Cmentarz na który wpadłem przypadkiem podczas przeglądania serwisów lokalnych. Wcześniej nie miałem bladego pojęcia, że obok gminy wyznaniowej w Kocku funkcjonowała jeszcze jedna - chyba najmniejsza na Lubelszczyźnie.

Próżno szukać na współczesnych mapach Łysobyków. W latach 50 lub 60 wieś (kiedyś miasto) zmieniła nazwę na Jeziorzany. Cmentarz żydowski ulokowano daleko od centrum, na wzniesieniu. Rozrastająca się wieś, Przytoczno wchłonęła ten teren. Po wojnie zdewastowany cmentarz zajęły gospodarstwa rolnicze. Chwała ludziom, którzy zachowali pamięć o Żydach z Łysobyków. Serwis Przytoczna, na którym natrafiłem na te informacje dostępny jest po kliknięciu w ten odnośnik.

Pokaż Kirkuty na większej mapie

Troszkę czasu zajęło mi ustalenie lokalizacji. Kierowałem się jedynie obrazem ze zdjęcia. W końcu trafiłem we właściwą ulicę. Prowadzi ona od drogi Jeziorzany - Przytoczno do szkoły w Przytocznie. Od cmentarza do szkoły jest ok. 200 m.

Nie wiem czy i na tym zdjęciu jest jeszcze teren zajmowany przez pochówki łysobyckich Żydów.

Na mapie z lat trzydziestych:

Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich informuje, że Łysobyki powstały jako miasto wydzielone ze wsi Przytoczno w XV wieku. W wieku następnym powstała nowa osada na wyspie na rzece Wieprz (Nowe Przytoczno) i ona stała się dzisiejszymi Jezioranami. Stawy rozdzielające Przytoczno i Jeziorzany zapewne znajdują się w dawnym korycie Wieprza. W 1862 roku miało w Łysobykach mieszkać 1013 osób w tym Żydów naliczono 356. Liczba ta nie jest tożsama z liczbą członków Gminy Wyznaniowej, ta bowiem obejmowała swoim zasięgiem i inne osady w pobliżu, gdzie jednak nie było większych skupisk osób wyznających judaizm. Ta wyspiarska lokalizacja miasta moim zdaniem jednoznacznie tłumaczy umieszczenie cmentarza w Przytocznie - czyli na brzegu. Może warto też dodać, że kilka wieków temu Wieprzem spływało do Wisły więcej wody niż obecnie, dawne koryto wypełnia się już tylko podczas powodzi.