Kliknij, aby dodać stronę do ulubionych
strona główna cmentarze warto wiedzieć księga gości napisz do nas
SKOPANIE
 

Żydzi z Baranowa Sandomierskiego chowali swych zmarłych na cmentarzu położonym przy drodze do wsi Skopanie. Jak podaje baranowski proboszcz ks. Henryk Stochel, cmentarz po raz pierwszy wzmiankowany jest w 1718 r. w aktach wizytacji parafii. Prawdopodobnie nekropolia powstała na długo przed tą datą. Jakub D. Brand w "Księdze Pamięci Baranowa" tak pisał o miejscu pochówku swoich przodków: "Mówiono, że znajdowały się tam pomniki, na których były nazwiska Żydów zmarłych 400 - 500 lat temu. To twierdzenie nie zostało potwierdzone, a nazwiska zmarłych nie są już nam dostępne".

Dziś trudno jest odtworzyć przedwojenny wygląd cmentarza. Zachowały się dwa zdjęcia, co do których - na podstawie umieszczonej na odwrocie pieczęci zakładu fotograficznego z Baranowa - możemy snuć przypuszczenia, że zostały wykonane na terenie tej nekropolii.

Skopanie - archiwalne zdjęcie cmentarza żydowskiego macewa kobiety

Cmentarz uległ poważnej dewastacji. Starsi mieszkańcy Baranowa wspominają, że nagrobki zostały wykorzystane przez Niemców do budowy dróg. Według jednej z relacji, proces niszczenia nekropolii był kontynuowany także w okresie powojennym.

Obecnie cmentarz jest zalesiony i nieogrodzony, jego granice są nieczytelne. Wiadomo, że w 1938 r. cmentarz zajmował działkę o nieregularnym kształcie, rozciągającą się między drogami z Baranowa Sandomierskiego do wsi Skopanie i Woli Baranowskiej. Na terenie nekropolii występują liczne zagłębienia. Pośrodku niewielkiej polany znajduje się otoczona betonowym cokołem zbiorowa mogiła osób zamordowanych w baranowskim getcie. Ustawiony na niej głaz posiada nieczytelną inskrypcję. W Urzędzie Miasta i Gminy w Baranowie Sandomierskim znajduje się sporządzony w dn. 3 września 2003 r. dokument, zatytułowany "Sprawozdanie z lustracji obiektu cmentarnictwa wojennego Kierkut", w którym zapisano, iż pomnik został wzniesiony w 1945 r. i według opisu jest to: "mogiła zbiorowa 60 niezidentyfikowanych Żydów, wykonana z obrzeży betonowych" w kształcie prostokąta o wymiarach 5 m na 10 m, z "kamieniem o wymiarach 0,80 m na 1 m z napisem w nieznanym języku". W 2009 r. na cmentarzu w nieznanych okolicznościach pojawiła się macewa, upamiętniająca Szmuela syna Izraela Rottlera, zmarłego w dn. 14 ijar 5646 r. ( 19 maja 1886 r.).

Od wiosny 2007 r. w ramach projektu Centrum Edukacji Obywatelskiej pod nazwą "Ślady przeszłości", cmentarzem opiekują się uczniowie Publicznego Gimnazjum w Skopaniu. W dniu 8 maja 2007 r. uczestnicy projektu: Izabela Kędziora, Agnieszka Klich, Aleksandra Klich, Edyta Lasek, Kamila Mularz, Dominika Siwiec, Laura Skolarczyk i Natalia Starzec, wraz z opiekunką p. Anną Kuśnierz, rozpoczęli prace porządkowe na terenie cmentarza. W liście przesłanym do naszej Redakcji piszą: "Zadanie nie było łatwe. Szybko okazało się, że ilość śmieci zgromadzonych na cmentarzu przerosła nasze wyobrażenia. Zdawało się, że wystarczy kilkanaście worków na śmieci, ale w rezultacie uzbieraliśmy ich około pięćdziesięciu. Nie wyobrażaliśmy sobie, że na cmentarzu znajdziemy zardzewiałe łóżko, czy stary telewizor... W ciągu trzech godzin siedemnastu uczniów i dwóch pomocników przysłanych przez UMiG w Baranowie Sandomierskim dzielnie walczyło z nawałem odpadków. Akcja została przerwana z powodu gwałtownej ulewy.

Skopanie - młodzież sprząta cmentarz żydowski śmieci zebrane na cmentarzu żydowskim w Skopaniu akt adopcji cmentarza zbiorowa mogiła na cmentarzu żydowskim w Skopaniu
foto: Krzysztof Pitra foto: Krzysztof Pitra foto: Krzysztof Pitra foto: Krzysztof Pitra

W dniu 17 maja 2007 r. wróciliśmy na teren kirkutu, by dokończyć rozpoczętą pracę. Tego samego dnia odbyła się uroczysta adopcja cmentarza. Akt ten odbył się w obecności Burmistrza Miasta i Gminy w Baranowie Sandomierskim, p. Mirosława Pluty, który bardzo życzliwie potraktował naszą inicjatywę, obiecując wsparcie podjętych działań. W akcie adopcji zobowiązaliśmy się nie tylko do opieki nad tym miejscem, ale też do kultywowania pamięci wspólnej przeszłości dwóch narodów. Mamy nadzieję, że historia cmentarza zainteresuje nie tylko uczestników projektu. Chcemy, aby to miejsce nigdy już nie było wysypiskiem śmieci i aby o nim nie zapomniano. W akcji sprzątania uczestniczyli również nasi koledzy: Magdalena Brożyna, Damian Cebula, Jakub Furdyna, Paulina Kielek, Anna Jarosz, Sylwia Malinowska, Justyna Przywara, Krzysztof Stalica, Wojciech Szpyt, Maciej Wąchała i Piotr Żyguła".

Lokalizację cmentarza można odnaleźć na przedwojennej wojskowej mapie okolic Baranowa. Do cmentarza można dojść od strony stacji paliw Lotos przy trasie nr. 985. Należy iść skrajem lasu, wzdłuż ogrodzenia i na wysokości budynku przedsiębiorstwa "Victom" skierować się w prawo, około 30 metrów w głąb lasu.

tekst: Anna Kuśnierz, K. Bielawski
Księgę Pamięci Baranowa znajdziesz tutaj:

Skopanie - cmentarz żydowski Skopanie - grób ofiar Zagłady Skopanie - macewa Skopanie - macewa Szmuela syna Izraela Rottlera
foto: K. Bielawski foto: K. Bielawski foto: K. Bielawski foto: K. Bielawski
Poszukujemy wszelkich informacji o Żydach z Baranowa Sandomierskiego i ich nekropolii.
Czekamy też na relacje osób, które pamiętają ten cmentarz z okresu przed II wojną światową.
Teksty i zdjęcia opublikowane w serwisie www.kirkuty.xip.pl są chronione prawem autorskim.
Wykorzystanie materiałów możliwe wyłącznie po uzyskaniu pisemnej zgody Redakcji
strona główna cmentarze warto wiedzieć księga gości napisz do nas