Gdy w 1522 roku Olbracht Gosztołd sprowadził do Tykocina 10 pierwszych rodzin żydowskich nadał im od razu prawo założenia cmentarza i synagogi. Wyznaczył też lokalizacje w jakich miały one powstać. I są do dziś. Co prawda synagoga jest już inna - ta pierwsza, drewniana spłonęła. Ale cmentarz przez te wszystkie wieki zajmował zawsze to jedno nadane Żydom w tym celu miejsce. I społeczność, która liczebnie w wiekach XVIII i XIX ustępowała jedynie żydowskiej społeczności Krakowa, nie musiała starać się o nowe lokalizacje ani nie była zmuszona w XIX wieku zakładać nowego cmentarza poza terenem zabudowanym, gdyż taki miała od 1522 roku. Obok Żydów tykocińskich do połowy wieku XVIII chowano tu też Żydów z Białegostoku. Cmentarz i otaczający go mur zostały zniszczone przez okupantów niemieckich w czasie II wojny światowej. W ten sposób pozyskiwano materiał do budowy dróg utwardzonych. Zostało niewiele macew, a w magazynach muzeum (synagodze) znajduje się też podobno zbiór kamieni szlifierskich wykonanych z macew. Do cmentarza można dojść kierując się na zachód od synagogi.

Cmentarz założony w 1915 roku na skraju wsi przy drodze biegnącej z Bielska Podlaskiego do Wyszek i Maleszy.

Cerkiew powstała w 1789 roku. Wieża z dzwonnicą w latach 1912-1913. Tak jak pozostałe cerkwie w Bielsku - powstała ze składek wiernych. Jedynie plac pod budowę został im podarowany przez króla Zygmunta I.

Cmentarz żydowski przy ulicy Brańskiej powstał w 1807 roku. Nie był pierwszym kirkutem w Bielsku. Poprzedni znajdował się bliżej centrum miasta. W Bielsku jednak można mówić o dwóch okresach w których funkcjonowały kahały. Nie ma między nimi ciągłości. Pierwsza gmina wyznaniowa przestała funkcjonować w wieku XVII. Druga powstała dopiero w 1807 roku. W okresie okupacji niemieckiej cmentarz stał się też miejscem w którym dokonywano egzekucji i chowano zamordowanych w masowych grobach.

Strona internetowa miasta i gminy Kleszczele podaje, że:

"Do XVI w. miejscowość zamieszkiwała wyłącznie ludność pochodzenia ruskiego, która napływała z Wołynia od wczesnego średniowiecza."

Od 1533 roku królowa Bona, która wykupiła Kleszczele na okres swojego życia czyniła starania by prawosławie zastąpić wyznaniem rzymskokatolickim. Jednocześnie w całym starostwie kleszczelskim obowiązywał zakaz osiedlania się Żydów. Mieszczanie zajmowali się handlem i rzemiosłem. Głównie z Kleszczeli wywożono chmiel. Zniszczenie miasta w 1777 roku zakończyło jego okres świetności. Już nie mówi się o ośrodku handlowym i rzemieślniczym. Głównym zajęciem mieszkańców Kleszczeli stało się rolnictwo. Powoli też mimo zakazów napływają Żydzi. Jednak najszybszy wzrost liczby ludności żydowskiej w Kleszczelach to druga połowa XIX wieku. Wtedy też powstaje synagoga i prawdopodobnie powstał cmentarz.

Kirkut założono w pobliżu drogi do Czeremchy. Podczas II wojny światowej został zdewastowany. Pozostało kilka zniszczonych nagrobków. Od niedawna jest tu też obelisk upamiętniający kleszczelskich Żydów.

Synagoga w Milejczycach powstała w roku 1927. Jej rozmiary uwarunkowane były popularnością Milejczyc jako miejscowości wypoczynkowej. Przebywało tu tymczasowo wielu Żydów ściągniętych informacjami o leczniczych właściwościach panującego tu klimatu. Murowany budynek zastąpił wcześniejszą, drewnianą synagogę stojącą w tym samym miejscu. Podczas okupacji został zdewastowany. Po wojnie mieściło się w nim kino.

Powstanie Milejczyc ma związek z przebiegającym tędy traktem do Brześcia Litewskiego. Było to miejsce wypoczynku podróżnych w wieku XV. W wieku XVI już jest mowa o mieście i konflikcie chrześcijan z napływającymi Żydami. Gmina wyznaniowa żydowska powstała w wieku XVIII. A pod koniec wieku XIX i na początku wieku XX gdy wiele dawnych miejscowości na szlakach handlowych podupadało ominiętych przez linie kolejowe Milejczyce zyskały nową rolę. Stały się miejscowością wypoczynkową. Podobnie jak Otwock otoczone lasami przyciągały letników (szczególnie Żydów) z Warszawy i Białegostoku. W odróżnieniu od Otwocka nie powstały tu jednak sanatoria i lecznice. Z myślą o letnikach, których napływało czasami i kilka razy więcej niż było mieszkańców osady, w 1927 roku wzniesiono tu stojącą po dziś dzień synagogę. A cmentarz żydowski założono w 1865 roku. Jest ogrodzony. Nie ma na jego terenie ani jednej zachowanej w całości macewy.

Żydzi obecni byli w Mielniku już w pierwszej połowie XVI wieku. W wieku XVII powstał tu kahał. Liczebność wyznawców judaizmu w wieku XVIII nie sięgała 50 osób. Dopiero w wieku XIX społeczność ta założyła swój cmentarz. Wtedy też odnotowano duży przyrost liczby Żydów w Mielniku po którym zaraz nastąpił spadek ich liczby wywołany głównie emigracją do Ameryki.

Legenda

Podczas epidemii cholery panującej w Siemiatyczach w 1710 roku jeden z mieszkańców tej miejscowości miał objawienie nakazujące mu udać się na górę w Grabarce z krzyżem. Sen swój opowiedział unickiemu duchownemu, który zorganizował pielgrzymkę mieszkańców miasta do wskazanego miejsca. Po dojściu wielu pielgrzymów piło wodę ze źródła wypływającego spod góry będącej celem ich wędrówki. Ci którzy się tej wody napili - przeżyli zarazę. Po tych wydarzeniach na górze powstać miała kaplica.

Zaraza z 1710 roku jest faktem. Tak jak przynoszenie i pozostawianie krzyży przez pątników. Ten las krzyży był celem mojej wizyty na Świętej Górze Grabarce. Wg map na górze znajduje się osada o nazwie Grabarka-Klasztor. Ale dzieje klasztoru to dzieje znacznie późniejsze niż te legendarne. Zakonnice przybyły tu bowiem w roku 1948 zakładając jedyny w Polsce żeński klasztor prawosławny. Obecnie są w kraju jeszcze trzy inne.

Kościół w ruinę zamienił się w roku 1915. Nie po raz pierwszy. Tym razem jednak nie podjęto jego odbudowy. Historia świątyni na miejscu zwanym zamkiem niskim wiązana jest jeszcze z księciem Witoldem. W końcu po tej stronie Bugu były już Litwa. Z zamku znajdującego się jeszcze wyżej pozostało niewiele. A kościół użytkowany był przez niemal pięć wieków. Ruiny grożą zawaleniem.