Ludno¶ć żydowska do Toszka przybyła z Wielowsi. Wielowie¶ była macierzyst± gmin±, z której pochodzili toszeccy Żydzi (w Wielowsi ludno¶ć żydowska pojawiła się w 2 połowie XVII wieku). Kirkut został założony w 1 połowie XIX wieku. Wcze¶niej miejscem pochówku dla Żydów z Toszka był cmentarz w Wielowsi. Po pożarze miasta, który miał miejsce 20 maja 1833 roku gmina żydowska wybudowała w 1836 roku synagogę. ¦wi±tynia ta mie¶ciła się przy dzisiejszej ul. Piastowskiej. Dzi¶ nie ma po niej ¶ladu. Synagoga została zniszczona przez Niemców hitlerowców w czasie "Nocy kryształowej" z 9 na 10 listopada 1938 roku. W czasie pogromu toszeccy Żydzi zostali wywiezieni do obozów i wymordowani.

Cmentarz żydowski w Toszku mie¶ci się przy ul. Wielowiejskiej. Cały kirkut otoczony jest kamiennym murem. Na cmentarzu pochowani s± Żydzi z Toszka i okolicznych miejscowo¶ci. Zachowało się 8 stoj±cych macew. Kilkana¶cie może znajdować się pod bluszczem, którym cały cmentarz jest poro¶nięty. Na zachowanych nagrobkach widnieje symbolika przedstawiaj±ca ręce błogosławi±ce i złamane drzewo.

W maju 2006 r. z inicjatywy nauczyciela historii z Wielowsi p. Grzegorza Kamińskiego cmentarz został uporz±dkowany. Warto dodać, ze p. Grzegorz Kamiński od 2003 roku opiekuje się społecznie wraz z uczniami szkoły podstawowej cmentarzem żydowskim w Wielowsi. W pracach na cmentarzu brali udział uczniowie gimnazjum w Toszku, dyrektor gimnazjum p. Mariusz Podbrożny, p. Grzegorz Kamiński, p. Henryk Pocze¶niok i p. Paweł Zdrzałek. W sukurs przyszedł burmistrz miasta p. Jacek Zarzycki, dzięki któremu w czasie prac porz±dkowych przed kirkutem została podstawiona przyczepa z ZBGK w Toszku, na któr± załadowane zostały ¶mieci z cmentarza. Wszystkie prace na cmentarzu zostały wykonane społecznie.

Dzi¶ w Toszku nie mieszka już żadna osoba pochodzenia żydowskiego, dlatego nekropolia ta jest miejscem, gdzie o historii toszeckich Żydów mówi± nam zachowane kamienne macewy. Inicjatywa ta ma ocalić od zapomnienia stary kirkut, na którym pochowani s± toszeccy Żydzi, tworz±cy dawniej wraz z mieszkaj±cymi tu Polakami i Niemcami historię miasta Toszek. O istnieniu starego toszeckiego kirkutu przypomina również wydana w 2006 roku pocztówka "Toszeckie cmentarze i miejsca pamięci" .

tekst: Grzegorz Kamiński
zdjęcia: Ewa Rytek
zdjęcia wykonano w styczniu 2006 r.
Kliknij tu, by obejrzeć film video nakręcony na tym cmentarzu