Złe miejsca dla ślimaków

Pochowano tu ok. 1500 żołnierzy z 3 armii poległych w latach 1914-1915. Pierwotny wygląd cmentarza został zatarty przez czas ale wiadomo, że było tu 7 kwater przedzielonych alejkami. Być może była tu też kaplica.

Informacje pochodzą ze strony wielkawojna.az.pl

Kościół pw. Zwiastowania Najświętszej Marii Panny powstał w 1627 roku. Sam Tomaszów Lubelski który powstał w miejscu dawnej wsi Rogóźno ok. 1590 roku jako Jelitowo. Nazwę Tomaszów osada otrzymała w 1595 roku. Prawa miejskie od 1621 roku. Miasto zaprojektował Bernardo Morando po zakończeniu projektowania Zamościa. Data 1627 podawana w metryce kościoła odnosi się do rozpoczęcia budowy. Zakończono ją dwa lata później. Fundatorem kościoła jak i założycielem miasta był Tomasz Zamoyski. W 1727 roku Michał Zamoyski sfinansował przebudowę kościoła. Po tej przebudowie już nie wprowadzano w budowli zmian. Tylko w 1910 powstał niezrealizowany pomysł rozebrania drewnianej budowli i postawienie w jej miejscu kościoła murowanego.

Powstały w 1780 roku pałac wzniesiono na miejscu pochodzącego z XV w zamku Firlejów. Fundatorka - księżna Anna Jabłonowska z rodu Sapiehów - już wcześniej inwestowała w budowle kockie. Za jej sprawą miasto przebudowano i powstał tu kościół. Przy wszystkich tych inwestycjach projektantem był Szymon Bogumił Zug. Dzięki temu reprezentacyjne budowle Kocka jak i ich otoczenie utrzymane były w jednym stylu. Z projektów dotyczących miasta zachował się częściowo układ urbanistyczny wokół rynku. Kościół stojący przy rynku po zniszczeniach został odbudowany w stylu podobnym do pierwotnego klasycystycznego. Pałac w wyniku przebudowy dokonanej pod kierunkiem Henryka Marconiego w 1832 utracił przede wszystkim dach łamany na rzecz prostego dwuspadowego. Największe jednak zniszczenia dotknęły park urządzony jeszcze za czasów księżnej Anny Jabłonowskiej na wzór ogrodów Arkadii. Dziś nadal cieszy i daje odpocząć w ciszy, cieniu i w spokoju ale już nie ma grot, ruin - tego co by kazało iść głębiej w ogród by zaspokoić ciekawość.

Legionistów z I Brygady pochowano tu w 1920 roku. Jednak wszyscy oni (w liczbie 15) polegli w lipcu 1915 roku. Mogiła umieszczona została naprzeciwko cmentarza parafialnego w Urzędowie.

Kościół w Grzegorzowicach, pw. św. Jana Chrzciciela ufundowany został przez Grzegorza Nawoja herbu Topór. Chyba tylko Wikipedia podaje, że było to w wieku XV, inne źródła podają wiek XIII. Początkowo była to świątynia w formie rotundy o obronnym charakterze. O obronności świadczyć mają ok. metrowej grubości ściany. Wykonana z kamienia rotunda była wielokrotnie badana. Jej powstanie datuje się na wiek XI ale podobieństwo do rotundy wawelskiej (św. Feliksa i Adaukta) skłania niektórych badaczy do cofnięcia się w datowaniu do wieku X. Parafię w Grzegorzowicach erygowano dopiero w połowie wieku XIV. Część otynkowaną dobudowano do rotundy w wieku XVII. Ta część jak i wyposażenie świątyni są już barokowe. W wieku XIX zmieniono pokrycie dachowe kościoła. Gont zastąpiono blachą.

Trakt łączący Litwę z Krakowem, na którego trasie znajdowały się i Kozienice i Wysokie Koło stracił na znaczeniu po przeniesieniu stolicy do Warszawy. Nie znaczy to jednak, że już potem nie był wykorzystywany. Pozostawał szlakiem handlowym i traktem po którym chadzały armie podczas wojen.

Do znanych przemarszów należą:

Cmentarz w Puszczy Kozienickiej. Spoczywają tu żołnierzy armii carskiej i austro-węgierskiej polegli w latach 1914-1915. Tylko Ogólnopolska Komputerowa Baza Cmentarzy Wojennych podaje daty 1916-1918 związane jak sądzę ze Stanisławicami na Ukrainie.

O Wożuczynie pisano już w wieku XV. Ja nic nie wiedząc o jego przeszłości zatrzymałem się przy cmentarzu. Gdybym wtedy wiedział więcej zajechałbym i na miejsce w którym stał zniszczony doszczętnie w 1915 roku pałac. Może też poszukałbym mogiły zbiorowej z I wojny światowej, która ma znajdować się poza wsią. Ale to tylko gdybanie z którego może coś będzie przy planowaniu następnego wyjazdu w tamte rejony. Teraz jechałem z Hrubieszowa do Tomaszowa Lubelskiego. Byłem już nieco zmęczony rozbujanym krajobrazem. Przy którymś z kolei zjazdów zobaczyłem znak miejsca pamięci narodowej wskazujący bramę cmentarną. Zamiast rozpocząć podjazd zatrzymałem się.

Powstały na przełomie 1918 i 1919 roku 31 Włocławski Pułk Piechoty nazwany Strzelcami Kaniowskimi (nawiązanie do tradycji korpusów polskich i Legionów Polskich w Rosji) pierwszy raz wziął udział w walkach 5 stycznia 1919 roku. Wtedy to wraz z powstańcami wielkopolskimi zdobył on Inowrocław. Później rozbity na bataliony uczestniczył w walkach na Wschodzie (Małopolska Wschodnia, Ukraina, Litwa). W 1920 roku uczestniczył w walkach z bolszewikami, w tym i w obronie Zamościa obleganego przez I Armię Konną Budionnego w dniach 29-31 sierpnia. Pułk zakończył walki pod Sokalem w dniach 11-13 września 1920 r.

Cmentarz w Puszczy Kozienickiej. Brak o nim bliższych informacji. Znajduje się niedaleko parkingu leśnego przy drodze Kozienice - Głowaczów. Podobno jeszcze niedawno widoczne tu były resztki zbutwiałych krzyży. Teraz jest to tylko szczyt wzniesienia otoczony drewnianym ogrodzeniem z małym kopcem z kamieni i umieszczonym na nim krzyżem. Prawdopodobnie spoczywają tu żołnierze polegli w 1914 roku.