Organizacja Syjonistyczna w Puławach

Z braku czasu ostatnio nieco zaniedbałem bloga. Ale pamiętam o nim. Dziś może coś o Organizacji Syjonistycznej. Było to stowarzyszenie skupiające zwolenników budowy państwa żydowskiego. I tak jak każdy ruch narodowy syjonizm docierał do ludzi o przeróżnych poglądach politycznych. Członkowie Organizacji Syjonistycznej działali w różnych partiach i innych organizacjach propagując idee państwowości żydowskiej i propagując język hebrajski w miejsce jidysz. Z papierów zgromadzonych w Archiwum Państwowym w Lublinie stworzyłem taki obraz Organizacji w międzywojennych Puławach:

Rozwój organizacji syjonistycznych na terenie powiatu puławskiego można podzielić na dwa okresy. Pierwszy nastąpił w czasie okupacji austro-węgierskiej. Wtedy to idee syjonistyczne zdobyły ogromną popularność i zaczęły powstawać pierwsze organizacje zrzeszające syjonistów. Na początku lat dwudziestych nastąpił zanik wielu z tych pierwszych organizacji. W Archiwum Państwowym w Lublinie znajduje się informacja o zebraniu członków Organizacji Syjonistycznej w grudniu 1923 r. Na zebraniu tym dokonano wyboru zarządu w skład którego weszli:

  • Luksenburg Sender
  • Wizenberg Michel
  • Golwaser Josek
  • Karpel Icek-Majer
  • Hendelsman Hersz
  • Goldrajch Icek
  • Nie ma pewności czy informacja ta dotyczy Puław. Osoby wymienione jako członkowie zarządu już nie pojawiają się w późniejszych informacjach o działalności społecznej i politycznej mieszkańców miasta. Także informacja o przedstawieniu amatorskim urządzonym przez tą organizację z którego dochód przeznaczono na fundusz zapomogowy dla niezamożnej młodzieży żydowskiej nie pasuje do sposobu w jaki w okresie późniejszym organizacja ta działała na terenie miasta. Oddział partii bowiem nie angażował się bezpośrednio w działalność kulturalną. Działania polityczne i kulturalne prowadziły stowarzyszenia i partie, których kierownictwo sprawowali członkowie Organizacji Syjonistycznej.

    Na początku lat 20-tych doszło do zróżnicowania wewnętrznego w ruchu syjonistycznym, co spowodowało rozdrobnienie dotąd jednolitego ruchu. Poszczególne odłamy działały niezależnie i jedynym łącznikiem pozostawała idea budowy państwa oraz plany emigracyjne. Ogromny nacisk wszystkie organizacje syjonistyczne kładły na walkę o równouprawnienie Żydów w Polsce, działalność oświatową i kulturalną wewnątrz społeczności żydowskiej, upowszechnienie języka hebrajskiego w miejsce nazywanego przez syjonistów żargonem – jidysz. Z myślą o emigracji wszystkie organizacje dbały też o rozwój fizyczny młodzieży żydowskiej.

    W dniu 22 III 1927 roku zarejestrowano w Puławach oddział Organizacji Syjonistycznej. Zachowała się lista członków-założycieli oddziału. Starania o założenie oddziału trwały od grudnia 1926 roku. Założycielami byli:

  • Moszek Rubinsztajn – lat 31
  • Rafał Liebfeld – lat 30
  • Jozef Waldbaum – lat 32
  • Szlama Ratnowski – lat 39
  • Aron Szylemez – lat 29
  • Szmul Bajgelman – lat 30
  • Mordehe Ajzenman – lat 24
  • Icek Majer Feferman – lat 46
  • Saul Tochterman – lat 32
  • Jankiel Ratnowski – lat 42
  • Oficjalne pismo Organizacji z grudnia 1926 roku zawiera tylko 9 nazwisk założycieli. W marcu 1927 roku na zgłoszeniu sporządzonym dla starosty puławskiego jako 10 osoba pojawia się Jankiel Ratnowski.

    W roku 1929 Organizacja posiadała 32 członków. Jej przewodniczącym był Szlama Ratnowski. Trzy lata później do organizacji w Puławach należało już 87 osób (w całym powiecie 359). Działalność prowadzili głównie poprzez takie stowarzyszenia jak: „Tarbut”, „Hechaluc Pionier”, „Makabi”. W środowisku robotniczym funkcjonowała kierowana przez członków Organizacji Syjonistycznej partia „Hitachdut”. Organizacja zmierzała do opanowania całego życia społecznego ludności żydowskiej. Ciesząc się dużym poparciem społeczności żydowskiej zdobywała coraz większe wpływy w takich stowarzyszeniach jak „Linas-Hacedek”, „Gemiłes Chesed” i w związkach zawodowych (w 1932 roku jej wpływy w Związku Drobnych Kupców i Handlarzy w powiecie puławskim szacowano na 70% przy ilości członków Związku sięgającej 469 osób).

    Puławski oddział Organizacji Syjonistycznej nie działał jak partia polityczna i właściwie partią nie był. Jego członkowie reprezentowali szerokie spektrum polityczne obecne w Światowej Organizacji Syjonistycznej. Nazywano ich syjonistami ogólnymi. Poszczególni członkowie podejmowali działania mające na celu ożywienie społeczne i popularyzację syjonizmu. Decyzje dotyczące ich działań zapadały nie na zebraniach partyjnych tylko na zamkniętych spotkaniach małych grup członków Organizacji w domach prywatnych lub wynajętych lokalach.

    W zarządzie Organizacji działającym w roku 1932 największą rolę odgrywali:

  • Jankiel Ratnowski – przewodniczący
  • Szlama Ratnowski – sekretarz
  • Mojżesz Ankier – członek
  • Benjamin Loterszpil – członek
  • W kwietniu 1935 r. Jankiel Ratnowski zarejestrował liczący 19 członków oddział partii o nazwie Organizacja Ogólnych Syjonistów w Polsce zbliżony do frakcji Żabotyńskiego.

    Jak myślę warto przy okazji przybliżyć na ile się da postać Ratnowskiego.

    Ratnowski Jankiel – ur. ok. 1885 roku. Z zawodu agronom – Ukończył Instytut Gospodarstwa Wiejskiego w Puławach. Współwłaściciel młyna w Bochotnicy. Był jednym z założycieli komitetu Organizacji Syjonistycznej w Puławach, pełnił w nim funkcję przewodniczącego. Cieszył się dużym autorytetem w Puławach i w Kazimierzu Dolnym. W Organizacji Syjonistycznej popierał skrzydło Et Libnoth. W 1935 roku zorganizował w Puławach oddział Ogólnych Syjonistów w Polsce.