Od dawna przymierzałem się do wyjazdu do Lubaczowa. Dlaczego Lubaczów? Sam nie wiem. Może dlatego, że rzucił mi się w oczy gdy oglądałem mapę południowego Roztocza? Jaka by nie była to przyczyna to Lubaczów stał się celem wyprawy odkładanej wciąż na "kiedy indziej" – także z powodu wypadków które mnie dwukrotnie tego lata dotknęły. Teraz uznałem, że może warto choć spróbować pomimo pojawiających się tu i ówdzie różnych bóli. W tygodniu poszukałem jeszcze "co by tu po drodze zobaczyć". Jestem przecież wzrokowcem. Przyglądając się pierwszemu i ostatniemu zdjęciu zrobionym podczas tego wyjazdu można zauważyć, że brakuje mi intensywnych, świeżych kolorów.

Obydwa zdjęcia zrobione są w miejscach odległych od siebie może 300 – 400 m. Kierunek w którym je robiono jest niemal identyczny. Czas który między nimi minął to ponad 24 godziny.

Google pokazały, że dojeżdżając do Lubaczowa będę miał 208 km na liczniku. Ale Google są bezbłędne, a ja nie. Było też trochę piosenkowo. Kolory są przykurzone, pastelowe. Pozostało mi tylko uwierzyć w to, że jest pięknie. Prawie jak w nieco zapomnianej piosence śpiewanej przez W. Waglewskiego zanim powstało Voo Voo.

Drugi motyw muzyczny związany jest z miejscowością Batorz. Lubię od czasu do czasu zapuścić sobie płytę grupy Sie Gra. W youtubie znalazłem jej koncert zagrany przy mogile powstańców w Batorzu. Na filmikach mogiły nie widać. Widać tylko drewniany rzeźbiony słup i ławeczkę. Umieścili je tu Węgrzy, by uczcić swoich rodaków walczących w Powstaniu Styczniowym. I tu, i w Zwierzyńcu i obok grobu Borelowskiego na cmentarzu parafialnym w Batorzu.

Od Batorza ten wyjazd zacząłem. Nie przypominam sobie bym kiedykolwiek był w tej miejscowości, a przecież nie jest bardzo daleko od Puław. Mam pewnie jeszcze kilka takich plam na mapach do wypełnienia w promieniu 100 km. Krajobraz rozbujany. Wczesny ranek. Nie śpią tylko ci, którzy spać nie mogą. Dzień na dobre zaczął się gdy już byłem w Wąwolnicy. W Nałęczowie spotkałem tylko jedną rowerzystkę i zero samochodów. W Bełżycach mijałem cmentarz żydowski.

Kilka kilometrów dalej cmentarz z I wojny światowej. I te letnie krajobrazy. Nudne gdyby nie plamy zieleni.

W okolicach Zakrzówka musiał być sztorm i tak już ziemia pofalowana zastygła. Górki i doliny, a między nimi leniwe, poranne życie.

W miasteczkach ludzie idą do lub ze sklepów. Na wsi najczęściej niosą bańkę z mlekiem. Jeszcze nie jest tak, że mleko jest tylko z dużych wyspecjalizowanych farm. Jeszcze są gospodarstwa w których jest jedna lub dwie krowy. Ludzie z bańkami mleka nie spodziewają się by coś jeszcze poza nimi poruszało się po drogach. Mają niesprawne rowery. Musiałem bardzo uważać na zjazdach. Parokrotnie ostro hamując. W Batorzu są chodniki wyłożone kostką. Na nich przed wieloma domami stoją bańki z mlekiem. Ktoś tu je najwidoczniej zbiera. Jak bardzo jest to sytuacja przeciwna do tej znanej kiedyś z miast, gdy mleko roznoszono po blokach stawiając butelki pod drzwiami? I robiono to mniej więcej tak samo wcześnie rano.

W Batorzu nie widziałem drogowskazów, które by wskazywały drogę do mogiły powstańców. Pod kościołem są pomniki przypominające wydarzenia z II wojny światowej. Aresztowania mieszkańców wsi i ich śmierć w niewoli. Śmierć ok. 110 wyznawców judaizmu mieszkających w tej wsi i jej okolicach.

Zapytałem o drogę. Wskazano mi cmentarz i powiedziano, że droga jest oznakowana. Sam pamiętałem, że na cmentarzu jest mogiła dowódcy powstańców spoczywających w lesie.

Oznakowanie drogi do mogiły to zapewne dwa szlaki turystyczne, które rozdzielają się przy samej mogile. To co mnie zaskoczyło – do samej mogiły znajdującej się w lesie prowadzi droga asfaltowa. Jedna jedyna. Trudno o lepsze oznakowanie drogi.

A po głowie chodziła mi inna sprawa niż ta wypielęgnowana i oznakowana mogiła. Gdzieś po drugiej stronie wsi, wśród pól jest mogiła żołnierza poległego podczas I wojny światowej. Na jego grobie umieszczono tablicę z nazwiskiem i imieniem, a później mogiła podobno zarosła. Czy da się ją odszukać? Na mapach nie odnalazłem śladów po niej. Informacje pochodzą z wydanego w 1995 roku opracowania zawierającego informacje o zabytkowych cmentarzach i mogiłach w województwie tarnobrzeskim. Jeszcze nie wszystkie dostępne mapy przeglądałem więc odłożyłem sobie poszukiwanie tej mogiły na kiedy indziej. Tak samo nie szukałem jeszcze dokładnej lokalizacji mogiły żołnierzy w Wielkiej Armii Napoleona w Bilsku pod Modliborzycami. Wyczytałem, że były to trzy kopce ale podczas budowy drogi dwa z nich zniwelowano. Uznałem, że wystarczy pojechać przez Bilsko by mogiłę odnaleźć. Przejechałem. Nie wystarczyło. Nadal nie wiem gdzie jej szukać i bez map się nie obejdzie. Trochę nadłożyłem drogi. W planie z Batorza miałem pojechać do Janowa Lubelskiego. Modliborzyce nie są po drodze. Ale wciąż lubię tamtejszą synagogę.

Sam Janów Lubelski wydaje się mało ciekawy. Miałem kiedyś odnaleźć tutejsze cmentarze żydowskie ale z tej wiedzy niewielki miałbym pożytek. Teraz to tereny zabudowane. W zasadzie ograniczam się tu zwykle do samego przejazdu przez miasto główną drogą i nic poza tym. Ale turystów zawsze trochę jest na miejscu. Głównie z powodu letniskowego charakteru okolic Janowa. Głównie chodzi o ciągnące się kilometrami lasy. Przez te lasy miałem zaplanowany dalszy przejazd. Ale coś mnie skusiło by nie jechać prosto do Momotów Górnych tylko zakręcić do mogił i pomnika bitwy na Porytowym Wzgórzu. To ponad 4 km w bok od drogi, którą miałem przejechać prosto.

Głównie przewijają się tędy turyści ale teraz już i grzybiarze korzystają z parkingów pozostawiając samochody. Wśród zadbanych mogił są i takie, których czas nie oszczędził.

W pobliżu tego miejsca jest też stara kapliczka z drewnianą figurą Chrystusa Frasobliwego. Figura pękła. Z okazji jakiegoś święta ubrano ją.

Przy wjeździe do Momot Dolnych stoi pomnik z wymienionymi ofiarami terroru okupantów z czasów II wojny światowej.

A Momoty Górne witają kapliczką z nową figurą wykonaną przez artystę ludowego. Kolejne jego dzieła widziałem pod kościołem w Momotach.

