Nie wiemy, kiedy pierwsi Żydzi pojawili się w ¦miglu. Dziewiętnastowieczny "Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich" podaje, iż pod koniec XVIII wieku w miejscowo¶ci żyło 235 wyznawców judaizmu. W 1843 roku w ¦miglu mieszkało 357 Żydów. Zawirowania historii sprawiły, że od końca XIX wieku liczebno¶ć ¶migielskich Żydów stopniowo zmniejszała się. W 1910 roku w mie¶cie żyły już tylko siedemdziesi±t trzy osoby pochodzenia żydowskiego. Trzyna¶cie lat póĽniej rozwi±zano miejscow± gminę wyznaniow±, a jej maj±tek - synagogę i cmentarz - przekazano magistratowi.

Cmentarz żydowski w ¦miglu założono w odległo¶ci około kilometra na zachód od rynku, przy ówczesnej ul. Stodolnej, nosz±cej obecnie nazwę ul. Dr. Stanisława Skarżyńskiego. Dokładna data powstania nekropolii nie jest znana - w dostępnych współczesnych dokumentach fakt ten datuje się na 1785 rok lub na pierwsz± połowę XIX wieku. Działka cmentarna o kształcie prostok±ta i powierzchni 0,26 ha była ogrodzona murem z cegły, na jej terenie z czasem wzniesiono dom przedpogrzebowy wraz z pomieszczeniem na karawan i mieszkaniem dozorcy. Główne elewacje tych budynków zwrócone były w stronę cmentarza, w kierunku północnym. W okresie międzywojennym, w zwi±zku z uprzednio wspomnianym rozwi±zaniem miejscowej gminy wyznaniowej, cmentarz przejęło miasto. Ostatni znany pochówek miał miejsce w 1932 roku. Podczas drugiej wojny ¶wiatowej na polecenie nazistów z cmentarza usunięto nagrobki, które następnie wykorzystano do utwardzania ulic i prac budowlanych, między innymi do wyłożenia klepiska stodoły należ±cej do jednego z niemieckich osadników. Wcze¶niej, w południowo-wschodniej czę¶ci nekropolii w zbiorowym grobie pochowano ciała Polaków, rozstrzelanych przez Niemców w 1939 roku na rynku w ¦miglu. Ich zwłoki po wyzwoleniu ekshumowano i przeniesiono na cmentarz przy ko¶ciele ¦w. Wita, a w miejscu dawnej mogiły ustawiono pomnik.

tekst: K. Bielawski
zdjęcia: Jacques Lahitte, Julia Marczak