woj. mazowieckie

Borowie - dwór

Dwór wzniesiono w pierwszej ćwierci XIX wieku na potrzeby właścicieli Borowia - Moszyńskich. Dwór łączył się z obecnie nie istniejącym budynkiem kuchni. Ostatnimi właścicielami byli Popławscy, którzy utracili majątek w wyniki reformy rolnej. Od 1946 roku w budynku dworu funkcjonuje Urząd Gminy. W czasach PRL-u budynek był dwukrotnie przebudowywany.


Stary kościół w Borowiu

Po wybudowaniu dworu w Borowiu kasztelanka lubelska Ludwika z Załuskich Moszyńska ufundowała kościół murowany w miejsce starszego drewnianego liczącego sobie w momencie rozbiórki 116 lat. Kościół murowany ufundowany w 1831 konsekrowany był w roku 1845. W latach 1887-1888 otoczony został kamiennym parkanem. Powiększono też okna. W roku 1907 nadbudowano szczyt fasady. W latach siedemdziesiątych XX wieku proboszcz starał się o zgodę na rozbudowę za małej już świątyni. Na przeszkodzie stanęło wpisanie kościoła do rejestru zabytków. Obecnie świątynię zastępuje nowsza i większa, ta zaś wydaje się opuszczona (nie mam pewności czy obiekt nie jest już użytkowany w celach sakralnych).


Synagoga w Parysowie

Budynek synagogi wzniesiono pod koniec XIX wieku przy drodze do Borowia, a zarazem na cmentarz żydowski. W Parysowie mieszkali potomkowie cadyka nazywanego Świętym Żydem z Przysuchy. Być może dlatego rosła wciąż liczba osiedlających się tu Żydów. Spis z 1921 roku wykazał, że większość mieszkańców osady była wyznania mojżeszowego. Sam budynek nie był w całości bożnicą. Mieściła się w nim także siedziba Gminy Wyznaniowej oraz były mieszkania prywatne. Budynek zdewastowali okupanci podczas II wojny światowej. Jak w wielu osadach w których nie powstał osobny rynek w dzielnicy żydowskiej tak i tu bożnica znajduje się nieopodal rynku dawnego miasta ale nie bezpośrednio przy nim.


Cmentarz żydowski w Parysowie

Brak jest informacji o dacie założenia cmentarza. Na jednym z nagrobków odnaleziono rok 1854 jako datę śmierci osoby na której grobie macewę umieszczono. Cmentarz ten jest zarazem miejscem w którym pochowano w zbiorowych grobach Żydów z getta w Parysowie zamordowanych podczas likwidacji getta.


Cmentarz żydowski w Kołbieli

Jak podaje wydany w 1882 roku tom IV Słownika geograficznego Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich:

Cytuję:
W 1827 roku było tu 28 domów, 350 mieszkańców; w 1861 roku 36 domów, 619 mieszkańców (505 Żydów); obecnie 50 domów i 800 mieszkańców (600 Żydów).

Z informacji zamieszczony na stronach Wirtualnego Sztetlu wynika, że w 1909 roku w Kołbieli mieszkało 2077 osób wyznania mojżeszowego co stanowiło 89% wszystkich mieszkańców.
Pierwsza wzmianka o osadzie pochodzi z początku wieku XV. O Żydach w Kołbieli pierwszy raz wspomniano w zachowanych dokumentach w wieku XVIII. Gminę żydowską utworzono w roku 1853. Być może wtedy też powstał leżący w pewnym oddaleniu od zabudowań cmentarz żydowski.


Cmentarz żydowski w Otwocku

Cmentarz założono w drugiej połowie wieku XIX. Jego powstanie miało związek z walorami uzdrowiskowymi Otwocka. Społeczność żydowska Otwocka korzystała bowiem z cmentarza w Karczewie rosła jednak gwałtownie liczba umierających na miejscu przybyszy spoza Otwocka. Uzdrowisko stało się bardzo popularne nie tylko wśród Żydów zamieszkujących ziemie Rzeczypospolitej. Klimat miasta otoczonego lasami miał dobroczynny wpływ na chorych cierpiących z powodu schorzeń dróg oddechowych. Większość z nich cierpiała na gruźlicę. Często już zbyt zaawansowaną by pomogło leczenie uzdrowiskowe.

Widok od strony Karczewa.


Cmentarz żydowski w Karczewie

Cmentarz znany. Był czas, że pisano o nim. Że publikowano kolejne zdjęcia. Zaczęło się chyba od zdjęcia Tomasza Tomaszewskiego opublikowanego na łamach National Geographic. Zdjęcie poszło w świat i pojawiło się zainteresowanie cmentarzem. Choć sam cmentarz jest przecież znacznie starszy. Mimo braku informacji o dacie jego powstania można przyjąć, że powstał pod koniec XVIII wieku lub na początku wieku XIX.


Cmentarz ewangelicki w Kadłubku

W okolicach Sienna znajduje się kilka cmentarzy ewangelickich będących dziś chyba jedynym śladem po licznych koloniach niemieckich. Najczęściej widoczne są z daleka jako kępa drzew wśród pól. Tak jest i w Kadłubku.


Cmentarz ewangelicki w Karolinie

Potrzebowałem trochę czasu by wpaść na pomysł poszukania cmentarza ewangelickiego w tej miejscowości. Informację o mieszkających tu kolonistach niemieckich znałem już co najmniej od roku. Wspomniałem o tym w wątku poświęconym dokonanej we wsi zbrodni 18 III 1942 roku. Z ciekawości sięgnąłem do map by sprawdzić czy koloniści mieli tu swój cmentarz. Znalazłem go i na mapach WIG z lat trzydziestych (gdy jeszcze był czynny) i na mapach współczesnych geoportalu. Te drugie mapy pokazują, że do cmentarza nie da się dotrzeć jadąc bezpośrednio od zabudowań wsi. Pola przeciął rów melioracyjny. Nie zaznaczono też w tym miejscu obecności mostu. Zdecydowałem się więc na podjechanie od tyłu, przez las. Cmentarz jest teraz jego częścią. Tak wygląda od strony wsi.


Cmentarz wojenny w Rudzie Wielkiej

Nie zachowały się informacje o dacie założenia cmentarza na piaszczystej skarpie obok wsi Ruda Wielka. Wiadomo jedynie, że spoczywają tu żołnierze trzech armii uczestniczący w walkach toczonych w okresie maj-lipiec 1915. Obecnie cmentarz ten zasłania las i drogi do niego nie wskazują żadne drogowskazy.

Obrazek

Strony

Subskrybuj RSS - woj. mazowieckie