Przyjechałem tu by przez lasy przedostać się do Maziarni w woj. podkarpackim. Całkiem niedawno po drugiej stronie szukałem cmentarza wojennego. Wydawało mi się, że te dwa czy trzy kilometry leśnych dróg nie będą problemem. Myliłem się. Gdy już przedostałem się przed pierwsze błoto i kałuże spytałem o stan dalszej drogi człowieka zmierzającego w przeciwnym kierunku. Obrzucił mnie badawczym wzrokiem i powiedział, że w tych butach to ja nie przejdę przez las. Podobno on w gumowcach miał z tym problem. W lasach stoi woda. Nie tylko na drogach. Ale podpowiedział mi, żebym pojechał w stronę Jarocina i szukał ostro zakręcające żużlówki w lesie. Nią powinienem przedostać się w pobliże Maziarni. Drogę znalazłem. Nie do końca przejezdną (koła zapadały się miejscami w piachu) ale dość dobrą i suchą. I znów nadłożyłem parę kilometrów drogi. Teraz jechałem do Huty Krzeszowskiej w której na cmentarzu parafialnym miałem odnaleźć mogiły z I wojny światowej. To się nie udało. Być może nie są oznakowane. Mogiła powstańców styczniowych to pomnik…

…a groby z 1914 i 1915 roku mogą wyglądać i tak:

A może tylko nie dotarłem do właściwej części cmentarza? Tak też mogło być.

Dalsza trasa to przejazd przez Harasiuki do Tarnogrodu. Drogi nieznane. Często sprawdzałem na mapach gdzie jestem. Na drogowskazach raz widziałem nazwę "Księżpol" a tam się nie wybierałem tym razem choć został mi w Księżpolu do odwiedzenia cmentarz prawosławny. Słońce trochę już mnie męczyło, cieszyły mnie plamy cienia na drodze. Gdy już do Tarnogrodu dojechałem dochodziła godzina 16. Zajechałem pod synagogę…

… i pojechałem dalej. Chciałem kupić trochę napojów na drogę ale akurat w pobliżu synagogi nie mieli tego co chciałem. Miałem nadzieję, że nie pozostały mi już tylko stacje benzynowe i znajdę jeszcze jakiś czynny sklep. Znalazłem w Różańcu. Po zakupach próbowałem zobaczyć tajemniczy cmentarz odnaleziony na mapach. Okoliczności nie sprzyjały – brakuje do niego dojścia. Z daleka to tylko lasek otoczony przez pola i zabudowania. Nadal nie wiem czy da się tam dojść i co to jest za cmentarz. Może jeszcze kiedyś to ustalę. Bywa, że takie sprawy mnie męczą latami.

W Moszczanicy drogowskaz zachęcił mnie do rzucenia okiem na starą osiemnastowieczną cerkiew. Przy niej jest mały cmentarz. A ja zacząłem się zastanawiać czy nie czas wziąć się za pisanie zamiast wciąż szukać.

Moszczanica nie była celem tego przejazdu. Była tylko po drodze do Starego Dzikowa. W tej miejscowości mieszkał i zmarł ojciec Isaaca Bashevisa Singera. Pochowany na cmentarzu żydowskim, który podczas wojny został pozbawiony nagrobków. Jak sprawdzałem mapy zobaczyłem, że ten cmentarz nawet nie jest wydzieloną działką. Może gdyby nie drzewa które zdążyły na cmentarzu wyrosnąć nowy właściciel bu go po prostu zaorał tak jak było w Baranowie czy Turobinie. Ale zanim dotarłem do cmentarza zobaczyłem cerkiew w Starym Dzikowie.

Właśnie ktoś ją zwiedzał. Wnętrze nie wyglądało zachęcająco. Ale jest tam jakaś wystawa grafik. Nie wszedłem. Czułem, że może mi zabraknąć dnia. Poszukałem cmentarza żydowskiego wśród pól – podejść nie ma jak.

Trochę przez przypadek znalazłem też synagogę. Bliska zawalenia ale jeszcze stoi. Drzewo, którego korona znajduje się nad synagogą rośnie wewnątrz budynku.

Z kilku mijanych miejscowości najłatwiej było dojechać do Cieszanowa. A ja chciałem Cieszanów odwiedzić dopiero wracając z Lubaczowa. Na wstępie wyjeżdżając ze Starego Dzikowa pomyliłem drogi. Znów straciłem trochę czasu. Nie tyle czasu mi było szkoda co dnia. Chciałem robić zdjęcia. W Oleszycach dostrzegłem kolejną zniszczoną cerkiew.

Te murowane cerkwie pochodzą w większości z przełomu XIX i XX wieku. Nie są bardzo stare. Są jednak śladem po ludności, której tu już od ponad pół wieku nie ma. Są miasta w Polsce reklamujące się jako miasta trzech kultur (Łódź, Włodawa). A tu niemal każde miasteczko było wielokulturowe. W Lubaczowie też jest podobna cerkiew. Nie zrobiłem jej zdjęcia. Gnałem w stronę cmentarza. Słońce było coraz niżej. A ja niemal skamieniałem widząc wysoki mur i kłódkę na bramie. Cmentarz żydowski w Lubaczowie jest zamknięty.

A przynajmniej sprawia wrażenie zamkniętego. Od strony cmentarza katolickiego z którym sąsiaduje jest tylko siatka. A w siatce jest dziura.

Niemal wszystkie macewy tutaj są białe. Podobno z wapienia. Nie oglądałem wszystkich ale na jednej na pewno widziałem resztki polichromii (świecznik z resztką niebieskiej farby). Wszystkie stojące macewy skierowane są na zachód. Stoją tyłem do cmentarza katolickiego.

Po tej wizycie na lubaczowskim kirkucie ruszyłem do Cieszanowa. Właściwie to już rozpocząłem już podróż powrotną. Zbliżając się do Cieszanowa widziałem z daleka błyszczącą w promieniach zachodzącego słońca kopułę cerkwi.

Gdzieś w pobliżu powinna być synagoga ale nie udało mi się jej zidentyfikować. To i tak był rekonesans. Chciałem tylko poznać trochę teren. Właściwe zwiedzanie powinno rozpocząć się z jakiegoś pola namiotowego na Roztoczu. Tylko nie wiem czy w tym roku uda mi się jeszcze tak wyrwać z pracy. Przydałby się na to z jeden co najmniej dzień urlopu.

Do Suśca jechałem już w mroku. Dróg nie znam. Początkowo obawiałem się błędu w nawigacji i trochę się pokręciłem w tą i z powrotem. Teraz już strata czasu nie miała znaczenia. Do rana parę godzin. A w nocy brakuje mi motywacji do pośpiechu. Nawet przy większych podjazdach decyduję się na zrobienie z nich "podchodu". Gdzieś między Suścem i Józefowem natknąłem się na ludzi z rowerami bez świateł. To nic, że księżyc jasno świecił. Drogi w koło biegną przez lasy, a tam poświata księżyca nie dociera. Ale jednak jechali. Gdybym ich nie usłyszał, to bym ich nie zobaczył. A usłyszeć łatwo. Trudno jechać bezszelestnie po tych zmasakrowanych szosach. Nowy, równy asfalt jest tylko w niektórych miejscowościach ale między nimi nie ma go wcale. Ile zwierząt spłoszyłem jadąc do Zwierzyńca z Józefowa? Nie wiem ale zakaz używania sygnałów dźwiękowych na tej drodze nie wyciszy roweru hałasującego na wybojach.

