W 1941 roku na terenie Zakładów Tele i Radiotechnicznych (uruchomionych kilka dni przed wybuchem wojny, a powstałych w ramach budowy Centralnego Okręgu Przemysłowego) Wehrmacht utworzył obóz pracy dla jeńców sowieckich. Wcześniej okupanci prowadzili tu warsztaty naprawcze maszyn po których powstała tu filia firmy Schneider.

Cmentarz powstał w roku 1915. Poniżej cmentarza prawosławnego. Schodzi do samego podnóża góry. Na samym dole znajdują się groby żołnierzy Armii Czerwonej poległych podczas walk w 1944 roku. Poniżej połowy wzniesienia są też groby partyzantów GL/AL oraz oficerów Ludowego WP. Na poziomie pomnika znajduje się jeszcze mogiła 13 żołnierzy poległych we wrześniu 1939 roku. Las krzyży nad mogiłami z pierwszej wojny światowej.

Cmentarz ten jest miejscem, które wielokrotnie mijałem. Właściwie to nawet parokrotnie przez niego przechodziłem. Tak potoczyła się jego historia, że to miejsce spoczynku być może ponad 50 tys. osób jest dziś częściowo trasą krajową, częściowo skwerem, a w części nadal używanym cmentarzem. Zanim zainteresowałem się jego historią robiłem przejazdem zdjęcia. Teraz już wiem, że ta moja "dokumentacja" fotograficzna jest bardzo niepełna.

Pozwolenie na założenie cmentarza wydano w 1828 roku. Pierwsze pochówki pojawiły się tu dopiero po kilku latach, podczas epidemii cholery. W następnych latach teren cmentarza wielokrotnie powiększano. Ostatecznie zajął on ponad 8 hektarów. Poza mieszkańcami Lublina chowano tu żołnierzy Żydów poległych podczas pierwszej wojny światowej. Mieli tu wydzieloną kwaterę lub mały cmentarz otoczony murem i być może nie będący częścią wielkiej nekropolii - poległych przywożono i spod odległego Kraśnika by tu spoczęli.

Czy popełnię wielki grzech odsyłając po szczegóły pod kilka innych adresów?
Cmentarze żydowskie w Polsce
Żydzi w Lublinie

Zdjęcia z marca 2010 - część traktowana dziś jak skwer. Tu znajduje się mauzoleum, którego nie sfotografowałem zajęty młodym psem ludzi siedzących na mauzoleum.

Drzewce w gminie Wąwolnica. W miejscowości tej, która w dokumentach pojawia się już w XIV wieku odkryto pochówki sprzed ponad 3 tysięcy lat. Tu jednak chcę wspomnieć o cmentarzu nowszym ale nie wiem sam czy dużo nowszym. Na jego temat posiadam dwie relacje. Ustną - uzyskaną od spotkanej na drodze pani, którą zapytałem o lokalizację cmentarza. Pisaną - z Gazety Nałęczowskiej i dodatkowo zapis z pracy M. Dąbrowskiego.

Kwatera niegdyś wydzielona, z drewnianymi krzyżami na mogiłach ziemnych. Obecnie na jej terenie znajdują się też pochówki cywilne oraz jeden wojskowy z II wojny światowej. Mogiły zostały w latach pięćdziesiątych obetonowane, umieszczono wtedy też na nich betonowe krzyże.

Za pierwszym razem w sierpniu 2009 roku trafiłem tu przez przypadek. Szukałem cmentarza w lesie Borek i pojechałem wzdłuż brzegu lasu licząc na jakieś znaki, który by mnie do niego doprowadziły. Znaków nie znalazłem, zamiast tego znalazłem cmentarz o którego istnieniu nie wiedziałem. Podczas drugiej wizyty, do której doszło w sierpniu 2010 roku miałem przyjemność porozmawiać z mieszkanką jednego z pobliskich domów. Od niej dowiedziałem się, że cmentarz został odnowiony w 2008 po wielu interwencjach okolicznych mieszkańców. Bynajmniej nie chodziło o upamiętnienie pochowanych tu żołnierzy. Problemem były ogromne ilości ludzkich kości wystających z ziemi w krzakach i w ich pobliżu. Były to szczątki żołnierzy niemieckich poległych podczas II wojny światowej. W czasie prac renowacyjnych dokonano ich ekshumacji i przeniesiono na teren cmentarza w Polesiu, niedaleko Puław.

Przyjechałem tu od strony Czemiernik. Po minięciu cmentarzy katolickiego i żydowskiego wyjechałem na wprost pałacu i już czułem, że warto było się tu pojawić.

Z Wikipedii:

Posiadłość została założona ok. połowy wieku XVI w. przez Piotra Firleja, i miała ona wtedy profil obronny. Obecny pałac w stylu barokowym zbudowano w drugiej połowie XVII w. W 1693 roku Tylman z Gameren sporządził projekt przebudowy zamku dla marszałka wielkiego koronnego Józefa Karola Lubomirskiego, ale nie wiadomo, czy został on w pełni zrealizowany. W roku 1705 podczas wojny północnej pałac został częściowo zniszczony. Odbudowany z funduszy księcia Pawła Karola Sanguszki, według projektu Pawła Antoniego Fontany zyskał m.in. portyk i trzecią kondygnację. Poza tym wyposażono wnętrza, dobudowano ogrodzenie oraz uporządkowano wystrój parku za pałacem. Potem rezydencja wielokrotnie zmieniała właścicieli. Był on pod administracją Banku Polskiego w XIX wieku, jak również pełnił funkcję szpitala wojskowego. W 1925 pałac kupiło Zgromadzenie Zakonne Braci Kresowych. Rok 1933 nie zapisał się dobrze w historii tego zabytku - pożar, który wybuchł w rezydencji zniszczył dach i wnętrza pałacowe. Zarząd Miejski wykupił ruinę wraz z ogrodem w latach 1935-1938. Odbudowa i remont generalny miał miejsce już po II wojnie światowej, w latach 1950-1970. Obecnie pełni funkcję siedziby Starostwa Powiatowego w Lubartowie.

Bobrowniki jako miasto pojawiły się w historii Polski w roku 1485. W r. 1660 liczyły ok. 2 tys. mieszkańców. Rozwojowi sprzyjało położenie miasta na szlaku handlowym. Rozwój trwał do ok. 1780 r. Przez pięć lat poczynając od tego roku epidemie zabrały ponad 1600 mieszkańców. Miasto już się nie podźwignęło. Budowa twierdzy w Iwangorodzie przypieczętowała upadek miasta - wielu bobrowniczan przeprowadziło się bliżej nowych miejsc pracy w Irenie i Iwangorodzie (Dęblinie). Utrata praw miejskich to już była tylko formalność potwierdzająca rzeczywistość.