Judaika

Cmentarze żydowskie, synagogi i inne zabytki trwałe

Cmentarz żydowski w Bielsku Podlaskim

Cmentarz żydowski przy ulicy Brańskiej powstał w 1807 roku. Nie był pierwszym kirkutem w Bielsku. Poprzedni znajdował się bliżej centrum miasta. W Bielsku jednak można mówić o dwóch okresach w których funkcjonowały kahały. Nie ma między nimi ciągłości. Pierwsza gmina wyznaniowa przestała funkcjonować w wieku XVII. Druga powstała dopiero w 1807 roku. W okresie okupacji niemieckiej cmentarz stał się też miejscem w którym dokonywano egzekucji i chowano zamordowanych w masowych grobach.


Cmentarz żydowski w Kleszczelach

Strona internetowa miasta i gminy Kleszczele podaje, że:

"Do XVI w. miejscowość zamieszkiwała wyłącznie ludność pochodzenia ruskiego, która napływała z Wołynia od wczesnego średniowiecza."

Od 1533 roku królowa Bona, która wykupiła Kleszczele na okres swojego życia czyniła starania by prawosławie zastąpić wyznaniem rzymskokatolickim. Jednocześnie w całym starostwie kleszczelskim obowiązywał zakaz osiedlania się Żydów. Mieszczanie zajmowali się handlem i rzemiosłem. Głównie z Kleszczeli wywożono chmiel. Zniszczenie miasta w 1777 roku zakończyło jego okres świetności. Już nie mówi się o ośrodku handlowym i rzemieślniczym. Głównym zajęciem mieszkańców Kleszczeli stało się rolnictwo. Powoli też mimo zakazów napływają Żydzi. Jednak najszybszy wzrost liczby ludności żydowskiej w Kleszczelach to druga połowa XIX wieku. Wtedy też powstaje synagoga i prawdopodobnie powstał cmentarz.

Kirkut założono w pobliżu drogi do Czeremchy. Podczas II wojny światowej został zdewastowany. Pozostało kilka zniszczonych nagrobków. Od niedawna jest tu też obelisk upamiętniający kleszczelskich Żydów.


Synagoga w Milejczycach

Synagoga w Milejczycach powstała w roku 1927. Jej rozmiary uwarunkowane były popularnością Milejczyc jako miejscowości wypoczynkowej. Przebywało tu tymczasowo wielu Żydów ściągniętych informacjami o leczniczych właściwościach panującego tu klimatu. Murowany budynek zastąpił wcześniejszą, drewnianą synagogę stojącą w tym samym miejscu. Podczas okupacji został zdewastowany. Po wojnie mieściło się w nim kino.


Cmentarz żydowski w Milejczycach

Powstanie Milejczyc ma związek z przebiegającym tędy traktem do Brześcia Litewskiego. Było to miejsce wypoczynku podróżnych w wieku XV. W wieku XVI już jest mowa o mieście i konflikcie chrześcijan z napływającymi Żydami. Gmina wyznaniowa żydowska powstała w wieku XVIII. A pod koniec wieku XIX i na początku wieku XX gdy wiele dawnych miejscowości na szlakach handlowych podupadało ominiętych przez linie kolejowe Milejczyce zyskały nową rolę. Stały się miejscowością wypoczynkową. Podobnie jak Otwock otoczone lasami przyciągały letników (szczególnie Żydów) z Warszawy i Białegostoku. W odróżnieniu od Otwocka nie powstały tu jednak sanatoria i lecznice. Z myślą o letnikach, których napływało czasami i kilka razy więcej niż było mieszkańców osady, w 1927 roku wzniesiono tu stojącą po dziś dzień synagogę. A cmentarz żydowski założono w 1865 roku. Jest ogrodzony. Nie ma na jego terenie ani jednej zachowanej w całości macewy.


Cmentarz żydowski w Mielniku

Żydzi obecni byli w Mielniku już w pierwszej połowie XVI wieku. W wieku XVII powstał tu kahał. Liczebność wyznawców judaizmu w wieku XVIII nie sięgała 50 osób. Dopiero w wieku XIX społeczność ta założyła swój cmentarz. Wtedy też odnotowano duży przyrost liczby Żydów w Mielniku po którym zaraz nastąpił spadek ich liczby wywołany głównie emigracją do Ameryki.


