Kościół w Bełżycach

Bełżyce otrzymały prawa miejskie od Władysława Jagiełły w 1417 jednak pierwsze wzmianki o istnieniu tu świątyni pojawiają się 8 lat później. Był to budynek drewniany. Ponieważ nie zachowały się ślady ówczesnego zamku w Bełżycach, nie można stwierdzić czy kościół znajdował się na jego terenie. Na pewno za to znajdował się na terenach podmokłych, a większość zamieszkujących tu ludzi była pochodzenia niemieckiego.

Obrazek

Pokaż Świątynie na większej mapie

W 1606 roku w Bełżycach przewagę zdobyli protestanccy kalwini. Proboszcz tutejszej parafii musiał opuścić miasto. Kościół zaś stał się zborem kalwińskim. Obłożenie podatkiem mieszczan nie uczestniczących w nabożeństwach kalwińskich wpłynęło na znaczną popularność tego odłamu protestantyzmu w Bełżycach. Tak przedstawia to ks. Stanisław Kamieński. W Wikipedii data przejęcia kościoła przez protestantów to rok 1558. Tam też rok 1599 podawany jest jako rok opuszczenia zboru/kościoła przez kalwinistów. W tym czasie przewagę w mieści uzyskali bracia polscy, czyżby oni przejęli budynek dawnego kościoła? Sytuacja znów się zmieniła po roku 1633 gdy kalwinistów zmuszono do opuszczenia Lublina. Od tego momentu Bełżyce stały się ich główną siedzibą. W tym czasie trwał proces o zwrot kościoła. Wg ks. St. Kamieńskiego trwał on 40 lat. Zakończył się wyrokiem pomyślnym dla katolików. Świątynię zwrócono jednak już w stanie bliskim ruiny.

W 1646 roku rozpoczęto budowę nowego, murowanego kościoła w miejscu starej świątyni. Budowa trwała 24 lata. Jeszcze na początku doszło do tragedii. Miasto padło ofiarą wojsk Chmielnickiego. Ciekawe, że opóźnienia w budowie kościoła ks. Kamieński przypisuje tu protestantom podczas gdy spalenie miasta zubożyło wszystkich jego mieszkańców. Za to słabość protestantów widzi w tym, że po tym ciosie (gdy utracili swoją słynną bełżycką szkołę i równie słynną bibliotekę i nowo pobudowany zbór) nie potrafili się już podnieść.

W Wikipedii data zakończenia funkcjonowania zboru kalwińskiego to rok 1783. Jednak i tu jak w drugim tekście wykorzystanym w tym temacie brak informacji o źródłach.

Inny "kfiatek" autorstwa ks. Kamieńskiego wart jest skopiowania i wklejenia bo tak też pewnie był tworzony bez podania źródła:

Rozdarcie religijne wśród chrześcijan, a w ślad za niem idące waśnie społeczne osłabiły i rozbiły jednolity obóz religijny. Skorzystali z tego Żydzi, którzy od czasu reformacji zaczęli się panoszyć w Bełżycach. Mając uczonych, jak lekarza Jakóba z Bełżyc, zbudowali synagogę wyższą od kościoła. Zaskarżeni do króla, z rozkazu Zygmunta III musieli obniżyć swą synagogę, bo przewyższała krzyż na kościele. Synagoga ta choć zniżona górowała ponad budowlami innemi w Bełżycach z powodu swego ogromu; w roku 1913 od pożaru spłonęła i dotychczas jest w zupełnej ruinie, zdaje się, że nigdy nie będzie odbudowana z powodu braku funduszów kahalnych. Zachłanne żydostwo mnożące się niepomiernie, uchwyciło handel w swe ręce, dawne mieszczaństwo dzierżące tradycję Hanzy niemieckiej zeszło do roli drobnego rolnika i rękodzielnika, źródło bogactwa handel przeszedł w ręce żydowskie. Oni to nawet wspaniałą budowlę austerję (oberżę) czyli hotel posiedli, zamieszkując ją, a była to budowla specjalnie wzniesiona na noclegi orszaku królewskiego za Zygmunta III (1587-1632) (patrz Żółkiewski wojna moskiewska) i za Jana Sobieskiego (1674-1696. Budowla ta również spłonęła w roku 1913 w czasie pożaru.

Parafia Nawrócenia św. Pawła Apostoła w Bełżycach od 1670 roku posiada nową świątynię, służącą jej do dnia dzisiejszego. Kościół powstał z fundacji dwóch darczyńców. Co ciekawe każdy z nich fundował inną część budynku, a ponieważ istniały pomiędzy nimi różnice majątkowe kościół ma prezbiterium wyraźnie niższe od nawy.
Fundatorzy: nawa - Feliks Szaniawski, właściciel Krężnicy; prezbiterium - ks. Wojciech Ościechowski, proboszcz parafii Bełżyce.

Konsekracji świątyni pw. Nawrócenia św. Pawła Apostoła dokonano w roku 1706.
Spod kościoła wypływa źródło nazwane zdrojem Władysława Jagiełły.

Obrazek
Obrazek
Lata 1417-1917 bynajmniej nie odnoszą się do okresu życia króla. W 1917 roku obmurowano zdrój na pięćsetlecie Bełżyc. Woda z niego spływa na leżące na północ i zachód od kościoła mokradła.

Obrazek
Obrazek
Obrazek
Obrazek
Na koniec znów cytat z ks. Kamieńskiego, którego tekst ma przybliżać historię parafii na stronie miasta i gminy Bełżyce. Po opisie zniszczenia budynków protestantów i likwidacji ich cmentarza, następuje fragment o zniszczeniu pozostałości zamku w Bełżycach, a potem budynków które powstały z fragmentów murów zamku. Podsumowanie:

Z powyższego widzimy, iż wszystko popadło w ruinę, jedynie kościół pozostał w ostatnich stuleciach jako ostoja wiary, życia i prawdziwej kultury życia.

Kościół jest piękną wizytówka miasta. Tekst o nim na stronie internetowej miasta na pewno nią nie jest. Choć jest świadectwem historii.