Wyjeżdżając obawiałem się, że w nocy zmarznę. Zapowiadano ochłodzenie. Dlatego miałem nadzieję jeszcze za dnia dojechać do Turobina. Dlatego wziąłem z sobą trochę ciuchów. Temperatura spadła do 9 stopni. Niby nie tak bardzo zimno ale po męczącym dniu zawsze szybciej marznę. Kurtka, nogawniki a nawet ochraniacze na buty bardzo się przydały. Zdjąłem to z siebie dopiero ok. siódmej rano – w pobliżu Bełżyc. Ze Zwierzyńca w stronę Biłgoraja jechałem ostrożnie. Widziałem, że właśnie zakończyło się jakieś wesele. Samochody jechały stadami. Nie miałem ani trochę zaufania do kierowców i zjeżdżałem na pobocze czekając aż przejadą. Tak do zjazdu w stronę Radecznicy. Jechałem tą drogą chyba tylko raz i to za dnia. Do Radecznicy dojechałem bez problemów ale później chyba pomyliłem drogi. W sumie i tak dojechałem do Turobina ale być może z kilkoma dodatkowymi kilometrami. A poślizg miałem niezły. W Lubaczowie zamiast 208 km na liczniku miałem ich 260. Zdecydowałem się wracać przez Bychawę. Wyjeżdżając z Wysokiego dziwiłem się, że tyle trzeba z niego jechać w górę. Takie to Wysokie – w dołku.

W Bychawie było już jasno. Doświadczenie podpowiadało mi, że wypadki najczęściej zdarzają mi się podczas powrotów. Świt jest bardzo dobrą porą na wypadek. Dlatego bardzo starałem się uważać na to co się dzieje na drodze. Już przy wjeździe do Bychawy trafiłem na jakiegoś młodego wariata za kierownicą. Jechał ponad 120 na godzinę. Choć uciekłem na skraj jezdni poczułem uderzenie wiatru wywołanego przez ten pęd. Nie miał sprawnych świateł. Nie wiem jak z hamulcami. Im bliżej Puław tym bardziej starałem się omijać główne drogi i większe podjazdy. Zmęczenie dawało mi się we znaki. Dziwiłem się też, że nie padła mi bateria w telefonie z działającym Endomondo. Zwykle ok. 10 godzin pracy rozładowuje baterię. I już cieszyłem się, że po ostatnich aktualizacjach oprogramowania poprawiono funkcję oszczędzania energii ale to nie było to. Po aktualizacji system operacyjny w telefonie nie wiedział czy zgadzam się na pracę tego programu z dostępem do internetu. Do czasu udzielenia odpowiedzi system zablokował Endomondo dostęp do transmisji danych. Program zapisał trasę w telefonie ale jej nie wysłał na serwer. Zrobił to dopiero gdy wyraziłem zgodę na dostęp do transmisji danych. Trzeba będzie częściej tak robić tylko jeszcze nie wiem jak to zablokować gdy już pozwoliłem na dostęp. Trzeba będzie pogrzebać w ustawieniach.

Lepiej się czułem. Niemal wcale nie odczuwałem bólu w prawej części ciała. Jeszcze w czwartek coś tam czułem ale już można było poskakać po wertepach. A uzbierało mi się kilka zaległych spraw. Np. odwiedzenie cmentarza żydowskiego we Włoszczowie (nie wiem dlaczego tak to na miejscu widziałem odmienione – jak pytałem o drogę do "Włoszczowej" nikt nie protestował). Miałem objechać Radom robiąc pętlę. Jako miejsce w którym mam skończyć zwiedzanie określiłem Przedbórz. Na trasie był Szydłów w którym przez zaniedbanie nie byłem w ubiegłym roku ani razu. Z grubsza cały wyjazd miał mi zająć ze zwiedzaniem czas do niedzielnego południa. Start przewidywałem o 3 rano i na tą właśnie godzinę ustawiłem budzik – w ten sposób już na starcie miałem opóźnienie.

Wyjechałem po piątej rano. Jeszcze było chłodno (18 stopni). Jeszcze było mało samochodów na drogach. Jeszcze była cisza i był śpiew ptaków.

Jeśli nie pchał mnie wiatr to przynajmniej nie przeszkadzał. Tak było w Solcu…

w Tarłowie…

i w Ożarowie, gdzie zaszedłem na cmentarz żydowski by zobaczyć, że ktoś przewrócił jedną z macew. A macewy są tu piękne.

Do Opatowa pojechałem drogą najkrótszą mimo tego, że były znaki informujące o objeździe. Jeśli nie remontują mostu przecież da się jakoś to obejść. Właściwie nie wiem co remontują. Widziałem drogowców z lizakami, którzy dopiero się "rozstawiali" na jezdni. W Opatowie sfotografowałem tylko to co jest przy głównej drodze: Bramę Warszawską.

Do Staszowa droga jest rozbujana. Już było dużo samochodów na drodze. A ja podjeżdżałem, zjeżdżałem i tak w kółko. Zatrzymałem się na chwilę w Bogorii. W ubiegłym roku widziałem jak rzeźbiono lokomotywę. Teraz mogłem zobaczyć gotową rzeźbę.

W Staszowie interesował mnie cmentarz żydowski. Odnalazłem go bez trudu ale poszukiwania dziury w całym płocie spełzły na niczym. Na bramie umieszczona jest tabliczka z informacją z kim należy uzgadniać wejście na teren cmentarza. Ale ja nie lubię uzgadniać. Atakuję znienacka.

Na łąkach może już nie ma tych najpiękniejszych kwiatów ale są za to motyle (może akurat na zdjęciu to wcale nie motyl) …

…i inne barwne robale.

Droga do Chmielnika mnie zaskoczyła. Dawno tędy nie jeździłem. Dawno tu nie byłem. Kurozwęki są teraz omijane przez największy ruch samochodów. Mogiła powstańców została wyeksponowana – wcześniej była otoczona krzakami i dostrzegalna tylko z drogi głównej przez barierkę nad skarpą.

Nieco dalej stoi figura Jana Nepomucena zmasakrowana podczas malowania. Te czarne kropki zamiast oczu są wręcz upiorne.

W Kurozwękach też interesował mnie cmentarz żydowski. Porównując mapy przedwojenne z dzisiejszymi można mniej więcej określić jego lokalizację i dojechać w to miejsce. Istnieje wciąż polna droga na przeciwko cmentarza katolickiego, którą do tego cmentarza dochodzono. Nie pojechałem tam. Nagrobków nie ma i trudno jest bezbłędnie wskazać właściwe miejsce. Przydałyby się dokładniejsze stare mapy lub ktoś kto pamięta.

Na łące za Kurozwękami od strony Szydłowa stoi figura Floriana. Lokalizacja trochę dziwna. Zwykle stawia się je na terenie zabudowanym. Czy kiedyś tu stały domy?

W Szydłowie chyba najwięcej zmian. Poza nową drogą jest też ścieżka rowerowa biegnąca w stronę Chmielnika. Gdy byłem tu ostatni raz stare miasto było rozkopane – robiono kanalizację. Już jest chyba dawno po tych pracach ziemnych.

Tutaj też szukałem cmentarza żydowskiego. Na mapach umieszczono go zaraz przy rzeczce przepływającej pod murami starego miasta. Jego teren zapewne jest na tym zdjęciu.

Zakończono (na razie) prace przy freskach w kościele na przeciwko Bramy Krakowskiej. Może je teraz oglądać, a stażysta zatrudniony przy tym zabytku udziela informacji. Nie spodobała mi się informacja o pochodzeniu fresków. Podobno mieli je namalować artyści sprowadzeni z Ukrainy. Ale brakuje mi tu tego "rytu wschodniego". Styl najlepiej zachowanych fresków przypomina znacznie bardziej dzieła mistrzów z Europy Zachodniej. Nie widzę tu podobieństwa do ikon.

