Kliknij, aby dodać stronę do ulubionych
strona główna cmentarze warto wiedzieć księga gości napisz do nas
ŚMIGIEL

Nie wiemy, kiedy pierwsi Żydzi pojawili się w Śmiglu. Dziewiętnastowieczny "Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich" podaje, iż pod koniec XVIII wieku w miejscowości żyło 235 wyznawców judaizmu. W 1843 roku w Śmiglu mieszkało 357 Żydów. Zawirowania historii sprawiły, że od końca XIX wieku liczebność śmigielskich Żydów stopniowo zmniejszała się. W 1910 roku w mieście żyły już tylko siedemdziesiąt trzy osoby pochodzenia żydowskiego. Trzynaście lat później rozwiązano miejscową gminę wyznaniową, a jej majątek - synagogę i cmentarz - przekazano magistratowi.

Cmentarz żydowski w Śmiglu założono w odległości około kilometra na zachód od rynku, przy ówczesnej ul. Stodolnej, noszącej obecnie nazwę ul. Dr. Stanisława Skarżyńskiego. Dokładna data powstania nekropolii nie jest znana - w dostępnych współczesnych dokumentach fakt ten datuje się na 1785 rok lub na pierwszą połowę XIX wieku. Działka cmentarna o kształcie prostokąta i powierzchni 0,26 ha była ogrodzona murem z cegły, na jej terenie z czasem wzniesiono dom przedpogrzebowy wraz z pomieszczeniem na karawan i mieszkaniem dozorcy. Główne elewacje tych budynków zwrócone były w stronę cmentarza, w kierunku północnym. W okresie międzywojennym, w związku z uprzednio wspomnianym rozwiązaniem miejscowej gminy wyznaniowej, cmentarz przejęło miasto. Ostatni znany pochówek miał miejsce w 1932 roku. Podczas drugiej wojny światowej na polecenie nazistów z cmentarza usunięto nagrobki, które następnie wykorzystano do utwardzania ulic i prac budowlanych, między innymi do wyłożenia klepiska stodoły należącej do jednego z niemieckich osadników. Wcześniej, w południowo-wschodniej części nekropolii w zbiorowym grobie pochowano ciała Polaków, rozstrzelanych przez Niemców w 1939 roku na rynku w Śmiglu. Ich zwłoki po wyzwoleniu ekshumowano i przeniesiono na cmentarz przy kościele Św. Wita, a w miejscu dawnej mogiły ustawiono pomnik.

W 1986 roku na terenie miasta odnaleziono kilkadziesiąt fragmentów macew, które zabezpieczono na cmentarzu ewangelickim. Z inicjatywy władz miasta i lokalnych społeczników zachowane płyty nagrobne przytwierdzono do zewnętrznej strony muru cmentarza żydowskiego. Umieszczono też tablicę z napisem o treści: "Lapidarium Żydowskie poświęcamy pamięci o wspólnej przeszłości - Społeczeństwo Ziemi Śmigielskiej". Uroczystość odsłonięcia lapidarium odbyła się w dniu 21 września 2008 roku.

tekst: K. Bielawski
zdjęcia: Jacques Lahitte, Julia Marczak

Śmigiel
Śmigiel - macewa z klepsydrą Śmigiel Śmigiel Śmigiel
Śmigiel Śmigiel Śmigiel palma na macewie
Śmigiel macewa ze Śmigla Śmigiel - macewa ze złamanym drzewem Śmigiel
Poszukujemy wszelkich informacji o Żydach ze Śmigla i ich nekropolii. Czekamy też na relacje osób, które pamiętają ten cmentarz z okresu przed II wojną światową.
Teksty i zdjęcia opublikowane w serwisie www.kirkuty.xip.pl są chronione prawem autorskim. Wykorzystanie materiałów możliwe wyłącznie po uzyskaniu pisemnej zgody Redakcji
strona główna cmentarze warto wiedzieć księga gości napisz do nas