Dotąd nie ustalono czy gmina wyznaniowa zorganizowała się w Komarowie w wieku XVIII czy dopiero w połowie wieku XIX. Dlatego można spotkać informacje o cmentarzu podające I połowę XVIII wieku jako okres jego powstania jak i wskazujące okres o sto lat późniejszy. Faktem jest, że w wieku XIX większość mieszkańców miasta, a od 1869 roku osady stanowili Żydzi. Poza nimi mieszkali w Komarowie Polacy i Ukraińcy. W okresie wojny polsko-bolszewickiej doszło w Komarowie do pogromu przeprowadzonego przez walczących po stronie polskiej Kozaków Kubańskich dowodzonych przez Wadima Jakowlewa. Podczas II wojny światowej do października 1939 roku Komarów okupowany był przez Armię Czerwoną. Część ludności żydowskiej opuściła domy i udała się na wschód gdy przekazywano te ziemie okupantom niemieckim. Getto w Komarowie utworzono w 1941 lub dopiero na początku roku 1942. Jego likwidację rozpoczęto w maju 1943 roku - czyli pół roku po wysiedleniu ludności polskiej i osiedleniu w Komarowie Niemców chorwackich.

Cmentarz w Komarowie zniszczono w 1942 roku. W tym samym roku dokonano tu ostatniego pochówku. Dzieło zniszczenia kontynuowano w okresie powojennym. W roku 1988 nekropolię uporządkowano. Przeniesiono na teren cmentarza szczątki 248 Żydów rozstrzelanych w okolicy Komarowa. Wytyczono alejki, ustawiono poprzewracane macewy i przeniesiono na teren cmentarza macewy odzyskane od mieszkańców osady. Ustawiono też nagrobki symboliczne. A dzisiaj (tj. 14 czerwca 2013) nie wiedziałem o istnieniu alejek na cmentarzu i dowiedziałem się dopiero z tekstu M. Kubiszyn z przewodnika "Śladami Żydów. Lubelszczyzna".

Pokaż Judaika na większej mapie






Chmary komarów i nisko wiszące słońce nie ułatwiały fotografowania. Nie udało mi się odczytać całej inskrypcji umieszczonej na tym pomniku. Na portalu Wirtualny Sztetl można znaleźć zdjęcie z odsłoniętą jeszcze tablicą na której można odczytać:

Cmentarz w Komarowie Lubelskim zniszczony przez hitlerowców w czasie II wojny światowej. Pomnik ten postawiono ku pamięci Żydom komarowskim zamordowanych przez Niemców i pochowanych na tym cmentarzu.
Boże pamiętaj o nich