W Chmielniku "pro forma" podjechałem do synagogi. Bardzo się zdziwiłem widząc, że trwają prace przy jej remoncie. Została otynkowana. Trwają prace wewnątrz.

Zupełnie przez przypadek dojechałem w pobliże cmentarza żydowskiego. Kierowałem się na Kielce. Nie wiedziałem, że tą drogą szybciej dotrę do drogi krajowej. Tu nic się nie zmieniło. Przynajmniej na pierwszy rzut oka.

Temperatury były już w okolicach 30 stopni. Najwyraźniej zdążyłem się odwodnić. Brakowało sił. Do tego samochody tutaj bardzo hałasowały. Na szczęście jest pobocze na które nie wjeżdżały. Tak bardzo chciałem zjechać z tej drogi, że o mało nie pojechałem na południe zamiast na zachód – pomyliłem drogi chcąc jechać do Chęcin. Na szczęście szybko się połapałem.

W Chęcinach najpierw zaszedłem na cmentarz żydowski. Zaszedłem, bo na moim rowerze ciężko byłoby tam wjechać. Cmentarz nic a nic się nie zmienił od mojej poprzedniej wizyty.

To już chyba jest tradycja, że nie zwiedzam w Chęcinach zamku. Rozkopany rynek.

Dalsza trasa zaprowadzić mnie miała do Małogoszcza. I może bym ja szybko przejechał ale w lesie między Bolminem i Bocheńcem dostrzegłem mały drogowskaz z napisem "Cmentarz wojenny". Ok. 300 m dalej, przy leśnej drodze tabliczka i cmentarz. Ale cmentarz dziwny. Groby otoczone słupkami z łańcuchami. Pomnik z podstawowymi informacjami. Dookoła mogiły teren wyłożony kostką. Ławeczka. I całość tak zarośnięta, że z daleka wcale tego nie widać.

W Małogoszczy chciałem zobaczyć mogiły powstańców. Wiadomości jakie znalazłem w sieci na jej temat wskazywały na miejsce przy murze cmentarnym. Rynek w Małogoszczy jest odnowiony i … Mają tam prawie plac defilad. Trudno o cień. Jadąc w stronę cmentarza zobaczyłem trzy stare domy nie pasujące do tego odnowionego centrum. I wydały mi się znacznie bardziej ludzkie niż ten rynek.

Zamiast zobaczyć co napisano na tablicy informacyjnej przy wejściu na cmentarz poszedłem szlakiem turystycznym przy murze cmentarnym. W ten sposób znalazłem cmentarz z I wojny światowej o którym nie czytałem wcześniej.

Obszedłem cmentarz dookoła. I mogiły nie znalazłem. Dlatego, że jej tam nie ma. Jest na terenie cmentarza, a przy bramie cmentarnej jest mapa cmentarza z zaznaczonymi mogiłami powstańców, partyzantów i cmentarzem wojennym który odnalazłem. Zostawiłem to sobie na inną okazję. Dojechanie do Przedborza w świetle dziennym już było wątpliwe ale jeszcze miałem nadzieję. To przyspieszenie było dość krótkie. W Ludyni wybrałem drogę na pewno nie główną. Wydawała mi się ciekawa ponieważ biegła przez lasy. Na pewno nie była bardzo uczęszczana. Na paru kilometrach mijałem tylko jeden skuter i jeden rower. Tylko asfalt… Wyglądał miejscami jak pamiątka historyczna po dawnej drodze. Przy tej drodze znalazłem kamień pamiątkowy po jednej z bitew powstania styczniowego, a obok cmentarz wojenny.

Na cmentarzu poza żołnierzami z I wojny światowej spoczywają też żołnierze Wehrmachtu. Na tablicy informacyjnej podano lokalizacje kilku mogił żołnierzy niemieckich z II wojny światowej w okolicach Ludyni. Jeszcze może kiedyś się w tych okolicach pokręcę. Namawiano mnie na oglądanie dworku w Ludyni ale spieszyłem się do Włoszczowa. Tak się spieszyłem, ze ciągle się zatrzymywałem

We Włoszczowie bez większych problemów odnalazłem cmentarz żydowski. Jest tam tylko jedna tablica pamiątkowa wystawiona po wojnie. Zniszczona.

Do Przedborza już nie miałem szans zdążyć przed zachodem słońca. Gdy opuszczałem Włoszczową już czerwona kula słońca wisiała tuż nad horyzontem, a miałem do przejechania 28 km. Po drodze zatrzymałem się na moment w Kluczewsku zaintrygowany pewnym budynkiem. Jeszcze nic o nim nie wiem ale ponieważ będę tam na pewno jeszcze raz (choć nie wiem kiedy) może jeszcze czegoś o nim się dowiem.

W Przedborzu była już noc gdy tam wreszcie dojechałem. W zasadzie chciałem tylko zobaczyć gdzie jest cmentarz żydowski i czy jest dostępny do zwiedzania. Tego drugiego jeszcze nie wiem. Ale jak dojechać już wiem. A jak już była noc to pozostało mi tylko wracać. Miałem zaplanowaną trasę bocznymi drogami do Żarnowa. Nigdy tymi drogami nie jeździłem. No i w nocy dodatkowym problemem są psy. Plan przewidywał, że z Żarnowa pojadę przez Białaczów do Gowarczowa i dalej przez Drzewicę do drogi krajowej 48, która miała mnie zaprowadzić do Kozienic. To był plan z którego zrezygnowałem. Uznałem, że droga krajowa 42 do Końskich też jest atrakcyjna. A droga przebiegająca przez Gowarczów zaczyna się w Końskich. Ruch był mały. Wiele lasów. Przy drodze mijałem kilka saren czekających aż przejadę. Dziwne są te zwierzaki, jakbym się zatrzymał od razu by uciekły.

Na postojach mogłem oglądać rozgwieżdżone niebo. Lubię to bardzo. Powoli odzyskiwałem siły po upalnym dniu. Bardzo powoli. Przy skrzyżowaniu dróg krajowych rzuciłem tylko okiem na tablicę informacyjną i zamiast "Kielce" przeczytałem "Końskie". Po kilkuset metrach zrozumiałem swój błąd i zawróciłem na właściwą drogę. Uświadomiłem też sobie, że chcąc objechać Radom nie muszę jechać przez Drzewicę. Mogłem pojechać przez Przysuchę do Potworowa – tak jest krócej. Do tego na drodze do Warszawy (tej przez Drzewicę) zawsze widziałem dużo samochodów. Na drodze do Przysuchy znacznie mniej. Obie drogi zaczynają się w Końskich. Po raz kolejny więc zmieniłem plan. A w Przysusze zobaczyłem, że teraz siły wyższe mi go znów zmieniają – nie było przejazdu do Klwowa. Do Potworowa był objazd. Pojechałem więc nocą po wertepach. Na szczęście wszystkie wsie były oświetlone co ułatwiało przejazd.

Gdy już horyzont się zaczerwienił na wschodzie stanąłem na chwilę by coś zjeść. Obok sosnowego młodnika. Ptaki zaklinały słońce by się pojawiło na niebie, a ja pochłaniałem rodzynki. Kilka garści. Wcześniej zjadłem jednego banana. To było wszystko co jadłem podczas tego wyjazdu. Rzadko jestem głodny podczas jazdy. Za to spragniony zawsze. Do Potworowa dojechałem gdy już było dość jasno. Wkrótce jechałem nad łąkami zalewanymi wodami Pilicy.

