Kiełczewice Dolne w gminie Strzyżewice są jednym z tych miejsc na Lubelszczyźnie gdzie front I wojny światowej przetaczał się dwukrotnie. Na terenie wsi znajdowały się trzy miejsca w których pochowano poległych żołnierzy. Jedno z nich dziś już nie istnieje - to kwatera na cmentarzu parafialnym w której pochowano oficerów walczących armii (w nieznanej liczbie). Pozostały dwa cmentarze wojenne po przeciwnych stronach przepływającej przez wieś rzeczki - Bystrzycy.

Pierwszy cmentarz do którego dotarłem znajduje się na wzgórzu noszącym nazwę Ptasia Góra. Na mapach WIG nazwa jest inna - Murakowa Góra. By dotrzeć do cmentarza trzeba najpierw wspiąć się na skarpę znajdującą się po wschodniej stronie Bystrzycy. Potem może z kilometr polną drogą cały czas pod górę. Cały czas widoczne są porastające teren cmentarza drzewa (na prawo od drogi).

O cmentarzu dowiedziałem się po raz pierwszy przeglądając listę istniejących cmentarzy wojennych w dawnym województwie lubelskim sporządzoną na potrzeby PTTK. Po raz drugi gdy rozmawiałem z mieszkańcem gminy Dzierzkowice na cmentarzu w Chruślankach Józefowskich. Już wcześniej nie odnalazłem kwatery wojennej na cmentarzu parafialnym w Dzierzkowicach. Być może już nie istnieje. Ostatnim miejscem pamięci z I wojny światowej którego nie odwiedziłem w okolicy Dzierzkowic pozostawał cmentarz wśród pól. Gdybym wiedział jak tam po deszczu wyglądają drogi może bym się nie wybrał... Ale nie żałuję, że tam byłem.

Cmentarz założono obok figury przydrożnej z 1910 roku. Czas jej nie oszczędzał ale i ona się zachowała do dnia dzisiejszego.

Cmentarz powstał na początku wieku XX. Znajduje się ok. 1 km od centrum Urzędowa, wśród pól. Osada korzystała z odnawianego co jakiś czas prawa zakazującego osiedlania się w niej Żydów. Dopiero w drugiej połowie wieku XIX zaczęła powstawać lokalna społeczność żydowska należąca do gminy w pobliskim Kraśniku. Patrząc od strony Urzędowa po wjechaniu na wzgórze znajdujące się od strony Kraśnika można wypatrzeć na polach kępę krzewów i drzew porastających dziś cmentarz (w środkowej części zdjęcia).

Charlęż w powiecie łęczyńskim

Cmentarz wojenny założony dla żołnierzy poległych w dniach 3-4 sierpnia 1915 roku. Spoczęło tu początkowo ponad 400 żołnierzy. Większość w mogile zbiorowej jaką jest kopiec. W jego sąsiedztwie znajdowało się 39 mniejszych mogił zbiorowych i pojedynczych. Całość otoczona też już dziś nie istniejącym wałem i rowem. Kopiec miał średnicę ok. 10 m.

Kościół wzniesiono w latach 1730-1748. Konsekrowany został w roku 1750 przez biskupa Kajetana Sołtyka. Pierwszy duży remont połączony z przebudową przeprowadzono w roku 1891. Kolejny remont przeprowadzono w 1986 roku. Dzwonnica pełniąca jednocześnie bramę wzniesiona została w roku 1880 mimo zakazu władz carskich.

Projekt pałacu powstać miał w roku 1873 w pracowni któregoś z Lancich (ojciec – Franciszek Maria Lanci – zmarł w roku 1875, syn – Witold Lanci – znany jest w Lublinie jako projektant dworca kolejowego). Zleceniodawcami byli nowożeńcy: Maria Wanda Uruska - córka hrabiego Seweryna Uruskiego (właściciela Milanowa) oraz książę Włodzimierz Światopełk-Czetwertyński. Jednym z wymagań stawianych budowniczym było ukończenie jak najszybciej jednej części w której można by zaraz zamieszkać podczas dalszych prac budowlanych. Tą częścią najwcześniej oddaną była część środkowa. Państwo młodzi (może nie do końca młodzi skoro mąż był o 16 lat starszy od małżonki) wprowadzili się do tej części gdy wznoszono skrzydła budowli.

Cichostów w gminie Milanów

Cmentarz wojenny założony w 1915 roku. Tak informuje strona internetowa gminy Milanów. Szukając informacji w wydawnictwie "Zabytkowe cmentarze. Woj. bialskopodlaskie" już przy pierwszym słowie się zastanowiłem. Brzmi ono - czynny. Jeżeli czynny to dlaczego nie ma go na mapach? Nie odnalazłem go w geoportalu. Nawet na mapach WIG nie byłem pewien czy go odnalazłem. Jedyne miejsce które mi na nich pasowało na cmentarz to była zielona plama na mapie obok wiatraka. I miałem nadzieję, że choć trochę wiatraka jeszcze pozostało by wskazać mi lokalizację cmentarza.

Okalew w gminie Milanów

Kierując się informacjami ze strony internetowej gminy Milanów chciałem rozwiązać zagadkę cmentarza wojennego w Okalewie. Zagadka ta to informacja ze wspomnianej strony:

-cmentarz wojenny z I wojny światowej, założony w 1914 r.

Nie słyszałem o działaniach wojennych w tym rejonie w roku 1914. O co więc chodzi?

Jak barbarzyńca pojechałem szukać rozwiązania na miejscu choć mogłem sięgnąć do literatury tematu. A na miejscu cmentarz okazał się być kępą drzew w kształcie prostokąta przy polnej drodze.

Cmentarz założony prawdopodobnie w 1914 roku na lekkim wzniesieniu na zachód od wsi. Nie ma nagrobków. Mogiły zbiorowe są słabo widoczne. Cmentarz porasta las. Tylko za sprawą lokalnej społeczności miejsce to nie uległo zapomnieniu.

Cmentarz założony w sierpniu 1915 roku w miejscu walk pomiędzy wojskami carskimi i cesarsko-królewskimi. W trzydniowej bitwie (14-16 VIII) na przedpolach Tuliłowa straciło życie ok. 2000 żołnierzy. Wojska austro-węgierskie musiały opuścić ten teren zaraz po bitwie pozostawiając poległych nie pochowanych. Cmentarz założyły oddziały niemieckie zastępujące na tym odcinku frontu oddziały austro-węgierskie.