Złe miejsca dla ślimaków

Cmentarz ten mógł zginąć w niepamięci ale stało się inaczej za sprawą księdza Romana Karwackiego. Postanowił on bowiem w 2003 roku usunąć macewy leżące na podjeździe do plebanii i złożyć je w miejscu dla nich właściwym, czyli na cmentarzu, z którego zostały zabrane podczas II wojny światowej.

Rozwój Przysuchy przypada na początek XVIII wieku. W 1710 roku jej właściciel, kasztelan Antoni Czermiński, z myślą o uruchomieniu fabryki broni sprowadził rzemieślników z Niemiec. Stworzył dla nich miejscowość obok starej wsi Przysucha i uzyskał dla niej przywilej lokacyjny. Osada ta nosiła nazwę Czermin. Pomiędzy wsią Przysucha, a Czerminem, w pobliżu dworu Antoniego Czermińskiego wyrosła zaraz osada żydowska, posiadająca tak jak osada niemiecka własny rynek. Dopiero w latach 1745-1750 kolejni właściciele tych dóbr stworzyli kolejną osadę, przeznaczoną dla rzemieślników polskich, także z własnym rynkiem. Ta osada nosiła nazwę Ursulin. W 1777 roku w mieście "niemieckim" było 39, w "polskim" 29, w "żydowskim" zaś 85 domów.

Cmentarz znajduje się na początku wsi od strony Skaryszewa. W pobliżu stoją same nowe domy więc pewnie założono go za wsią. Cmentarz powstał w roku 1830 i dziś ma status cmentarza zabytkowego. Nie wiem niestety kiedy powstała kapliczka stojąca na szczycie kopca.

Bardziej to miejsce niż obiekt. Dla przejeżdżających może być interesujące ale kto by tak przejeżdżał jak nawet google nie pokazują tam drogi którą pojechać najwygodniej. Po kolei jednak.
Kępy Gostecka i Solecka leżą na byłej wyspie. Obszar wyznacza starorzecze Wisły nazywane tu Wisełką. Administracyjnie od dawien dawna należały do gminy w Solcu znajdującym się po przeciwnej stronie Wisły. Zawsze jednak istniały problemy z komunikacją przez rzekę. Z jednym krótkim wyjątkiem - w sierpniu 1939 oddano do użytku most łączący Kępę Gostecką ze znajdującą się po drugiej stronie Wisły miejscowością Kłudzie. W następnym miesiącu most został zniszczony. Powstanie kolejnego mostu planuje się na rok 2013. Jednak już wcześniej obie Kępy wyłączono z woj. radomskiego i przyłączono do lubelskiego. Podobne problemy jak z przynależnością administracyjną dotyczyły zapewne i przynależności administracyjnej kościelnej. Teraz w Kępie Gosteckiej jest już kaplica należąca do parafii piotrawińskiej. Jednak znacznie dłużej od niej funkcjonuje tu sanktuarium maryjne o którym parafia milczy. W tym roku nawet zniknął drogowskaz do sanktuarium znajdujący się przy drodze z Kamienia.

Cmentarz ten powstał na początku XIX w. gdy zaczęto wyprowadzać cmentarze poza osady powołując się na względy higieniczne. Był to już trzeci z kolei cmentarz Żydów kraśnickich. Po poprzednich nie ma śladów. Ich tereny dawno zostały zabudowane. Ten ulokowany w dzielnicy Góry w czasach niemieckiej okupacji stał się terenem masowego mordu dokonanego przez okupantów na ponad setce kraśnickich Żydów. Ze względu na to wydarzenie po wojnie wystawiono tu pomnik. Poza nim znajdowały się nieliczne już macewy. Jak napisano na stronie kirkuty.xip.pl stan względnego porządku panował tu do lat siedemdziesiątych. Wtedy to zrezygnowano z utrzymywania na terenie cmentarza stróża, który prowadził tu podstawowe działania pielęgnacyjne. Od tego momentu można liczyć postępującą degradację nekropolii i pomnika znajdującego się na jej terenie.