Słońce uniosło się nad horyzontem. Gdy byłem kilka kilometrów przed Białobrzegami świeciło na wprost. Uświadomiłem sobie, że przez to stałem się niewidoczny i zjechałem do zatoki autobusowej. Spokojnie zapaliłem. Przygotowałem sobie picie (mieszałem sok z wodą w bidonie). Zmieniłem okulary z bezbarwnych na przyciemnione. I jak teraz myślę – powinienem był jeszcze schować przednią lampę bateryjną. Czas jaki by mi to zajęło może by wystarczył by samochód który zaraz mnie potrącił przejechał spokojnie do Białobrzegów. Nie wiem właściwie dlaczego doszło do tego potrącenia. Może faktycznie kierowcę jeszcze oślepiało słońce? Tak mówił. Ale świadkowi jadącemu z naprzeciwka podczas tego zdarzenia powiedział, że "myślał że się zmieści". Gdyby nie miał lusterka może by się zmieścił. Spieszył się do pracy. Ale przynajmniej się zatrzymał i chciał dzwonić po karetkę. Tylko ja nie miałem nic złamanego. trochę otarć i… stłuczone żebra z drugiej strony niż dopiero co zaleczone. Gdy już odjechał zauważyłem krew lejącą się z rękawiczki – miałem głęboko rozciętą dłoń. Ale rana nie była rozległa. Tyle, że do Puław (80 km) wciąż krwawiła. Winne były wstrząsy i gripy (a raczej zmienianie przełożeń co rozciągało skórę i otwierało ranę). To nie była jedyna krwawiąca rana ale pozostałe były powierzchowne. Najgorzej z żebrami – bolały na wybojach, bolały podczas wsiadania i schodzenia z roweru. Pocieszałem się tylko tym, że w domu mam jeszcze krem, który poprzednio mi pomógł. Teraz mam jeszcze problem z uniesieniem lewej ręki ale do pracy się jeszcze nadaję – palce są sprawne. I pewnie będę chodził do pracy zamiast jeździć. Przynajmniej przez parę dni. Może w tym czasie załatwię wymianę wkładu suportu. Pod warunkiem, że będę mógł rower wynieść z piwnicy. Na razie tego zrobić nie mogę – jest za ciężki na moje obolałe ciało. Ostatnie kilometry z Góry Puławskiej do Puław przeszedłem. W mieście trudno jest jechać płynnie, a nie mogłem też sygnalizować skrętu w lewo.

Plan miałem ambitny. Chciałem objechać Kielce. Chcieć a móc to jednak zupełnie co innego. Wloką się za mną konsekwencje wywrotki sprzed ponad dwóch tygodni. Tylko jak się wygodnie rozsiądę zapominam o tym i stąd plany wychodzą nierealne.

Ruszyć chciałem przed piąta rano. Poczekałem jednak aż znikną mgły za oknem. A chociaż za oknem zniknęły to jeszcze wiele ich było na drogach. Choćby na moście nad Wisłą.

A ponad mgłami świeciło słońce. To trochę mnie nawet niepokoiło. Prognozy mówiły o zachmurzeniu i możliwych opadach deszczu. A na wypadek braku chmur zwykle zakładam bluzę z długim rękawem – i tak już jestem przez słońce wypalony, a moja skóra chyba tego nie lubi. Im dalej na zachód odjeżdżałem od Puław tym więcej chmur miałem nad głową. Jeszcze w Wierzbicy gdzie chciałem rzucić okiem na stare cmentarze było chmur mało. Ale później… niebo było już szczelnie przysłonięte. A te cmentarze… Jeden to podobno cmentarz epidemiczny. O drugim jeszcze nic nie wiem. Oba są typu wczesnowiosennego. W okresie wegetacji wchodząc na ich teren mijałbym się z celem. W dżungli ciężko jest cokolwiek odnaleźć. A i z dojściem jest problem.

O cmentarzu epidemicznym w Wierzbicy wspomniała kiedyś szkieletek na forum eksploratorów. I tak mi się od czasu do czasu przypominało. Szczególnie gdy przejeżdżałem przez Wierzbicę – czyli parokrotnie w tym roku. Tak przy okazji to właśnie sobie uświadomiłem, że nie słyszałem o cmentarzu żydowskim w Wierzbicy. Trzeba będzie poszukać. Może i taki tu był. Polska zrobiła się po II wojnie światowej tak monokulturalna, że aż trudno uwierzyć, że było tu wcześniej zupełnie inaczej. Inność była na każdym rogu. A teraz wystarczy, że coś lekko odstaje i już wybucha nienawiść i pojawia się agresja. Wszystko ma być wszędzie takie samo. Nuda.

Z Wierzbicy pojechałem do Szydłowca. Ale nie zdecydowałem się na podjazd do Huty i jazdę przez Końskie. Chciałem spróbować czegoś innego i w tym celu musiałem pojechać do Chlewisk. Gdy już byłem na rondzie w Szydłowcu z którego miałem zjechać na właściwą drogę mocno się zdziwiłem widząc samochód sygnalizujący skręcanie na rondzie i nie sygnalizujący zjeżdżania. Stara szkoła. Bardzo stara. Najświeżsi kierowcy sygnalizują i jazdę po rondzie i zjeżdżanie. To ułatwia przechodzenie pieszym przez przejścia jak i rowerzystom przejazd gdy muszą poruszać się po ścieżkach rowerowych. A tu takie zaskoczenie. Do tego kierowca tego samochodu stanął zaraz za rondem i pytał mnie czy to droga do Przysuchy. A były drogowskazy. Nie. Nie czuję się bezpiecznie na drodze. Nawet gdy tacy kierowcy jeżdżą nowymi i sprawnymi samochodami. Dobrze, że pojechał przede mną. Nie widział drogowskazów to mógłby nie dostrzec rowerzysty.

W Chlewiskach miałem zamiar choć raz rzucić okiem na tamtejszy pałac. Jest w nim hotel więc zwiedzanie wnętrz odpada. Ale gdy zobaczyłem tablice informacyjną przeszło mi.

5 zł za wejście na teren parku. Ja rozumiem, że właściciel chce zarobić. Ale nie na mnie. Jeszcze nie uprawiam komercyjnej turystyki. A i pałace tak średnio mnie interesują – tym łatwiej mi zrezygnować ze zwiedzania. Ale pierwsza myśl była taka: jak chcecie żebym zapłacił to pałac nie będzie istniał na mojej stronie internetowej. No i nie będzie istniał. Tak jak wiele innych pozamykanych i niedostępnych. Dobrze, że jeszcze przyroda nie została sprywatyzowana.

Kwiatka sfotografowałem pod cmentarzem na którym spoczywają mieszkańcy wsi Skłoby. 246 mężczyzn w wieku 16-60 lat. Wieś spalono. Było to 11 IV 1940 r. Okoliczności tego zdarzenia jeszcze nie znam. Tylko Hubal chodzi mi po głowie – to on tak wkurzył Niemców?

Ten cmentarz był dla mnie punktem orientacyjnym. Przed nim znajduje się droga którą miałem zjechać z drogi głównej. Od tego momentu zaczęło się poznawanie nowych miejsc. Może nie są jakoś szczególnie ciekawe historycznie ale zmasowana obecność drzew i spokój to jest to czego potrzebowałem. Jechałem do Ruskiego Brodu. Tam znów miałem wjechać na drogę znaną. Było dziwnie. Jakiś wiekowy rowerzysta zapytał mnie czy jest ktoś w sklepie. A ja nawet sklepu nie widziałem. Musiał nie mieć szyldu. A przecież wszędzie teraz są obwieszone reklamami, widoczne z daleka. Tutaj zaś są jak tajemnica poliszynela – miejscowi wiedzą. I chociaż widziałem wiele domków letniskowych to raczej nie nastawiono się tu na obecność turystów. Są jeszcze takie miejsca. I to nie tylko na dalekim wschodzie Polski. Tu było blisko jej centrum.

