Cmentarz żydowski w Warce powstał prawdopodobnie na przełomie XVIII i XIX w. Cmentarz założono w odległo¶ci około 1 km na południowy zachód od centrum miasta, na wzniesieniu nad Pilic±, na zachód od obecnej ul. Krzysztofa Kamila Baczyńskiego.

Obszar grzebalny był kilkakrotnie powiększany. Przed wybuchem II wojny ¶wiatowej obejmował powierzchnię około 1,5 ha. Obecnie cmentarz zajmuje działkę geodezyjn± nr 140611 4.0002.182/1 o powierzchni 11253 kw. i nieregularnym obrysie.

W 1848 r. na cmentarzu pochowano zmarłego w dn. 22 nisan Izraela Icchaka syna Szymona Kalisza - cadyka i twórcę wareckiej dynastii chasydzkiej, rabina w Gowarczowie i Rudzie, ucznia Dawida z Lelowa, Jakowa Icchaka Horowica "Widz±cego" z Lublina, Symchy Bunema z Przysuchy.

Brak informacji o losach cmentarza w okresie II wojny ¶wiatowej i w kolejnych dekadach.

Cmentarz w latach II wojny ¶wiatowej. Na pierwszym planie macewa Szlomo syna Dawida Grafa.
Zdjęcie wykonane prawdopodobnie przez żołnierza Wehrmachtu. Fotografia ze zbiorów Avnera Yonai C.

Obiekt uległ daleko posuniętej dewastacji. W jego obrębie nie zachowały się jakiekolwiek oryginalne nagrobki. Teren jest nieogrodzony, granice obszaru grzebalnego s± nieczytelne.

W 1990 r. z inicjatywy ¶rodowisk chasydzkich w miejscu domniemanego pochówku Izraela Icchaka Kalisza wzniesiono ohel z czerwonej cegły oraz zamontowano metalowe schody, wiod±ce od strony Pilicy.

Cmentarz ulega stopniowej dewastacji. Problemem jest za¶miecenie oraz powtarzaj±ce się przypadki malowania wulgarnych i antysemickich haseł na ¶cianach ohelu.

Jerzy Stobiecki na łamach "Słowa Ludu" w 1999 r. tak pisał o stanie cmentarza: "Wybudowany kilka lat temu ohel stoi zniszczony. Wandale wyrwali kratę z furtki od kapliczki, na ¶cianach pojawiły się antysemickie napisy. Wieczorami schodz± się tam chuligani i urz±dzaj± libacje. W ubiegłym roku zdewastowane zostały także schody prowadz±ce do kapliczki. (.) Piaszczysta skarpa nad brzegiem Pilicy, na której położony jest cmentarz, stopniowo się obsuwa, odsłaniaj±c szcz±tki pogrzebanych Żydów".

W 2008 r. grupa miejscowej młodzieży pobiła na cmentarzu chasyda, pielgrzymuj±cego do grobu cadyka Izraela Icchaka Kalisza.

Poż±dane byłoby: oznaczenie granic cmentarza, budowa ogrodzenia, renowacja ohelu, podjęcie starań na rzecz odzyskania macew i przewiezienie ich na cmentarz.

Miejscem spoczynku cadyków zwi±zanych z dynasti± wareck± jest też cmentarz żydowski w Warszawie przy ul. Okopowej, gdzie w kwaterze XIII swój ohel maj±: Mordechaj Menachem Mendel Kalisz syn Icchaka, zwany "Milcz±cym Cadykiem" (zm. w 1868 r); Menachem Mendel syn Symchy Bunema z Otwocka, wnuk Menachema Mendla (zm. w 1919 r.); Jakub Juda z Nadarzyna, zięć Menachema Mendla (zm. w 1885 r.); Chaim syn Jakuba Judy (zm. w 1923 r.).

tekst & zdjęcia: K. Bielawski
Kliknij tu, by obejrzeć film video nakręcony na cmentarzu w Warce