Cmentarz żydowski w Skarżysku-Kamiennej został założony pod koniec XIX wieku, na działce przy obecnej ul. Łyżwy. Przed wybuchem drugiej wojny ¶wiatowej cmentarz był ogrodzony murem, na jego terenie znajdował się dom przedpogrzebowy lub budynek dozorcy.

W czasie drugiej wojny ¶wiatowej cmentarz z rozkazu nazistów cmentarz uległ zniszczeniu. Kamienne nagrobki wykorzystano do prac budowlanych. Te tragiczne wydarzenia w li¶cie do naszej Redakcji opisał Frank Dobia, obecnie mieszkaniec Melbourne: "W 1942 r. grupa Żydów z kieleckiego lagru Hasag została przewieziona do Skarżyska-Kamiennej do przebudowy polskiej szkoły na szpital dla ranionych Niemców z frontu wschodniego. Zdaje się, że ten szpital nie został uruchomiony, ponieważ front rosyjski przybliżał się i nasz± grupę przewieziono pod Częstochowę do wykopywania rowów przeciwpancernych. Podczas przebudowy szkoły na szpital, żydowski cmentarz został przez nas zburzony. Macewy zużyto do pogłębienia fundamentu pod szkoł±. Pracowałem przy burzeniu cmentarza i przy pogłębieniu budynku. Pilnuj±cy nas Volksdeutch Lachman zabił dwóch Żydów z naszej grupy. Zwłoki pochowali¶my na terenie szkoły. Nazwisk zabitych niestety nie pamiętam. Przy szkole pracowali¶my kilka miesięcy i kiedy budynek już był prawie ukończony, zabrano nas do kopania rowów przeciwpancernych. Nie s±dzę, aby kto¶ z tej grupy z kieleckiego Hasagu przeżył. Byłem w Polsce około 20 lat temu i byłem w tym budynku, który wrócił z powrotem jako szkoła w Skarżysku. To była niedziela i nikogo nie zastałem. Adres tej szkoły był wtedy ul. 1-go lub 3-go Maja. Na pewno nikt w szkole lub nawet w Skarżysku nie wie co się stało z macewami z ich miasta".

Po wojnie czę¶ć działki cmentarnej została zaanektowana na potrzeby pobliskiego cmentarza rzymsko-katolickiego. Z czasem na ocalałym skrawku żydowskiej nekropolii przeprowadzono prace porz±dkowe - ustawiono nieliczne zachowane macewy, wykonano nowe ogrodzenie. Do dzi¶ na cmentarzu przetrwało kilkadziesi±t pomników. S± to w większo¶ci tradycyjne macewy w formie pionowych płyt o prostok±tnym lub półokr±głym zwieńczeniu. Na grobie Chaji Malki Szperling wystawiono nagrobek w formie złamanego drzewa. Najmłodszy nagrobek znajduje się na wspólnym grobie lekarzy: dr Zundela Kahana (zm. w 1952 r.) i dr Biny Kahan (zm. w 1982 r.). S± tu również nieliczne nagrobki, fundowane po wyzwoleniu przez rodziny ofiar Zagłady, między innymi macewa Zeliga i Lei Warszauerów, zamordowanych w obozie Hasag. Tuż obok znajduje się nagrobek Izaaka i Szamaja Warszauerów, zabitych w dniu 5 grudnia 1945 r. Prawdopodobnie były to ofiar jednego z wielu skrytobójczych mordów, do jakich doszło po wojnie w wielu polskich miejscowo¶ciach.

tekst: K. Bielawski
Bilbliografia: A. Penkalla "Żydowskie ¶lady w województwie kieleckim i radomskim"

Poszukujemy wszelkich informacji o Żydach ze Skarżyska-Kamiennej i ich nekropolii.
Czekamy też na relacje osób, które pamiętaj± ten cmentarz z okresu przed II wojn± ¶wiatow±.