W Ruskim Brodzie pomknąłem w stronę Końskich ale tylko do zjazdu do Gowarczowa. Ten odcinek poznałem całkiem niedawno. Spotkałem tylko jednego rowerzystę na szosówce. Kilka samochodów. Chociaż to droga wojewódzka to jednak było spokojnie. Można było się wsłuchać w las i szum opon. Na bocznej drodze do Gowarczowa było trochę gorzej – wertepy. Ale ruch jeszcze mniejszy. Od poprzedniego mojego przejazdu zalepiono dziury. Zatrzymałem się na chwilę na leśnym parkingu.

Na końcu lasu zauważyłem, że leśnicy mają tu przedszkole dla zwierzaków. Poprzednio tylko przemknąłem – było z góry. Teraz podjeżdżając zerknąłem przez płot. Tutejsze sarny zachowują się tak samo jak dzikie. Jadący rower ich nie rusza. Ale jak stanie to jest powód by zacząć uciekać. No i uciekły mi spod płotu gdy się zatrzymałem.

Z Gowarczowa przez Petrykozy do Białaczowa. W Gowarczowie znów rozglądałem się za cmentarzem żydowskim ale nie wziąłem z sobą wydruków przedwojennych map i nie miałem podstaw by jakąś część łąki określić jako cmentarz.

Zaintrygowała mnie jednak kapliczka z 1942 roku. Przy niej jest zagrodzony (sznurkiem chyba) teren. Być może gruntowa droga przy której kapliczka stoi biegła przy cmentarzu żydowskim. Teraz jednak nie tylko jest ona mokra ale też rozjeżdżona przez ciągniki. Może kiedyś jeszcze się tu pojawię i dowiem się więcej. Na razie miałem inne plany i ruszyłem w dalszą drogę. Właśnie w drodze zauważyłem, że mijany poprzednio dwór w Giełzowie, który wydawał mi się mało "dworski" jednak na dwór wygląda. Tylko ogrodzenie jest bardziej majestatyczne niż sam dwór. Zdjęć nie robiłem. Szkoda czasu. Za to nie było mi go szkoda dla motylków.

Przejeżdżając przez Białaczów zauważyłem budynek który wyglądał mi na ratusz. Data umieszczona na ścianach i na szczycie budynku jest z końca wieku XVIII. Budynek stoi w centrum rynku. Mieści się w nim m.in. biblioteka. Dopiero będę musiał poszukać informacji o Białaczowie. Za pierwszym razem "rzucałem okiem" na niedostępny pałac, o którym nadal nic nie wiem.

Właśnie przy pałacu zaczyna się droga do Ossy, którą podczas planowania przejazdu polecały mi rowerowe mapy Google. Droga z tych miłych. Mały ruch. Lasy. Widząc kartki w koszulkach przyczepione do drzew z napisem "Pomnik Kowalów" i strzałką pojechałem we wskazanym kierunku leśną drogą gruntową. Nie do końca może była gruntowa. Około 100 lub 200 metrów od wjazdu pojawił się stary bruk. Ale po 900 metrach znów znalazłem kolejną kartkę już bez strzałek. Może oznaczała, że należy jechać dalej? Nie wiem. Nie sprawdziłem. Pomnika nie było widać, a ja już miałem opóźnienie w przejeździe sięgające dwóch godzin. I nie wiedziałem jak będzie wyglądać dalsza droga do Żarnowa – na mapach jej nie miałem.

Ossa to osada przy samym wale zbiornika retencyjnego. Po drugiej stronie zbiornika biegnie droga wojewódzka z Opoczna do Żarnowa. Jeździłem nią dwukrotnie. Po tej stronie byłem pierwszy raz. I wpakowałem się w piaszczystą drogę gruntową. Miejscami grzązłem w piachu i musiałem schodzić z roweru. Tak przez może 300 – 400 m. Później – gdy już skończyły się domy – droga była w lepszym stanie. I zaraz się skończyła. Zaczął się asfalt w Nadole. I to równiutki asfalt. Przy drodze trochę kapliczek z początku XX wieku. Że jadę dobrą droga przekonałem się widząc drogowskazy wskazujące Dom Pomocy Społecznej w Niemojowicach. Takie same widziałem wcześniej w okolicach Żarnowa. Przyzwyczaiłem się, że DPS-y często są w dworkach. Myślałem, że i tutaj jest podobnie ale jednak nie. Tu jest ogrodzony wysokim płotem nowoczesny budynek pośród pól. Miejsce ładne ale to ogrodzenie trochę mnie zaniepokoiło. Na tej drodze też spotkałem kogoś na szosówce. Równe drogi przyciągają cienkie koła. Ja już wiem, że to nie dla mnie rowery. Jeżdżą szybko i lekko jakbym chciał ale trudno jest na nich spontanicznie zapuszczać się w drogi leśne czy dziurawe. A i większość ich kierowców skupiona jest bardziej na tym co robi niż na tym co mija. Trochę do tego zmusza pozycja aerodynamicznie spychająca wzrok na przednie koło.

Do Żarnowa dojechałem do strony Końskich. To mnie trochę zdziwiło. Ale najważniejsze, że dojechałem. Plan miałem prosty: jadę do lasu w którym był cmentarz żydowski, wchodzę głęboko między drzewa i szukam jakichkolwiek śladów. Macew, o których pisał Burchard już nawet nie spodziewałem się tam znaleźć. Po ponad 30 latach mogły "zniknąć". To co znalazłem to niemal kompletny obrys cmentarza w lesie. Zachowały się resztki kamiennego muru. Są nawet widoczne z drogi biegnącej skrajem lasu ale nie zwróciłem na to uwagi ani podczas poprzedniej wizyty ani teraz gdy przejeżdżałem obok nich ponownie. Burchard napisał, że na części cmentarza powstało boisko. To boisko to teraz polanka w lesie. Ale faktycznie część ogrodzenia w okolicach tej polany jest zniszczona. Na zdjęciu kawałek ogrodzenia przy samym dawnym boisku. Teren wewnątrz ogrodzenia nosi ślady wielokrotnego dawnego rozkopywania. Poza tym jest miejscami gęsto zarośnięty. Zwykły las tylko z resztkami muru.

Dalej miałem pojechać do Przedborza i jeszcze dalej ale… Bardzo mi dokuczał ból barku. Wzmagał się na nierównościach. Tak samo ból żeber. Nie wiedziałem w jakim stanie będzie dalsza droga. Droga powrotna (od Chęcin do Puław) na pewno nie było równa. Zwątpiłem w to, że dam radę. Zaplanowany na południe następnego dnia powrót też wydawał się zbyt odległy. Odłożyłem plan więc do szuflady planów niezrealizowanych i rozpocząłem powrót. Przez Końskie. Ale miałem zamiar ominąć Stąporków. Wg map mogłem w Koziej Woli pojechać w górę i zjechać do Niekłania skąd już drogę do Szydłowca dobrze znałem. Pojechałem więc przez Kozią Wolę. W drodze do Smarkowa przeleciał mnie deszcz. Przelotny rzecz jasna. Miejscami z deszczu wjeżdżałem na suchy asfalt. Słońce cały czas świeciło. W Smarkowie tak miałem, że przemoczony wjechałem do wsi w której nie spadła chyba ani jedna kropla deszczu ale po 300 m już były świeże kałuże i jeszcze kropiło. Przy tych leśnych drogach jest wiele pomników. Najwięcej chyba upamiętniających miejsca straceń z czasów niemieckiej okupacji podczas II wojny światowej. Ale też inne. Za Smarkowem pomnik pomordowanych mieszkańców wsi i partyzantów (z oddziału "Ponurego") poległych w 1943 roku w walce z pacyfikującą wieś żandarmerią. Nazwiska partyzantów z pomnika chyba widziałem wcześniej na cmentarzu w Końskich.

