniejszości żydowskiej w Sokołowie choć była to mniejszość nieznaczna. W drugiej połowie wieku XIX jest to już większość mieszkańców miasta. Kahał sokołowski zaliczany jest do najbogatszych w wieku XVII. Zdewastowany podczas II wojny światowej i po niej cmentarz został zamieniony w park. Od 2009 roku na terenie parku znajduje się tablica informująca o tym, że jest to teren cmentarza.

Chotycze (gmina Łosice, powiat łosicki)
Cmentarz powstał prawdopodobnie pod koniec wieku XVIII. Z lutego 1769 roku pochodzi zapis metrykalny chrztu Marianny Angeli Brygitty Barbary Ossolińskiej w cerkwi w Chotyczach (zapis zachowany w parafii Niemojki). Można więc założyć, że oprócz cerkwi w Chotyczach był też w tym czasie cmentarz. W latach sześćdziesiątych wieku XIX zlikwidowano parafię unicką w Chotyczach i w jej miejsce powstała parafia prawosławna. Tak samo zlikwidowano w Łosicach dekanat unicki. Cmentarz jednak nadal był użytkowany. Wśród zachowanych nagrobków brak krzyży prawosławnych (co nie znaczy, że nigdy tu takich nie było). Po akcie tolerancyjnym wydanym w 1905 roku dawni unici podobno licznie przechodzili do Kościoła rzymsko-katolickiego. Ostatni pochówek na cmentarzu w Chotyczach odbył się w latach pięćdziesiątych XX-go wieku. Cmentarz do II wojny światowej ogrodzony był kamiennych parkanem. Parkan został rozebrany przez okupantów niemieckich w celu utwardzenia dróg prowadzących w kierunku Bugu. Dziś cmentarz nadal jest odwiedzany choć nie pozostało na jego terenie wiele nagrobków. Przy drodze do Łosic przebiegającej przez Chotycze ustawiono znak wskazujący drogę do cmentarza.

Mogiła znajduje się na wydmie w dolinie Wisły. Przez lata opiekowała się nią młodzież ze szkoły podstawowej we Wróblach-Wargocinie. Być może z tego okresu pochodzi informacja, że jest to mogiła z I wojny światowej. Brak informacji o pochowanym tu żołnierzu polskim poległym w walce z bolszewikami.

Cmentarz żydowski w Białobrzegach został założony prawdopodobnie w latach sześćdziesiątych XIX wieku. W tym czasie w Białobrzegach powstała samodzielna gmina wyznaniowa i synagoga. Wcześniej obecni w Białobrzegach od wieku XVIII Żydzi należeli do gminy wyznaniowej w Przytyku. Wg informacji zamieszczonych na stronach Wirtualnego Sztetlu cmentarze były dwa. Prawdopodobnie sąsiadowały ze sobą. Na wojskowych mapach z okresu międzywojenego zaznaczony jest jeden cmentarz. Po wojnie na jego terenie wzniesiono budynki oraz pobudowano odcinek dorgi krajowej biegnącej do Tomaszowa Mazowieckiego.

W wydanym w 1884 roku piątym tomie "Słownika Geograficznego Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich" o Łosicach napisano:

Łosice, osada miejska nad rzeką Tuczną, powiat konstantynowski, gmina i parafia Łosice. Leży w nizinie nadrzecznej, odległa 28 wiorst od Siedlec. Posiada kościół parafialny drewniany, cerkiew pounicką, synagogę, szkołę początkową, sąd gminny okręgu IV, urząd gminny, stację pocztową. W 1827 roku było tu 190 domów i 1543 mieszkańców, w 1862 roku 199 domów (6 murowanych) i 1755 mieszkańców (838 Żydów); obecnie jest 208 domów, 2610 mieszkańców i 3332 mórg ziemi miejskiej. Łosice należą do rzędu dawniejszych osad miejskich na Podlasiu. Aleksander Jagiellończyk w 1505 roku przenosi mieszczan tutejszych z prawa ruskiego na niemieckie. Wzniesiono wtedy ratusz z jatkami, wagą, postrzygalnią, ustanowiono jarmarki. Mimo to starostowie mielniccy nie przestawali uciskać mieszczan, a poborcy wybierali opłaty według ustaw litewskich. Dopiero uchwała sejmowa z 1573 roku położyła koniec wyzyskiwaniu. Władysław IV przywilejem z 1647 roku pozwolił mieszczanom pędzić wódkę i rozwozić ją swobodnie. Zniszczone w czasie wojen szwedzkich otrzymały Łosice w 1677 roku potwierdzenie i rozszerzenie przywileju co do wyrobu i sprzedaży trunków, lecz napływ Żydów protegowanych przez starostów uniemożliwiał mieszczanom konkurencję i doprowadził ich do nędzy. Zakazy królewskie, potwierdzone kilkukrotnie, nie zaradziły nadużyciom; ludność chrześcijańska musiała poprzestawać na pracy rolnej.

Istotne w tym zapisie jest to, że Żydzi pojawiają się w zniszczonych Łosicach po wojnach szwedzkich. Wojny te (jak i wcześniejsze wojny kozackie) doprowadziły do zniszczenia zabudowy i wyludnienia miast. Ich właściciele zabiegali o odbudowę i rozwój. Niemal powszechnie nadawano przywileje osadnicze Żydom w wyniszczonych osadach w których pozostała ludność by przetrwać zajmowała się już niemal tylko uprawą ziemi. Łosice nie były tu wyjątkiem. Wydany 30 maja 1690 roku przez króla Jana III Sobieskiego przywilej pozwalał Żydom założyć w Łosicach cmentarz.

