Chcąc rozpocząć opisanie społeczności żydowskiej Puław w okresie międzywojennym natknąłem się na pewną trudność. Może przeczyta to ktoś kto więcej wie na ten temat?

Przyjęło się w literaturze tego tematu (niezbyt obszernej) przyjmować, że gmina wyznaniowa (kahał) przeniosła swoją siedzibę do Puław z Włostowic. Nie spotkałem się przed 2003 z informacjami, które by mówiły coś innego. W 2003 roku opublikowano opracowanie autorstwa Henryka Gmiterka zatytułowane Żydzi janowieccy i puławscy w świetle materiałów z ksiąg grodzkich lubelskich z lat 1587-1765 (w: Historia i kultura Żydów  Janowca nad Wisłą, Kazimierza Dolnego i Puław. Fenomen kulturowy miasteczka – sztetl. Materiały z sesji naukowej „V Janowieckie Spotkania Historyczne” Janowiec nad Wisłą 28 czerwca 2003 roku). W pracy tej znajduje się najstarsza znana wzmianka o kahale w Puławach. Otóż w lutym 1765 roku

Starsi gminy w Kurowie manifestowali wówczas przeciwko seniorom kahałów w Markuszowie, Końskowoli, Włostowicach i Puławach w sprawie ustanowienia i pobierania przez nich niesłusznych wyderkafów, wbrew zasadom wcześniej opisanym w prawie

Włostowice i Puławy występują tu obok siebie. Nawet jeżeli nie były to kahały w pełnym tego słowa znaczeniu, tylko przykahałki podporządkowane kahałowi w Końskowoli – jak przypuszcza H. Gmiterek – to jednak są to instytucje istniejące jednocześnie i to w czasie w którym zaczynała rosnąć rola Puław kosztem Włostowic. Trudno podważyć nadrzędną rolę Końskowoli, która stanowiła siedzibę administracji klucza końskowolskiego. Za to informacja o przeniesieniu siedziby gminy z Włostowic do Puław staje się zagadką. Oznaczałaby bowiem, że w Puławach kahał został w którymś momencie zniesiony. Wiadomo, że w XIX wieku we Włostowicach znajduje się cmentarz żydowski, i że korzystali z niego Żydzi mieszkający w Puławach. Wiadomo też, że w Puławach znajdowała się synagoga, a o takowej we Włostowicach nie wiadomo nic.

Sięgnięcie do analogii z parafią rzymskokatolicką mija się z celem – kahał nie był tylko ciałem samorządowym zajmującym się sprawami religijnymi. W jego kompetencjach znajdowały się także: sądownictwo i (co najważniejsze dla państwa) sprawy podatkowe. I bądź tu mądry. Jakby nie patrzeć następuje likwidacja jednego z kahałów. Ale w zależności od tego czy rzeczywiście przenoszono siedzibę można się spierać o to, który kahał zlikwidowano. Z drugiej strony cmentarz chrześcijański we Włostowicach służył także mieszkańcom Puław. Mogło więc być i tak, że zniesiono kahał włostowicki, a kirkut przyporządkowano kahałowi w Puławach. Mogło tak być ale nie musiało.