Obok pomnika w trawie czaił się robal. Nie chciał pozować. Wciąż chował się za źdźbłami trawy. Wstydliwy jakiś.

A komary żarły jak wściekłe. Znów miałem krew na nogach. Teraz to nawet i na twarzy ale to zobaczyłem dopiero w domu.

Za Smarkowem jest rozjazd. Logiczne wydało mi się, że powinienem pojechać w prawo – byłem przecież ponad Niekłaniem. Ta moja "logika" odbiega chyba nieco od logiki map. Rozpoczęły się przyjemne zjazdy. Mijałem pomnik w Wielkiej Wsi. Pomnik pomordowanych podczas wojny mieszkańców. I to mi nawet pasowało do map, bo miałem jechać przez Wielką Wieś. Tylko ona była za lasem, a ja miałem przez nią przejeżdżać.

Przyjemnie rozpędzony na zjazdach i rozleniwiony nie pedałowaniem byłem zaskoczony widząc tablicę z napisem "Stąporków". To było to miejsce które tak pracowicie starałem się ominąć. Dopiero teraz dokładniej przyjrzałem się mapom szukając miejsca w którym popełniłem błąd. To był rozjazd w Smarkowie. Trzeba było pojechać w lewo. Trzeba było… Nie zresetuję już tych zjazdów. Pozostało mi tylko znów powoli podjeżdżać do Niekłania tylko tym razem drogą znaną mi już dość dobrze.

Na końcu Niekłania stała grupa terrorystów przygotowana do blokowania drobi. Blokada miała być rozciągnięta przed samochodami z nowożeńcami. Taka tradycja. Bez okupu nie przejadą. Ale trochę im brakowało fantazji. 4 lata temu widziałem pod Pakosławiem lepiej przygotowanych. Mieli niebieski samochód z naklejonym białym pasem. Czapki milicyjne, takie jeszcze chyba z PRL i suszarki (kable im zwisały). Robili to samo ale przynajmniej z fantazją. W ogóle ta blokada w Niekłaniu przypomniała mi, że w Pakosławiu byłym ostatni (i pierwszy) raz 4 lata temu. Ponowne odwiedziny to chyba dobry pomysł na powrót do Puław. Nie będę snuł się kilometrami po trasie, którą jechałem kilkanaście godzin wcześniej tylko w przeciwną stronę.

W Szydłowcu chciałem ominąć centrum. I nie wyszło.

Ale dalej pojechałem czarnym szlakiem rowerowym. Nie mam go na mapie okolic Radomia. Niby mapa z 2012 roku, a nie ma na niej wielu zmian, które zaszły w terenie w ostatnich latach. To że ten czarny szlak towarzyszył mi do Iłży to zupełny przypadek. Przecież nie wiedziałem dokąd prowadzi. A w Szydłowcu uznałem, że może poprowadzi mnie na stację kolejową – biegł we właściwym kierunku.Tak samo w tym kierunku jechał ktoś w dresie na dziwnym rowerze. Koła od "szosy" reszta z crossa. Idea aerodynamicznego roweru i aerodynamicznej pozycji rowerzysty legła w gruzach. Ślepa uliczka ewolucji, która doprowadziła do wynalezienia roweru poziomego. A właśnie zdaniem kustosza muzeum dziwnych rowerów w Gołębiu osiągnięcia rowerów poziomych to "oszustwo" wykorzystujące wiedzę o aerodynamice i ergonomii. Od lat zastanawiam się na "poziomką" ale nie wiem czy czułbym się na niej bezpiecznie – siedzi się przecież niżej i mniej się widzi.

Odszedłem od tematu. A tematem jest teraz jazda do Pakosławia. Dokładnie to chodzi o to, że w Pakosławiu w 1915 roku rozpoczął się szlak bojowy Legionu Puławskiego – polskiej formacji wojskowej walczącej po stronie Rosji carskiej. Pomnik stał 4 lata temu w sąsiedztwie drzew przy drodze gruntowej. Dojechałem do niego od strony Szydłowca. Na mapie okolic Radomia droga nadal jest gruntowa. Ale tylko na mapie. Pomnik jest za tymi drzewami…

… a droga już nie jest gruntowa. Automat w aparacie rozjaśnił mi zmierzch.

Nie tylko utwardzono drogę ale też wycięto kilka drzew. Szkoda. A już się zaczynała noc. Zachód słońca nad Pakosławiem.

Gdzieś w tych okolicach padła mi bateria w telefonie i endomondo zakończyło zapis trasy. A do Puław miałem jeszcze parę kilometrów. Widać, że zaczęły się wakacje. Młodzież na ulicach i pod sklepami. Często podpita. Drą się na rowerzystę. Zaczepiają. Krzyczą też z samochodów przez otwarte okna. To nie jest przyjemne. Jakoś te dwa miesiące trzeba będzie się z nimi przemęczyć. Czasami zdumiewała mnie moc oparów alkoholu unoszącego się z ich wydechów. Ale to dopiero początek. Ubędzie im kasy i trochę się uspokoją z piciem. Ale na pewno nie wszyscy. Też taki kiedyś byłem. Ale wiem, że nie wszystkim to przechodzi z wiekiem.

Do Puław pojechałem drogą, którą dawno nie jeździłem. Tzn pojechałem z Kazanowa do Zwolenia i dalej drogą krajową. Mijało mnie wiele TIR-ów. Wiele z nich przewoziło i roztaczało za sobą zapach truskawek. Pod koniec trasy pokazał się fragment księżyca. Był czerwony. Lato. Ale upał mnie tego dnia i nocą ominął. To dobrze. Tak lepiej się jeździ. Tylko wciąż na polach i na polnych drogach stoi woda. Może warto powrócić do pomysłu uprawy w Polsce ryżu? W puławskim IUNG-u już kiedyś próbowano.

Niedziela. W poniedziałek do pracy po długim urlopie. Nie mogłem sobie pozwolić na długi wyjazd. Zwłaszcza, że rano była zapowiadana w prognozach burza. Później też miało padać ale mniej. A przy temperaturach powyżej 20 stopni to właściwie bez znaczenia. Tyle tylko, że gdy będzie padać nie porobi się zdjęć. Chciałem pojechać i wrócić do dwudziestej. Wydawało się to całkiem realne. Zaraz po starcie, jeszcze przed Kazimierzem Dolnym zaczęło padać. I to trochę więcej niż symbolicznie. Okazało się, że jest to jednak problem. Wcześniejsze burze wypłukały wiele dróg gruntowych w Kazimierzu. Na jezdni była gruba warstwa lessów. Miejscami rozjeżdżona przez samochody na wodnistą papkę. Chyba liczyłem na to, że się nie ubłocę podczas tego wyjazdu. A ubłociłem się już na początku. Udało mi się w wyższych partiach terenu opłukać łańcuch z tej brei ale siebie i reszty roweru już nie. Mogłem kupić po drodze wodę i się opłukać (i rower też) ale chmury wciąż straszyły nowymi opadami nawet gdy już padać przestało. A przestało gdy już byłem za Wilkowem. Od tego momentu przestałem tylko jechać ale też trochę więcej się rozglądać. Bo same kałuże to mało ciekawe jakoś. Nawet gdy jest w nich trochę nieba.