Mordy są jednym z najstarszych miast Podlasia. Przywilej lokacyjny otrzymały już w 1488 roku. Nie wiem kiedy zaczęli się tu osiedlać Żydzi. Być może w wieku XVII lub wcześniej. W XIX wieku założono cmentarz przy drodze do Łosic. Przed jego założeniem mieszkający w Mordach Żydzi korzystali najprawdopodobniej ze znacznie starszego cmentarza w Łosicach. W połowie wieku XIX starozakonni stanowili większość mieszkańców Mordów. Ich liczebność spadła po I wojnie światowej. Przyczyną było zapewne bieżeństwo 1915 roku z którego wielu uchodźców już nigdy nie powróciło do swoich rodzinnych domów. W okresie międzywojennym posiadający w Mordach dwie synagogi Żydzi stanowili połowę mieszkańców osady.

Trzy budynki wchodzące w skład zespołu pałacowo-parkowego w Nowym Duninowie związane są z rodem Ike-Duninowskich choć to nie oni wznieśli tu pierwszy dwór. Ten najstarszy budynek to przebudowywany wielokrotnie od wieku XV dwór pełniący w wieku XIX rolę pałacyku myśliwskiego. Znajduje się pomiędzy dwoma budynkami wzniesionymi w wieku XIX.

Pierwszy raz o społeczności żydowskiej w Klwowie przeczytałem we fragmentach ksiąg pamięci. Wspominał o nich mieszkaniec Przytyku. Byli to uciekinierzy z Klwowa w którym doszło do pogromu. Wzburzeni chłopi planowali też atak na Przytyk - zrezygnowali. Działo się to krótko przed zdarzeniami nazwanymi pogromem w Przytyku. Drugi raz o Klwowie przeczytałem szukając informacji o społeczności żydowskiej w Odrzywole. Szukałem cmentarza żydowskiego. Nie znalazłem na jego temat nawet wzmianki za to wspomniano o połączeniu w okresie międzywojennym gmin wyznaniowych w Klwowie i Odrzywole. Możliwe więc, że mieszkańcy Odrzywoła chowali swych zmarłych w Klwowie. Ale to tylko możliwość. Żydzi w obu miejscowościach na pewno pojawili się w wieku XVII. W Klwowie wcześniej powstał kahał, synagoga, cmentarz. W Odrzywole zaś wcześniej doszło do pogromu, bo w roku 1935. W wyniku starcia chłopstwa z policją zginęło kilkunastu mieszkańców wsi biorących udział w zamieszkach. Jak to wyglądało w Klwowie? Nie wiadomo ale nie spotkałem relacji o uciekinierach w Odrzywoła. Mnie jednak zainteresował cmentarz. Zaznaczony na mapie WIG. I tylko na niej.

Skrzynno to miejscowość położona nad rzeczką Radomką około 7 km na wschód od Przysuchy. Skrzynno prawa miejskie posiadało w latach 1308-1870. Było to jednak dziwne miasto. Jego część należała na początku do cystersów. Pozostając do XVIII wieku dobrami kościelnymi posiadało własne: rynek, kościół i ratusz. Nazywane było Skrzynnem Plebańskim. Druga część Skrzynna podlegała władzy świeckich właścicieli i nie odgrywała większej roli - słabo się rozwijała w porównaniu z częścią plebańską ale i tu były rynek, kościół i ratusz. Przyczyną zahamowania rozwoju osady jak i jej upadku był wzrost znaczenia Radomia i Opoczna. Już w wieku XVI prawdopodobnie Skrzynno było tylko osadą (osadami) rolniczą. Obie osady w wieku XVIII połączyli Szydłowieccy ze Zbożenny. Wiadomo, że zmuszali mieszczan do odrabiania pańszczyzny. Skrzynno jednak znajdowało się na ważnym szlaku łączącym Opoczno i Radom. Formalnie pozostawało miastem. Na Radomce funkcjonowało kilka młynów. Nie wiadomo kiedy pojawili się tu pierwsi osadnicy żydowscy. Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego nie podaje też ich liczby. Nie wspomina by posiadali synagogę czy cmentarz. Ten jednak można odnaleźć bez trudu na mapach WIG.

Nie udało mi się odnaleźć wielu informacji o tym dworze. W rejestrze zabytków zapisano tylko:

zespół dworski i folwarczny, XVIII/XIX, nr rej.: 802/A z 28.10.1972 oraz 117/A z 07.07.1981:
- dwór
- park
- spichrz
- lamus
- gorzelnia

O samym dworze znalazłem informację, że powstał na przełomie XIX i XX wieku (taka informacja pojawia się tylko w opisie zdjęcia dworu zamieszczonego w sieci przez szkołę, która zajmuje budynek dworu). W Słowniku Geograficznym Królestwa Polskiego zapisano, że Maków był wsią królewską, a na początku wieku XIX był wsią rządową. I na razie nic więcej nie wiem. Domyślać się tylko mogę, że Maków został w XIX wieku sprzedany i przy istniejącym już wcześniej folwarku powstał dwór i park. Mogło być jednak inaczej, a przełom wieków XIX i XX jako okres wzniesienia dworu może być pomyłką.