Przybyłem tu od strony ulicy Stromej, która przy rogu cmentarza łączy się z ulicą Szewską, od której wcześniej odchodziła jako ulica boczna. W miejscu zejścia się ulic znajdują się resztki betonowego parkanu otaczającego kirkut.

Ludność żydowska w Zwoleniu zamieszkiwała na pewno już w XVI w. Wiadomo, że w 1810 roku powstała tu synagoga ale czy była pierwszą synagogą nie wiadomo. Cmentarz powstał w wieku XVII i był używany do 1942 roku. W lutym 1942 roku powstało tu getto. Sprawa jak dla mnie dziwna. Rozporządzenia dotyczące lokalizacji skupisk żydowskich obowiązujące w GG jasno określały, że skupiska mają powstawać w pobliżu linii kolejowych. Taka była w Pionkach ale to w Zwoleniu zamknięto w getcie Żydów z Pionek (także Żydów z Gniewoszowa i Kazanowa). Jeszcze w 1942 roku getto zlikwidowano w akcji Reinhardt - mieszkańcy getta zostali wywiezieni do Treblinki. Na miejscu zniszczono synagogę i zdewastowano cmentarz żydowski.

Osada puławska rozrastała się od końca XVIII wieku. Początkowo jako osada przy pałacu Czartoryskich. Większe grupy Żydów zamieszkiwały wtedy w Końskowoli i we Włostowicach. Wzrost liczby mieszkańców oznaczał też większą liczbę osób wyznania mojżeszowego (jak kiedyś ich określano). Nawet szybszy czasami niż pozostałej ludności. Jednak nie następował on równomiernie. Pod koniec XVIII wieku Żydzi stanowili 73% mieszkańców. Pod koniec wieku następnego 64%. Po pierwszej wojnie światowej już poniżej 50%, a przyłączenie do miasta nowych obszarów w 1934 roku jeszcze bardziej obniżyło procentowy udział Żydów w ogólnej populacji miasta. Okresem największej zamożności miejscowych Żydów jak i zapewne wszystkich mieszkańców, była druga połowa XIX wieku. Wtedy to powstały dwie puławskie drewniane bóżnice. Prawdopodobnie na miejscu jednej z nich powstała bóżnica murowana.

Dziś na terenie zajmowanym przez wiek XIX i początek XX wieku przez bożnice stoją inne budynki ale o Żydach puławskich przypomina kamień z tablica pamiątkową umieszczony na rogu ulic Kołłątaja i Piłsudskiego. Szkoda tylko, że nie wspomniano na niej o znajdujących się kiedyś w pobliżu synagogach.

Cmentarz powstał w na początku wieku XIX. Znajduje się na wzgórzu przy ulicy 3 Maja (jak się podaje) lub w Zarzece (jak pokazują mapy). Na miejscu informację o cmentarzu można odnaleźć na tablicy przy brodzie na rzeczce Bystrej. Napisano tam głównie o samym brodzie i że na przeciwko jest widok na cmentarz żydowski. To "na przeciwko" to za tablicą informacyjną. Tędy też kiedyś biegła droga na kirkut. Teraz jest ona częścią prywatnej posesji i wejść na teren cmentarza można od jego tyłu, czyli po stromym zboczu.

Kościół, a może bardziej kościółek stoi w Końskowoli przy drodze Radom - Lublin od strony Puław. Po drugiej stronie drogi znajdują się resztki dawnego dworu, a może zamku Tęczyńskich pełniące długo rolę plebanii kościoła farnego znajdującego się ok. 200 metrów dalej po tej samej stronie drogi co kościół szpitalny, który jest bohaterem tego tematu.

Trochę średniowiecza.
Kościół pw. św. Zygmunta w Siennie to ślad dwóch Oleśnickich, uczestników bitwy pod Grunwaldem, którzy pięknie zapisali się w historii Polski.