Najpierw pojechałem rzucić okiem na przeprawę promową w Kamieniu. Właściwie to Kępa Gostecka. Myślałem, że to w tym miejscu budowany jest nowy most na Wiśle. Błąd. Przeprawa działa sobie jak działała i nie ma tu żadnych prac budowlanych. Są za to łąki

Są też kałuże i widziałem też jedną zdziczałą wiśnię. A na niej już sporo dojrzałych owoców. Kwaśne.

W sadach są większe i pewnie słodsze. Może jutro się kupi – naszła mnie straszna ochota na wiśnie, a truskawki już się przejadły.

Sprzęt budowlany mijałem w samym Kamieniu. To tam będzie most i dojazd do niego. A z Kamienia jest rzut beretem do Piotrawina z zabytkowym kościołem.

W Piotrawinie najbardziej lubię zatrzymywać się w punkcie widokowym nad kamieniołomami. Widać stąd którędy będę wracać.

Tak przy okazji było tu trochę kwiatów i owadów. Komarów mało. Te najczęściej czatowały na skraju lasów.

Dalsza trasa prowadziła przez Józefów nad Wisłą i dalej w stronę Annopola ale nie do samego Annopola. Ten ominąłem jadąc przez Kopiec. Z tym Kopcem miałem kiedyś problem. W Annopolu, od strony Kopca jest kopiec. Duży ziemny kopiec porośnięty drzewami i kiedyś ogrodzony. Za duży na mogiłę. Mało naturalny. Przypadkiem zapytałem kiedyś o to znajomego, który kiedyś pracował w puławskim IUNG-u. To podobno naukowcy z tego instytutu ten kopiec wymyślili. Chyba w latach siedemdziesiątych usypano kopiec ze śmieci z gminnego wysypiska, przysypano ziemią i nasadzono drzewa. Miejscowość Kopiec w pobliżu to tylko zbieg okoliczności.

Na moście na Wiśle jest ruch wahadłowy – remont. W niedzielę remontu nie ma ale wahadło chodzi. Pojechałem chodnikiem by nie stać czekając na zielone. Na środku mostu chwilę pogadałem z ludźmi z Krakowa lub okolic. Jeszcze nie widzieli tak szerokiej Wisły. Pytali czy czysta, czy można się kąpać. Może tam gdzie jest węższa to można się kąpać. Wiem, że ludzie się kąpią ale sam odradzam. Ta rzeka nie jest czysta. Przynajmniej tu i dalej w stronę Bałtyku. Po krótkiej pogawędce każdy ruszył w swoją stronę. Dla mnie zaczynał się powrót. Najpierw miałem przejechać pod Skarpą Biedrzychowską. Lubię tędy jeździć. Mały ruch samochodów i "piękne okoliczności przyrody".

Na końcu skarpy jest miejscowość Nowe. Z niej przedostać się miałem do Słupi Nadbrzeżnej. Ale uznałem, że nie dam rady podjechać. Gdy już stanąłem stwierdziłem, że lepiej bym zrobił jednak jadąc ale chyba już było za późno. Powietrze wypełniało bzyczenie krwiopijców. A moje ręce i nogi zaraz pokryły się ich krwią.

Po dojechaniu do Słupi Nadbrzeżnej miałem do wyboru dwie drogi. Obie się łączyły parę kilometrów dalej. Ciekawsza jest prowadząca nad brzeg Wisły. Chyba chciałem rzucić okiem na kościół obawiałem się tylko tego, w jakim stanie jest tamtejsza droga gruntowa. Po deszczu mogło być nieciekawie. Mimo tego pojechałem ostrym pokręconym zjazdem po bruku. A na samym dole zamiast drogi gruntowej miałem drogę asfaltową. Chyba dawno mnie tu nie było. Przy kościele się nie zatrzymałem. Pod nim trwał właśnie festyn. Orkiestra zapowiadała walczyka, a ja bez zatrzymania przejechałem dalej. Pewnie nie było warto zjeżdżać tu i zaraz znowu podjeżdżać. Ale przynajmniej wiem już, że jest tu asfalt. Nie ciągnie się daleko. Do cmentarza na szczycie skarpy. Kończy się zaraz za figurą z 1900 roku.

Przejazd przez Leopoldów też się zmienił. Kiedyś droga tu była wysypana czarnym żużlem. Koszmarnie to wyglądało w suchy dzień po przejeździe samochodu. Czarne chmury pyłu. Na szczęście zwykle kierowcy zwalniali widząc, że ktoś idzie lub jedzie na rowerze. Teraz jest wysypany piach z jakimiś kamieniami. Prawie 3 km. Dziur w kałużami niewiele. Dało się po tym jechać w miarę szybko. Zaraz przed Julianowem zaczynał się asfalt i dochodziła ominięta przeze mnie droga z Tadeuszowa. Za Julianowem pojechałem skrótem przez pola i lasy do Tarłowa. nawierzchnia taka sama jak w Leopoldowie.

Pojawiło się już słońce i świeciło mi do końca trasy.

Ponieważ nie lubię w dzień jeździć drogami głównymi w Tarłowie odbiłem w stronę Wisły. Przejechałem dokładając pewnie parę kilometrów przez kilka różnych Ciszyc i w Woli Pawłowskiej przez rzekę Kamienną wpadającą w pobliżu do Wisły. Już się spieszyłem. Żeby być na dwudziesta w Puławach musiałem w Solcu nad Wisłą być przed osiemnastą. To mi się nie udało. Osiemnastą miałem w Raju.

W Solcu byłem kilka minut później. A most z Kamienia chyba będzie dochodził do Kolonii Raj. Nie sprawdzałem do której z dróg wojewódzkich które tam kończą się na Wiśle. Godzina dziewiętnasta zastała mnie w Lucimi. Zanim tam dojechałem zatrzymałem się na moment na moście nad Zwolenką.

Do Janowca dojechałem zmęczony na tyle, że uznałem wyższość podchodzenia pod górę nad podjeżdżaniem. Do podchodzenia wybrałem drogę którą i tak bym nie próbował podjeżdżać – jest krótsza.

Po drodze mogłem opędzając się od chmar krwiopijców zrobić szybkie zdjęcie zamku.

Teraz znów miałem do wyboru dwie drogi, które parę kilometrów dalej się łączą. Krótszą z wieloma dziurami, samochodami i podjazdami oraz dłuższą na której tego wszystkiego było mniej. Wybrałem dłuższą. Bo jak się człowiek spieszy to nie może pójść na łatwiznę. Pojechałem więc przez Wojszyn i Nasiłów. Przynajmniej było przyjemnie. Pięć po dwudziestej byłem w Górze Puławskiej. Na swoim osiedlu piętnaście minut później. 20 minut opóźnienia to niezły wynik. Zwykle liczę je w godzinach, a nie w minutach. Ale to dotyczy dłuższych tras z rozrysowanymi miejscami do odwiedzenia lub odnalezienia. Takie trasy będą teraz tylko w weekendy. I zniknę z "topu" na bikestats. Już nie będę miał tyle czasu na jeżdżenie. W sumie jednak choć ten urlop zupełnie nie spełnił moich oczekiwań był całkiem przyjemny. Z wyjątkiem wypadku i jego skutków. Ale to było w tygodniu ostatnim i jakoś mimo tego też pojeździłem.