Złe miejsca dla ślimaków

Miejsce to jest opisane na stronie internetowej gminy Trzydnik Duży, choć bardzo skrótowo. Ja dowiedziałem się o jego istnieniu z literatury i przytoczę tu fragmenty tekstu na jego temat.

Mając dostęp tylko do informacji zamieszczonych w internecie muszę stwierdzić, że nie wiem kto jest autorem wiadomości na temat tego dworu. Można je przeczytać na stronach:

Gminy Tarłów
Gminnego Ośrodka Kultury w Tarłowie
Polskich Dworów

Są to te same informacje skopiowane i wklejone bez zmian - nigdzie nie podano informacji o autorze. Tym samym źródło stało się anonimowe.

Powstały w XVIII wieku dwór przebudowano w wieku XIX. Należał do rodu Nowakowskich. Ostatni właściciel miał co prawda na nazwisko Witkowski ale sam je sobie zmienił z Nowakowskiego - przyjął nazwisko matki. Największe zmiany przyniosła przebudowa z lat siedemdziesiątych XX wieku. Zachowując w miarę bez zmian wygląd zewnętrzny przebudowano wnętrze na potrzeby szkoły. W okresie do przebudowy od końca II wojny światowej w budynku dworu mieścił się posterunek Milicji Obywatelskiej - formacji, która przynajmniej teoretycznie mogła mieć jakiś związek ze śmiercią ostatniego właściciela dworu.

W wakacje dwór był "nieczynny". Nie wiem więc czy nadal funkcjonuje w nim szkoła. Kłódki na bramie i furtce powinny zniechęcić ale braki w ciągłości ogrodzenia same zapraszają na teren dworu.

Cmentarz znajduje się blisko centrum wsi, przy samej drodze do Szczurowej ale po przeciwnej stronie Dunajca niż cmentarze o numerach 257 i 258. I tutaj znajduje się tabliczka informująca o liczbie pochowanych żołnierzy. Składa się z mogił pojedynczych w których spoczywa 88 żołnierzy.

Cmentarze znajdują się po dwóch stronach drogi do Biskupic Radłowskich z Żabna i Niedomic. Nie wiem czy to w tym miejscu znajdował się zniszczony doszczętnie przez ostrzał artyleryjski w I wojnie światowej przysiółek Gródek. Wg informacji ze strony internetowej Niedomic wraz z wojną do wsi przyszła epidemia ospy. Na pewno dotknęła i żołnierzy. Biskupice Radłowskie od tych cmentarzy oddzielone są przepływającym tu Dunajcem.

Cmentarz nr 258

Cmentarz nr 257

Wyjeżdżając z Olesna w stronę Wielunia dostrzegłem za drzewami na cmentarzu drewniany kościół. Nie pierwszy tego dnia. Pewnie nawet bym się nim bardziej nie zainteresował gdyby nie to, że kilkanaście metrów dalej znów zobaczyłem drewniany kościół i nie wyglądało na to by był to ten sam budynek. Pogoda nie sprzyjała fotografowaniu architektury wśród drzew więc zdjęcia nie są najlepsze. Ale i tak zdjęcia nie oddadzą w pełni tego co zobaczyć można na miejscu. Są to bowiem dwie budowle ale połączone w jedną całość wieki temu.

Na powyższym zdjęciu widać kościół wzniesiony w 1518 roku. Wcześniej, od 1444 roku w tym samym miejscu stała drewniana kaplica. Zakrystię do nawy dobudowano w 1707 roku. W kościele obowiązuje zakaz fotografowania. Dla mnie nie miało to większego znaczenie, ponieważ i tak była zamknięta, a ja byłem tu tylko przejazdem.

Cmentarz na przedmieściu. Trafiłem tu zupełnie przypadkiem poszukując drogi do kampingu na którym się zatrzymałem. Słońce już zachodziło. Z tego powodu zdjęcia są raczej marne.

Podstawowe informacje o cmentarzu znaleźć można na tablicy informacyjnej przy wejściu.

Ten cmentarz miał zniknąć z powierzchni ziemi. Miał być wymazany z pamięci. Zaprzęgnięto do tego celu kłamstwo i prawo czasów PRL i jak zwykle - nie wyszło.

Miejsce zaciszne. Przy polnej drodze z Kolonii Trzydnik Duży do Liśnika. Z daleka widać tylko biały krzyż pomiędzy dwoma drzewami.

Pierwsze informacje o Żydach w Białej Radziwiłłowskiej (lub Książęcej) pochodzą z 1621 roku. Trochę ponad 50 lat później zapisano "kilkudziesięciu" Żydów w ogólnej populacji miasta sięgającej 400 osób. W tym okresie jeszcze nie istniał w Białej kahał. Ale cmentarz już być może tak. Prawdopodobnie był to cmentarz przy ulicy Brzeskiej, nazywany "Starym". Na jego terenie dziś stoi kino. Właściciele Białej początkowo starali się ograniczyć rozrost społeczności żydowskiej. Zakazywali budowy domów w pobliżu rynku. Przyznawali ulgi w powinnościach wobec dworu tylko mieszkańcom 30 domów itd. Jednocześnie chętnie w swoich dobrach stosowali arendę. Ten brak konsekwencji sprawił, że osiedlający się tu Żydzi budowali domy na przedmieściach i powoli do tego "zakazanego" rynku się zbliżali. W XIX wieku stanowili już większość mieszkańców miasta. W tym wieku już korzystali z nowego cmentarza. Założony pod koniec XVIII wieku lub na początku wieku XIX (źródła nie są tu zgodne co do wieku w którym cmentarz założono) używany był do celów grzebalnych do roku 1942. Został zdewastowany przez okupantów, macewy wykorzystano do budowy dróg.

Cmentarz znajduje się obecnie na terenie cmentarza parafialnego w Kazanowie. Ponieważ pochówki cywilne znajdują się w pewnym oddaleniu od niego można się domyślać, że wcześniej był to osobna nekropolia w pobliżu cmentarza rzymskokatolickiego. Daty śmierci pochowanych tu żołnierzy wskazują na wrzesień 1914 roku jak i na lipiec roku 1915. (z jednym tylko wyjątkiem na krzyżach można znaleźć daty 1914-09-01 i 1915-07-19). Nie zachowały się jednak wszystkie krzyże. Na terenie cmentarza widać też resztki krzyży połamanych.