| strona główna | cmentarze | warto wiedzieć | księga gości | napisz do nas |
| KOŚCIAN | ||||
Cmentarz żydowski w Kościanie założono w zachodniej części miasta, w pobliżu drogi do Białcza. Jego przybliżone granice wyznaczają dzisiejsze ulice Piaskowa oraz - od północy - ul. 2 Października. Lokalizację cmentarza można odnaleźć na wydanej w 1934 r. wojskowej mapie okolic Kościana. Wiadomo, że przed wojną nekropolia zajmowała powierzchnię ok. 0,4 ha i była otoczona wysokim na dwa metry murem z czerwonej cegły. Podczas drugiej wojny światowej naziści zdewastowali cmentarz. Rozebrano ogrodzenie, a płyty nagrobne zostały wyrwane i prawdopodobnie wykorzystane do prac budowlanych i utwardzania dróg. Grunt cmentarny przez lata wykorzystywany był jako pole uprawne. W czasach PRL teren cmentarza przeznaczono pod zabudowę. Do dziś przy ul. Piaskowej 34 zachował się parterowy, dwunawowy budynek, pełniący niegdyś funkcję domu przedpogrzebowego. Obecni lokatorzy domu wspominają, że w części wyższej znajdowało się główne wejście, a wewnątrz "ołtarz", czyli zapewne wnęka ołtarzowa, zwana po hebrajsku Aron ha-Kodesz. Niższa część przeznaczona była na kaplicę przedpogrzebową, z której wyjście - obecnie zamurowane - prowadziło na cmentarz. Wichry historii przetrwał też fragment muru cmentarnego. |
||||
 |
 |
 |
 |
 |
| dawny dom pogrzebowy |
wejście do dawnego domu modlitwy |
wyjście z domu pogrzebowego |
zachowany mur cmentarny |
macewa na cmentarzu katolickim |
Starsi mieszkańcy Kościana pamiętają, że podczas II wojny światowej na terenie cmentarza Niemcy rozstrzelali grupę osób pochodzenia żydowskiego i pochowali ich w zbiorowej mogile. Po wyzwoleniu dokonano ekshumacji. Rodziny, które rozpoznały swoich bliskich, przeniosły ich ciała na cmentarze w swoich miastach. Zwłoki, których nie zidentyfikowano, zostały prawdopodobnie pochowane w nieznanym nam dziś miejscu. Śladem po miejscu pochówku kościańskich Żydów jest też macewa, znajdująca się na cmentarzu katolickim przy ul. Bączkowskiego. W jej zwieńczeniu wyrzeźbiono dłonie w geście błogosławieństwa - symbol umieszczany na grobach zmarłych z rodu Kohenów. Wyryte na nagrobku hebrajskie epitafium głosi: "Pomnik człowieka sprawiedliwego, prawego, mądrego i roztropnego [....] naszego nauczyciela i rabina Icchaka HaKohena, zmarłego w wieku 58 lat w dniu 26 marcheszwan i pochowanego w dniu następnym roku 5610 [11.11.1849]. Byłeś człowiekiem bardzo prawym i bardzo [nam] drogim, byłeś [.....] splendoru twojej rodziny, pragnąłeś bliskości B-ga, w sprawiedliwość się przyodziałeś, wstąpiłeś do twojego grobu na wysokościach" (tłum. W. Tworek). Jesienią 2012 r. otrzymaliśmy list od pragnącego zachować anonimowość mieszkańca Kościana, który napisał: "Kilkanaście lat temu, podczas robót drogowych na ul. Strzeleckiej w Kościanie, odkryliśmy stare żydowskie płyty nagrobne. Znajdowały się one, a raczej znajdują się do dziś, pod wybudowaną wtedy nawierzchnią z kostki brukowej. Niektóre z tych płyt podczas "korytowania" pod konstrukcję drogi zostały bezpowrotnie zniszczone i przemielone na gruz. Nagrobki, które nie przeszkadzały, zostały przykryte piaskiem i betonem oraz zakryte kostką brukową. Leżą one tam do dzisiaj. Kojarzę, że jakiś czas temu leżały one na końcu wsi Kurza Góra, lecz prawdopodobnie już ich tam nie ma". tekst: K. Bielawski & Izabella Domańska |
||||
| Poszukujemy wszelkich informacji o Żydach z Kościana i ich nekropolii Czekamy też na relacje osób, które pamiętają ten cmentarz z okresu przed II wojną światową. |
||||
 |
||||
Teksty i zdjęcia opublikowane w serwisie www.kirkuty.xip.pl są chronione prawem autorskim. |
||||
| strona główna | cmentarze | warto wiedzieć | księga gości | napisz do nas |