Powstania niepodległościowe

Groby, cmentarze, pomniki upamiętniające zrywy niepodległościowe.

Groby powstańców styczniowych w Batorzu

7 września 1863 roku pułkownik Marcin Borelowski-Lelewel przy leśnej drodze do Otrocza przygotowywał ze swoimi podkomendnymi zasadzkę na ścigających ich żołnierzy carskich. Zamiast zaskoczyć ścigających Borelowski wraz z podkomendnymi sami zostali zaskoczeni przez kozaków. Zginął M. Borelowski oraz 30 jego podkomendnych. Dowódca spoczął na cmentarzu parafialnym założonym na terenie dawnego grodziska z VIII-XI w. zwanego "Zamczyskiem Batorego". W 1933 roku, w 70 rocznicę bitwy postawiono pomnik na grobie dowódcy powstańców. Usypano także kopiec w miejscu bitwy. W roku 1992 delegacja węgierska umieściła przy grobie i kopcu rzeźbione słupy, ławki oraz tablice pamiątkowe ku czci poległych w powstaniu styczniowym ochotników węgierskich.

Grób M. Borelowskiego znajduje się przy wale grodziska.


Mogiła powstańców pod Wolą Okrzejską

W okolicach Woli Okrzejskiej (osady w której urodził się Henryk Sienkiewicz) podczas powstania styczniowego doszło do trzech bitew. Mogiła w lesie kryje ciała powstańców poległych w pierwszej z nich, z 26 lutego 1963 roku. Formujący się dopiero oddział powstańczy pod dowództwem Rudolfa Różańskiego, którego liczebność ocenia się na 300-400 powstańców został zaatakowany przez liczniejszą kolumnę wojsk carskich (ok. 500 żołnierzy, w tym 50 kozaków). Większość powstańców wycofała się walcząc do lasu. Część, wraz ze szkolącym powstańców instruktorem i zarazem dowódcą piechoty Antonim Trzaskowskim (były oficer armii austriackiej) została w walce odcięta od sił głównych. Poległo 16 powstańców, 6 odniosło rany.

Mogiła znajduje się w lesie. Informacje o niej można znaleźć na tablicy w pobliżu dworu Sienkiewiczów. Tam też jest pierwszy znak wskazujący lokalizację mogiły. Ponieważ droga nie jest prosta w lesie umieszczono kolejne 3 znaki. Zabrakło tylko znaku przy samej mogile, która nie znajduje się na skraju drogi tylko ok. 20 metrów od niej, wśród drzew.


Stary cmentarz w Wisznicach

Cmentarz założono ok. 1800 roku. Po 108 latach zastąpiony nowym cmentarzem poza terenem zabudowanym. Do 1875 roku służył zarówno katolikom jak i unitom. Po likwidacji unii kościelnej teren cmentarza podzielono na dwie części. Południową użytkowali wyznawcy prawosławia, północną katolicy. Na środku cmentarza stała do okresu międzywojennego niedokończona kaplica cmentarna, której budowę rozpoczęto w połowie wieku XIX. W części prawosławnej dominowały mogiły ziemne. Obecnie zatarte.

Cmentarz znajduje się przy drodze do Białej Podlaskiej.


Cmentarz wojenny w Maniach

Na cmentarzu spoczywają żołnierze polegli w bitwie jaka rozegrała się 29 sierpnia 1831 roku w okolicach wsi Manie i Rogoźnica w gminie Międzyrzec Podlaski. Powstańczy korpus dowodzony przez gen. Hieronima Ramorino rozbił korpus rosyjski prowadzony przez gen. Grigorija Rosena. Nie znana jest liczba poległych, którzy spoczęli w Maniach. Wiadomo tylko, że z inicjatywy ks. Adama Czartoryskiego odbył się uroczysty obiad wydany ku czci zwycięzców co zdaniem gen. Prądzyńskiego uratowało Rosena przed zupełną klęską. Więcej informacji na ten temat na stronie Ogólnopolskiej Komputerowej Bazy Cmentarzy Wojennych.


Mogiła w Łukawce

Łukawka w gminie Baranów (woj. lubelskie)

Mogiła siedmiu powstańców. Prawdopodobnie byli to uczestnicy bitwy pod Żyrzynem. Być może ranni zabrani z pola walki, którzy zmarli w trakcie przemieszczania się oddziału do Baranowa.


Mogiła powstańców w Fajsławicach

Zwycięzca spod Żyrzyna, gen. Michał Heydenreich "Kruk" mając pod swoim dowództwem 3 partie powstańcze dowodzone przez Krysińskiego, Ruckiego i Wagnera zmierzał na południe Lubelszczyzny. O ile zwycięstwo pod Żyrzynem przyczyniło się do nagłośnienia sprawy powstania w Europie, to bitwa pod Fajsławicami niemal zakończyła powstanie na Lubelszczyźnie. Jeszcze przed bitwą Krysiński wraz ze swoimi piechurami opuścił połączone siły powstańcze. Gen "Kruk" z około 1500 powstańcami dał się otoczyć siłom carskim i poniósł klęskę. Z okrążenia wydostał się jedynie sam dowódca z oddziałem powstańczej kawalerii. Reszta powstańców uległa dwukrotnie liczniejszym i posiadającym 6 dział wojskom carskim. Do niewoli dostało się 650 powstańców. Liczba poległych i rannych to prawdopodobnie 320 powstańców. Wojska carskie poniosły straty w wysokości 40 żołnierzy. Poległych powstańców pochowano na cmentarzu w Fajsławicach w mogile zbiorowej.


Mogiła powstańców styczniowych w Zwierzyńcu

Mogiła zbiorowa. Spoczywają tu powstańcy polegli w bitwie pod Panasówką lub zmarli w wyniku odniesionych w tej bitwie ran. Być może część z tych poległych i zmarłych spoczęła na terenie obecnego cmentarza wojennego w odległości około 250 metrów od mogiły. Istnieje tylko jedna mogiła pojedyncza w której spoczął major hrabia Edward Nyáry (uczestnik powstania węgierskiego 1848 roku i walk na półwyspie apenińskim w latach 1860-1861)


Mogiła powstańców w Kosowie Lackim

Mogiła powstańców w pobliżu drogi do Sokołowa Podlaskiego.


Kopiec w Uchańce

Uchańka - wieś położona nad Bugiem w pobliżu Dubienki. 18 VII 1792 na polach w sąsiedztwie Dubienki wojska dowodzone przez Tadeusza Kościuszkę stoczyły przegraną bitwę z wojskami rosyjskimi. W roku 1861 w miejscu tradycyjnie wskazywanym jako punkt dowodzenie T. Kościuszki usypano kopiec. W roku 1964 odnowiono go i podwyższono do 10 m. Na szczycie umieszczono trzy maszty.


Mogiła powstańców na cmentarzu parafialnym w Borowie

Borów w gminie Annopol (woj. lubelskie)

Mogiła zbiorowa na cmentarzu parafialnym.


Strony

Subskrybuj RSS - Powstania niepodległościowe