Pocz±tki osadnictwa żydowskiego w Kańczudze sięgaj± szesnastego wieku. Na mocy dekretu królewskiego z 1638 roku, kańczudzcy wyznawcy judaizmu podlegali kahałowi w Przemy¶lu i pocz±tkowo wła¶nie tam grzebali swych zmarłych. Z czasem, wobec rozwoju liczebnego miejscowej społeczno¶ci żydowskiej, doszło do powołania gminy wyznaniowej w Kańczudze i organizacji własnego miejsca pochówku.

Cmentarz gminy żydowskiej w Kańczudze założono na gruntach pobliskiej wsi Siedleczka, na wzgórzu zlokalizowanym około trzystu metrów od drogi kierunku Dynowa. Chowano tu wyznawców judaizmu z Kańczugi oraz okolicznych miejscowo¶ci, między innymi z Białoboków, Markowej, Manasterza, Zagórza, Chmielnika i Zabratówki. Podczas drugiej wojny ¶wiatowej na terenie nekropolii i w jej s±siedztwie nazi¶ci rozstrzelali wiele osób pochodzenia żydowskiego. Jedn± z tych egzekucji, dokonan± podczas likwidacji getta, opisał red. Witold Piecuch w swym artykule "Wielka noc w Kańczudze: ("Gazeta Wyborcza", z dn. 2/3 marca 2002): "Poprowadzono ich na "okop". Prowadzili ich grupami po 50 osób - mówi Alfred Maksymowicz - Nikt nie próbował uciekać, chociaż tak± grupę eskortowało tylko dwóch Niemców i jeden granatowy policjant. Na "okopie" - starym żydowskim cmentarzu - zostało wówczas rozstrzelanych 200 Żydów (....). Jak ich zasypali, ziemia się jeszcze ruszała". W wyniku zniszczeń, do dzi¶ na cmentarzu około 0,4 ha zachowało się zaledwie kilkadziesi±t nagrobków, w formie tradycyjnych macew, pochodz±cych z XIX i XX wieku. Około pięćdziesięciu metrów na północ, u stóp wzgórza znajduje się zbiorowa mogiła ofiar Holocaustu, zgładzonych przez Niemców w sierpniu 1942 roku.

W 2008 roku, dzięki współpracy Fundacji Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego i Ziomkostwa Żydów z Kańczugi, cmentarz został ogrodzony i uporz±dkowany. Uroczyste zakończenie prac miało miejsce w dniu 17 sierpnia 2008 r. W ceremonii wzięli udział Żydzi pochodz±cy z Kańczugi, przedstawiciele FODZ, lokalnych władz i mieszkańcy.

W lipcu 2008 roku Redakcja naszej witryny otrzymała wiadomo¶ć o macewie, zabezpieczonej na posesji w jednej z pobliskich miejscowo¶ci. Według informacji nadawcy listu, nagrobek ten miał być wykonany w 1939 roku przez jednego z miejscowych kamieniarzy i przeznaczony zapewne na cmentarz żydowski w Siedleczce. Wybuch wojny uniemożliwił jego odebranie i ustawienie. Zdjęcie tej macewy zamieszczamy poniżej (w prawym dolnym rogu). O znalezisku poinformowali¶my lokalne władze samorz±dowe oraz Fundację Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego.

tekst: K. Bielawski
zdjęcia: Błażej Burkacki
zdjęcie nr 12: Maria Koba-Pieczko
Kliknij tu, by obejrzeć film video nakręcony na tym cmentarzu

Teksty i zdjęcia opublikowane w serwisie www.kirkuty.xip.pl s± chronione prawem autorskim.
Wykorzystanie materiałów możliwe wył±cznie po uzyskaniu pisemnej zgody Redakcji