Nowy cmentarz żydowski we Włoszczowie powstał w pierwszej połowie XVIII wieku i był użytkowany do grudnia 1942 roku. Starszy włoszczowski kirkut jest dziś terenem zabudowanym budynkami mieszkalnymi. Podczas II wojny światowej na terenie cmentarza okupanci niemieccy dokonywali egzekucji. Polecili także po likwidacji włoszczowskiego getta zlikwidować cmentarz. Do dnia dzisiejszego nie zachował się ani jeden dziewiętnastowieczny nagrobek. Być może jeszcze ich fragmenty zostaną odnalezione przy rozbiórce budynków powstałych w latach czterdziestych. Zachowane częściowo są nagrobki powojenne z polskimi napisami. W roku 2005 władze lokalne uporządkowały teren cmentarza wycinając gęsto rosnące samosiejki drzew i krzewów.
Jadąc ulicą Reja w stronę ulicy Jana III Sobieskiego najpierw napotyka się fragment cmentarza chyba pominięty podczas prac porządkowych.
Cmentarz przy ul. Łyżwy powstał pod koniec XIX wieku. Zniszczony został w roku 1942 i później. Macewy z cmentarza posłużyły między innymi do "pogłębiania fundamentów pod szkołą - przeczytać o tym można na stronie Cmentarze żydowskie w Polsce. Wejścia na teren kirkutu znajdują się od strony cmentarza komunalnego, który częściowo zajmuje teren należący dawniej do cmentarza żydowskiego. Od zewnątrz nie ma osobnych furtek i bram.
Dotąd nie ustalono czy gmina wyznaniowa zorganizowała się w Komarowie w wieku XVIII czy dopiero w połowie wieku XIX. Dlatego można spotkać informacje o cmentarzu podające I połowę XVIII wieku jako okres jego powstania jak i wskazujące okres o sto lat późniejszy. Faktem jest, że w wieku XIX większość mieszkańców miasta, a od 1869 roku osady stanowili Żydzi. Poza nimi mieszkali w Komarowie Polacy i Ukraińcy. W okresie wojny polsko-bolszewickiej doszło w Komarowie do pogromu przeprowadzonego przez walczących po stronie polskiej Kozaków Kubańskich dowodzonych przez Wadima Jakowlewa. Podczas II wojny światowej do października 1939 roku Komarów okupowany był przez Armię Czerwoną. Część ludności żydowskiej opuściła domy i udała się na wschód gdy przekazywano te ziemie okupantom niemieckim. Getto w Komarowie utworzono w 1941 lub dopiero na początku roku 1942. Jego likwidację rozpoczęto w maju 1943 roku - czyli pół roku po wysiedleniu ludności polskiej i osiedleniu w Komarowie Niemców chorwackich.
Cmentarz w Komarowie zniszczono w 1942 roku. W tym samym roku dokonano tu ostatniego pochówku. Dzieło zniszczenia kontynuowano w okresie powojennym. W roku 1988 nekropolię uporządkowano. Przeniesiono na teren cmentarza szczątki 248 Żydów rozstrzelanych w okolicy Komarowa. Wytyczono alejki, ustawiono poprzewracane macewy i przeniesiono na teren cmentarza macewy odzyskane od mieszkańców osady. Ustawiono też nagrobki symboliczne. A dzisiaj (tj. 14 czerwca 2013) nie wiedziałem o istnieniu alejek na cmentarzu i dowiedziałem się dopiero z tekstu M. Kubiszyn z przewodnika "Śladami Żydów. Lubelszczyzna".
Żydzi w Tyszowcach mieszkali prawdopodobnie już wieku XV. Pierwsze wzmianki w dokumentach o ich obecności pochodzą z wieku XVI. W przywilejach dla mieszczan nadanych miastu przez króla można przeczytać:
pragnąc aby miasto przez większą liczbę mieszkańców, codzień do lepszego przychodziło stanu, pozwalamy żydom tak wewnątrz, jak i zewnątrz miasta posiadać domy, ogrody i grunta; wszelkie towary kupować i sprzedawać na miarę i wagę; piwo, miód i gorzałkę wyrabiać i takowe sprzedawać; trudnić się rzezią i sprzedażą mięsa, a nadto: wspólnych z mieszczanami używać swobód, pod warunkiem zarównych z nimi ponoszenia ciężarów; zakazujemy wszakże: aby do sprawowania urzędów miejskich, nigdy przypuszczani nie byli. Ażeby zaś żydzi w handlu nie doznawali przeszkody, utrzymujemy wedle dawnego przywileju targi we wtorek; które gdyby kiedykolwiek na inny dzień zostały zamienione, nigdy na sobotę nie mają być przeniesione.