Uchanie - cmentarz żydowski

Cmentarz założony prawdopodobnie w XVI wieku (w serwisie Wirtualny Sztetl podaje się wiek XVI, zaś w serwisie Polin wiek XIX). Znajduje się w pobliżu nekropolii katolickiej.


Synagoga w Wojsławicach

Wojsławice stały się na Lubelszczyźnie jednym z pierwszych ośrodków osadnictwa żydowskiego. Już w XV wieku w osadzie przebywali wyznawcy judaizmu. W wieku XVI działał tu kahał. Dwa wieki później Żydzi jednak zostali z Wojsławic wygnani. Wiąże się ten fakt z przybyciem do miasta członków sekty Jakuba Franka. To z ich inspiracji miało dojść do wygnania Żydów pod pozorem dokonania przez nich mordu rytualnego. Wkrótce po Żydach i frankiści opuścili miasto i rozpoczął się w dziejach Wojsławic okres upadku. W 1780 roku (19 lat po wygnaniu) pozwolono ponownie na zamieszkanie Żydów w Wojsławicach. W tym też roku prawdopodobnie powstała tzw. stara synagoga rozebrana na początku lat osiemdziesiątych XX wieku. Do dnia dzisiejszego zachowała się zaś synagoga "nowa", której data budowy pozostaje nieustalona ze 100% pewnością. Na szczycie fasady zapisano - 1903. Jednak dokumenty wskazują na lata 1890-1894 jako lata budowy.


Mogiła zbiorowa Żydów z Chełma pod Buśnem

W grudniu 1939 roku około dwóch tysięcy mężczyzn wyznania mojżeszowego zostało zmuszonych do opuszczenia Chełma i udania się do Hrubieszowa. Drogę odbywali pieszo pod nadzorem okupantów. Nie dający rady maszerować byli zabijani. Marsz ten - nazywany Marszem Śmierci - przeżyło około 200 mężczyzn. Przy drodze do Hrubieszowa na pewno jest więcej takich miejsc niż to w Buśnie (gmina Białopole). Pochowanych tu 150 mężczyzn upamiętniono w roku 2010. Krótka relacja z uroczystości odsłonięcia pomnika na stronie Dziennika Wschodniego


Cmentarz żydowski w Dubience

Dubienka (powiat chełmski) otrzymała prawa miejskie w 1588 roku od króla Zygmunta III. Chcąc przyspieszyć rozwój tego miasta królewskiego król kilka lat po lokacji wydał przywilej zezwalający na osiedlanie się tutaj Żydów. W wieku XVIII stanowili oni znaczną większość mieszkańców. Z Bugiem miasto łączyło się przez jego dopływ - rzekę Wełniankę. A ponieważ Bug był wówczas rzeką spławną mieszkańcy Dubienki zajmowali się także handlem zbożem spławianym tą rzeką. Z tą działalnością związane były także żydowskie warsztaty szkutnicze.

Cmentarz żydowski w Dubience powstał najprawdopodobniej już pod koniec wieku XVI. Spoczywa na jego terenie jeden z pierwszych cadyków Uri Fajwel. Dziś w prawdopodobnym miejscu jego pochówku znajduje się nagrobek i skrzynka na "kwitełech" zostawiane przez przybywających tu czasami chasydów.


Cmentarz żydowski w Siedlcach

Nowy (trzeci z kolei) cmentarz żydowski w Siedlcach został założony w 1825 roku. Najstarszy zachowany nagrobek pochodzi z 1855 roku. W tym czasie społeczność żydowska Siedlec stanowiła większość w ogólnej liczbie mieszkańców miasta. Pierwszy (którego teren jest dziś zabudowany) założono prawdopodobnie w wieku XVII (a zaorano i usunięto pozostałe nagrobki w 1949 r.).


Strony

Subskrybuj RSS - Judaika