WARSZAWA - ¶redniowieczny cmentarz żydowski
|
Wedle Dra Ringelbluma najstarsza wzmianka o cmentarzu żydowskim ("cimiterium Judaeorum") w Warszawie znachodzić się ma w pewnym dokumencie księcia mazowieckiego Bolesława V (pocz±tek 16-go wieku), który dotyczy opłat od domu niejakiego Mikołaja Pomiana, mieszczanina warszawskiego. W dokumencie tym okre¶lone jest położenie owego domu w następuj±cy sposób: "obok cmentarza żydowskiego, leż±cego na drodze wiod±cej do Czerska". Wynikałoby st±d, że najstarszy cmentarz żydowski w Warszawie, znajdował się na dzisiejszym Krakowskim Przedmie¶ciu u wylotu ulicy ¦więtojańskiej, niedaleko ówczesnego cmentarza chrze¶cijańskiego. Zajmował on niewielk± przestrzeń, skoro cała gmina żydowska w Warszawie liczyć mogła w okresie ¶redniowiecznym do 120 dusz. Dzieje tego cmentarza sięgaj± pocz±tkami najprawdopodobniej już 14-go wieku. W każdym razie istniał on już w latach 1428-1429, z których pochodz± pierwsze Ľródłowe wiadomo¶ci o istnieniu żydowskiej organizacji samorz±dowej w Warszawie ze starszyzn± żydowsk± na czele.
|
|
Wojciech Grabowski "Pogrzeb żydowski" |
Jako instytucja kahału przestaje istnieć opisany cmentarz z rokiem 1498, w którym nast±piło wygnanie Żydów z Warszawy. Co prawda w latach od 1498 do 1527 próbuj± się dostać do Warszawy niektórzy wygnańcy żydowscy, a nawet zachowały się z tego okresu wiadomo¶ci o Żydach, którzy w Warszawie przeprowadzali różne transakcje, lecz wszyscy ci "szczę¶liwcy" bawili tu jeno czasowo, bez prawa osiedlania się na stałe i restytuowania zlikwidowanego życia gminnego. Ostatecznie położył kres tym próbom nowego osadnictwa pamiętny przywilej "de non tolerandis Judaeis", jakie mieszczaństwo warszawskie uzyskało w r. 1527 od Zygmunta I. Los wszakże instytucyj dawnej gminy żydowskiej został przypieczętowany na kilka lat przed wydaniem tego przywileju. I tak ksi±żęta mazowieccy Jan i Stanisław podarowali jeszcze w roku 1522 plac, na którym stała przedtem bóżnica (snać zburzona w roku wygnania) niejakiemu Kozirskiemu z Warszawy. W tym samym mniej więcej czasie ksi±żęta podarowali parafii ¶w. Jana opustoszały plac, jaki pozostał po zdewastowaniu cmentarza żydowskiego. W kilka póĽniej (w r. 1531) stanęła na tym placu. piekarnia (domus pro pistande pane). Informuj±ca nas o tym uchwała przełożonych parafii ¶w. Jana jest ostatnim ¶ladem, jaki zachował się po najstarszym żydowskim cmentarzu w Warszawie. |
Powyższy tekst stanowi fragment wydanej w 1938 roku ksi±żki autorstwa Ignacego Schipera, zatytułowanej "Cmentarze żydowskie w Warszawie". |
OdwiedĽ też strony po¶więcone innym cmentarzom żydowskim w Warszawie:
Cmentarz żydowski na Woli * Cmentarz żydowski na Bródnie
Cmentarz żydowski w Rado¶ci * Cmentarz żydowski w Aleksandrowie |
|