Judaika

Cmentarze żydowskie, synagogi i inne zabytki trwałe

Cmentarz żydowski w Rejowcu

Społeczność żydowska w Rejowcu obecna była od XVI wieku. Nie wiadomo kiedy założyła cmentarz. Wiadomo tylko, że podczas II wojny światowej na jego terenie chowano zamordowanych w miejscowym getcie i że wtedy rozpoczęła się dewastacja cmentarza. Po wojnie dewastację kontynuowano i ostatecznie cmentarz zaczął pełnić rolę pola ornego. W 2003 roku cmentarz ogrodzono. Na jego terenie wzniesiono pomnik z ocalałych fragmentów macew. Fundatorami byli członkowie rodzin żydowskich związanych z Rejowcem.

Obrazek

Cmentarz żydowski w Krasnymstawie

Wg informacji ze strony Fundacji Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego cmentarz powstał w roku 1890. W innych miejsca mówi się tylko o końcu wieku XIX. Krasnystaw od XVI wieku korzystał z przywileju zabraniającego osiedlania się Żydów w mieście. Zakaz zniesiono w 1862 roku ale już prawie 30 lat wcześniej dopuszczono osiedlanie się Żydów w granicach miasta zrujnowanego po pożarze. Do tego czasu społeczność żydowska zamieszkiwała tereny podmiejskie.

Cmentarz zajmuje powierzchnię 1 ha. Ostatnie pochówki odbyły się w roku 1943. Cmentarz zdewastowano podczas wojny. Dziś są tam pojedyncze uszkodzone macewy. Ich odnalezienie utrudnia gęsta roślinność. Przez teren cmentarza przechodzą linie energetyczne. Na szerokości jaką zajmują linie elektryczne występuje tylko roślinność niska. Jednak w lesie przy tym pasie także można odnaleźć macewy.

Na stronie http://krasnystaw.bix.pl/ znalazła się informacja, że cmentarz jest zabytkiem. Jednak to chyba odczucie jej autora lub najświeższe wiadomości. W rejestrze zabytków województwa lubelskiego z danymi z roku 2009 cmentarz nie jest wzmiankowany.

Widok od strony ulicy Rejowieckiej

Obrazek

Synagoga w Krasnymstawie

Synagoga powstała pod koniec XIX wieku. Mniej więcej w tym samym czasie co i cmentarz. Jej ściany wykonane są z wapienia, który dziś miejscami jest już pozbawiony tynku. Po dewastacji dokonanej przez niemieckich okupantów budynek został zaadaptowany do potrzeb spółdzielni krawieckiej. Dziś stoi opuszczony.

Obrazek

Cmentarz żydowski w Tarłowie

Cmentarz powstał zapewne jeszcze przed 1609 rokiem. Zajmuje powierzchnię 2 mórg. Oddzielony od zabudowy Tarłowa wolno płynącą rzeczką i jej rozlewiskami. Droga do niego wiodła groblą. Dziś wygląda to zdecydowanie inaczej. Zabudowa przeniosła się w okolice cmentarza. Na tyłach cmentarza pojawiła się droga, teraz już nawet wyasfaltowana. Nie zachowały się żadne ślady dawnego ogrodzenia. Wyrosły drzewa tworząc na terenie cmentarza las. Z macew ocalała tylko jedna. Być może posiadała kiedyś napisy.

Obrazek

Cmentarz żydowski w Solcu nad Wisłą

Cmentarz założono w momencie utworzenia w Solcu nad Wisłą gminy wyznaniowej żydowskiej. Był to rok 1889. Zlokalizowany poza miastem był ogrodzony murem z kamieni wapiennych. W okresie II wojny światowej cmentarz został zdewastowany. Do dnia dzisiejszego pozostała na nim jedna stojąca macewa - uszkodzona. Mur rozsypał się tworząc wał oddzielający cmentarz od przebiegającej obok polnej drogi.

Miałem problem ze zlokalizowaniem cmentarza. Tak dobre zwykle mapy wojskowe z okresu międzywojennego w tym wypadku okazały się bezużyteczne. Dopiero niedawno zrozumiałem dlaczego. W miejscu gdzie powinien być zaznaczony cmentarz umieszczono napisy "Solec Sandomierski U. gm. Dziurków Gm 403".

Widok z drogi noszącej nazwę ul. Leśna

Obrazek

Cmentarz żydowski w Adamowie

Adamów - wieś gminna w powiecie łukowskim
Cmentarz powstał w okresie międzywojennym. Podczas wojny został zdewastowany.

Obrazek

Kirkut w Kozienicach

Cmentarz powstał prawdopodobnie w pierwszej połowie XVII wieku. Funkcjonował nieprzerwanie do drugiej wojny światowej. Do dziś zajmuje piaszczyste wzgórze. Nie ma jednak na nim dawnych nagrobków. Dewastacji uległ w czasie II wojny jak i po niej. Adam Penkalla wspomina w jednym ze swoich artykułów o macewie wykonanej z kamienia polnego posiadającej ślady dawniej pokrywającej ją farby. Nie dotrwała do końca lat osiemdziesiątych. Zaginęła.

Obrazek

Kirkut w Lipsku

Lipsko (pow. lipski)
Cmentarz przy obecnej ulicy Czachowskiego mógł powstać już w drugiej połowie XVII wieku. W wieku następnym Żydzi w Lipsku stanowili ok 1/3 mieszkańców. W drugiej połowie wieku XIX stanowili już większość mieszkańców. Posiadali nie tylko cmentarz ale i synagogę, kilka domów modlitwy, mykwę, rzeźnię. Większość miejscowego przemysłu znajdowała się w rękach żydowskich. Stan liczebnej przewagi wyznawców judaizmu nad chrześcijanami utrzymywał się do października 1942 roku. Wtedy to zlikwidowano w Lipsku założone w grudniu 1941 getto i wszystkich jego mieszkańców wygnano do getta w Tarłowie.

Obrazek

Cmentarz żydowski w Łęcznej

Cmentarz w Łęcznej powstał prawdopodobnie już w XVI wieku. Choć nie jest pewne czy w tym miejscu, w którym jest dzisiaj. Macewy z cmentarza pozabierano do celów budowlanych jeszcze podczas wojny i zaraz po niej. Teren był zaorany w latach pięćdziesiątych i obsadzony drzewami. A jednak podczas prac ziemnych przy budowie znaleziono macewę i szczątki ludzkie. Być może więc cmentarz znajdował się tu od początku i zanim go powiększono stosowano metodę polegającą na dokładaniu kolejnych warstw ziemi by móc w tym samym miejscu dokonywać kolejnych pochówków. Ocalone macewy zgromadzono w sąsiedztwie synagogi i zdjęcia zamieściłem w artykule jej poświęconym.

Obrazek

Synagoga w Sandomierzu

Jak można przeczytać w wielu miejscach synagoga ta powstała w 1768 roku. W XIX wieku dobudowano do niej dom kahalny.

Obrazek

Strony

Subskrybuj RSS - Judaika