Lustracja starostwa bełskiego z 1571 r. zawiera następujące informacje o Tyszowcach:
łanów miejskich 39, z każdego płacą po gr. 16, ale że na mocy przywileju erekcyjnego, obowiązani są do opłaty 12 gr. pras., uczyniłoby to na teraźniejszą monetę 18 gr. Domów jest 218, z każdego po 16 gr., szlacheckich 4; popów 3, piekarzów 27, rzeźników 2, szewców 5, na mocy zaś przywileju Zyg. Aug. nie może ich być więcej nad 16. "Zidow w Thyszowczach iesth na then czasz 31, bo ych powietrzem anno 1570 nyemalo wymarlo, ktorzi z rzemiosla iatecznego, bo rzesz byą, dayą loyu szurowego kazdi po 1 1/2 kamienya. Zidowye daią szoszu, co zwą na czapke krolowy florenos 4".
Stary cmentarz żydowski założono prawdopodobnie w wieku XVI. Użytkowany był do przełomu wieków XIX i XX gdy założono nowy cmentarz. Na terenie zdewastowanego podczas II wojny światowej starego cmentarza znajduje się obecnie przedszkole.
Cmentarz prawdopodobnie założono na początku XIX wieku. Znajduje się ok. 100 m od ulicy Grabowieckiej, za zabudowaniami. Zdewastowany podczas II wojny światowej. Wg informacji zamieszczonych na stronach Wirtualnego Sztetlu zachowały się fragmenty trzech nagrobków. Odnalazłem tylko jeden z nich. Cmentarz częściowo jest ogrodzony. Brakuje ogrodzenia od strony pól uprawnych. Nie ma też żadnych tablic informacyjnych.
Strzelce w gminie Białopole. Na skraju parku dworskiego w maju 1942 roku Niemcy rozstrzelali i pochowali 14 osób pochodzenia żydowskiego. Pomnik w tym miejscu stanął w 2009 roku za sprawą Fundacji "Pamięć, która trwa". Dojście do pomnika nie jest oznakowane. Skorzystałem z pomocy mieszkańców pobliskich domów, bez których mogiły bym nie odnalazł.
Synagoga powstała w wieku XVIII prawdopodobnie po pożarze miasta. Znajduje się przy ulicy Janasa nieopodal rzeczki Wąglanki. Podczas II wojny światowej spłonął dach. Po zakończeniu wojny budynek przystosowano na potrzeby magazynu zbożowego Powiatowego Związku Gminnych Spółdzielni. Ponieważ budynek wymagał remontu został porzucony przez PZGS. W roku 1958 budynek przebudowano na potrzeby kina. Dopiero wtedy zniknęła bima i zamurowano część okien. Obecnie w dawnej synagodze mieści się fabryka okien.
Pierwsze informacje o Żydach w Inowłodzu pochodzą z wieku XVI. Do 1820 roku starozakonni w Inowłodzu należeli do kahału w Ujeździe. Prawodpodobnie po utworzeniu przez nich własnej gminy wyznaniowej wybudowali synagogę i założyli cmentarz. Wg Burharda zachowało się około siedemdziesięciu macew. Najstarszy zachowany nagrobek pochodzi z 1831 roku. W spisie 28 nagrobków sporządzonym w 1996 roku przez Benjamina Yaari i Michała Rzeźnika tego najstarszego nagrobka chyba nie ma. Kolejnej inwentaryzacji dokonał Krzysztof Bielawski we wrześniu 2012 roku spisując 53 nagrobki. Cmentarz zdewastowany podczas II wojny światowej znajduje się w lesie tuż przy wyrobiskach kopalni chalcedonitu.
Synagoga w Inowłodzu została zbudowana na początku XIX wieku. Zdewastowana podczas II wojny światowej w 1945 roku zniszczona w wyniku ostrzału artyleryjskiego. Budynek po remoncie służył do roku 1975 jako magazyn. W tym roku podjęto decyzję o umieszczeniu w dawnej synagodze biblioteki publicznej. Trzy lata później rozpoczął się remont budynku na który środki przekazał Amerykańsko-Żydowski Połączony Komitet Rozdzielczy czyli Joint. Synagoga od roku 1977 wpisana jest do rejestru zabytków. Obecnie znajduje się w niej sklep.
Drohiczyn to miasto położone nad Bugiem. Etymologia nazwy tej miejscowości sięga do imienia mitycznego założyciela jak i do słowa "droga". Ta druga wersja pochodzenia nazwy zdaje się być bliższa prawdy. Właśnie lokalizacja miasta przy drodze lub drogach była przyczyną jego wielowiekowego bogactwa. Jedną z dróg na pewno był sam Bug, a ślady najstarszego osadnictwa odkryte przez archeologów sięgają X wieku przed naszą erą. To bogate miasto było dość często łupione i palone, a jednak z tych zniszczeń się podnosiło. W historii Drohiczyna zamieszczonej na oficjalnej stronie miasta napisano, że Żydzi zaczęli napływać do Drohiczyna w wieku XIX gdy już miasto utraciło swoje dawne znaczenie z powodu zmiany sieci szlaków handlowych i przebiegu nowych granic. Powstanie drohiczyńskiego cmentarza żydowskiego datuje się na pierwsze dwudziestopięciolecie wieku XVI (na stronie Centrum Edukacji Obywatelskiej Polska-Izrael).
