Kliknij, aby dodać stronę do ulubionych
strona główna cmentarze warto wiedzieć księga gości napisz do nas
SEROCZYN      
Niewiele wiadomo nam o historii Żydów w Seroczynie. Hasło "Seroczyn" nie pojawia się w "Encyclopedia of Jewish Life before and during the Holocaust", seroczyńskich Żydów nie wzmiankuje też wydany w 1883 roku "Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich". Prawdopodobnie wyznawcy judaizmu osiedlili się w Seroczynie po lokacji miasta w XVI wieku. Henryk Gmiterek w swym opracowaniu zatytułowanym "Materiały Ľródłowe do dziejów Żydów w księgach grodzkich lubelskich za panowania Augusta II Sasa 1697-1733" podaje, iż w 1701 roku bracia Zbigniew Oborski, starosta goł±bski i Karol Oborski, starosta liwski, zawarli kontrakt dzierżawny z Żydami Markiem Ajzykowiczem i jego ojcem Ajzykiem Wolfowiczem. Na mocy tej umowy, za sumę 1400 złotych polskich, Oborscy przekazywali w dzierżawę Ajzykowiczom swe dziedziczne dobra: miasto Seroczyn i wsie Borek, Łomnica, Kołodzież, Jedlanka oraz młyn na Stawie Wielkim w Seroczynie. Kontrakt zabraniał, poza arendarzami, wyszynku trunków po wsiach, mieszczanie mieli prawo tylko do produkcji i wyszynku piwa, wódka za¶ musiała pochodzić od arendarza. Wiadomo też, że w 1778 w Seroczynie naliczono 58 "głów żydowskich", płac±cych podatek w kwocie 174 zł.
Seroczyn

Mimo różnic kulturowych i religijnych, ludno¶ć żydowska w pewnym stopniu zintegrowała się z pozostałymi mieszkańcami. Polacy i Żydzi razem walczyli podczas zrywów narodowych, czego przykładem może być kowal Abram, który w czasie powstania wykuwał kosy i podkuwał konie dla powstańców.

W Seroczynie istniała żydowska gmina wyznaniowa. Jej staraniem wzniesiono synagogę. Był to kryty gontem, jednopiętrowy budynek, zlokalizowany przy obecnej ul. Siedleckiej. Bóżnica uległa zniszczeniu jeszcze przed II wojn± i została rozebrana. Rabin zamieszkiwał w należ±cym do kahału domu przy ul. Koszarowej. Na pocz±tku dwudziestolecia międzywojennego gminie żydowskiej w Seroczynie podlegało około sze¶ciuset wyznawców judaizmu z miejscowo¶ci gminy Wodynie, a także Ozorowa, Rudnika i Żebraczki. Przedstawiciele kahału uczestniczyli w wizytach biskupów, oficjalnie witaj±c przybyłych go¶ci. Gmina żydowska w Seroczynie funkcjonowała do 1928 roku, a następnie została podporz±dkowana kahałowi siedleckiemu. Ludno¶ć żydowska zamieszkiwała teren w centrum miejscowo¶ci. Żydzi zajmowali się handlem i rzemiosłem, między innymi szewstwem, krawiectwem i kowalstwem, posiadali piekarnie i olejarnie. W okresie międzywojennym dzieci żydowskie uczęszczały do miejscowej szkoły powszechnej. Wiadomo też, że w miejscowo¶ci aktywna była komórka Agudas Israel, partii politycznej zdominowanej przez kręgi żydowskiej ortodoksji.

Na przełomie XIX i XX w. wielu Żydów opu¶ciło Seroczyn, udaj±c się w poszukiwaniu lepszych perspektyw za granicę, między innymi do Ameryki. Spis powszechny z 1921 r. odnotował w mie¶cie 179 osób pochodzenia żydowskiego.

Druga wojna ¶wiatowa przyniosła kres temu sztetl. Kilku Żydów zginęło podczas doraĽnych egzekucji na terenie miasta. Pozostał± czę¶ć deportowano do Stoczka Łukowskiego, sk±d trafili do getta w Parysowa. Większo¶ć z nich zgładzono w komorach gazowych Treblinki. Tylko nieliczni zdołali przeżyć wojnę.

Dzi¶ jedynym ¶ladem po tej społeczno¶ci jest cmentarz, położony w lesie w pobliżu szkoły, na działce o powierzchni 0,7824 ha. Jego lokalizację zaznaczono na opracowanej w 1937 roku wojskowej mapie rejonu siedleckiego. Cmentarz służył nie tylko mieszkańcom Seroczyna, ale także okolicznych miejscowo¶ci. Wiadomo, że przed wojn± teren nekropolii otaczało drewniane ogrodzenie z zadaszon± bram±. W czasie II wojny ¶wiatowej Żydzi zostali zmuszeni przez nazistów do wyrwania i rozbicia kamiennych nagrobków, które póĽniej używano do utwardzania dróg. Dewastacji dopełnili niektórzy mieszkańcy Seroczyna, wykorzystuj±c macewy m. in. do prac budowlanych. Do dzi¶ przetrwało kilkadziesi±t macew. Zachował się także rów, wyznaczaj±cy granicę cmentarza.

W 2011 r. udało się odzyskać ponad 20 macew w różnym stanie zachowania. Dzięki pomocy Yosepha Kutnera z Ziomkostwa Żydów Kutnowskich udało się odczytać czę¶ć personaliów zmarłych:
Mosze syn Zeewa, zm. 5 marcheszwan 5649 (10.10.1888)
Menachem syn Icchaka, zm. 2 heszwan 5638 (9.10.1877)
Chana córka Cwi, zm. w miesi±cu adar(?)
Sara córka Zeewa, zm. ? heszwan ?
? syn Icchaka, ? zm. tewet ?
Laja ? córka Menachema (?)
Iszaj(?) syn Icchaka(?), zm. 18(?) aw 5611 (16.08.1851)
Josef Eliezer syn Abrahama, 19 tewet 5630 (23.12.1869)
Bracha(?) córka Mosze ?, zm. ? Aw ?
Cwi syn Abby(?), zm. 2 (20?) heszwan 5650 (27.10.1889)
Josef syn ? Mosze ?, zm. 30 szewat ?
Sara córka Zeewa, zm. 2 heszwan ?

Wiosn± i latem 2012 r. na cmentarzu przeprowadzono prace porz±dkowe. Raport z ich przebiegu został opublikowany na stronie: http://www.klub-seroczyn.pl/7.html.

Społecznym opiekunem nekropolii jest mieszkaj±cy w Seroczynie Damian Lewandowski. W dniu 10 lipca 2012 r. Ambasada Izraela oraz Żydowski Instytut Historyczny przyznały mu dyplom za działalno¶ć na rzecz ochrony dziedzictwa kultury żydowskiej w Polsce. Wyróżnienie to "przyznawane jest niezwykłym Polakom, polskim organizacjom oraz miastom, czyni±cym wiele dla odkrywania prawdy o przeszło¶ci i budowania lepszej przyszło¶ci".

W paĽdzierniku 2013 r. na skraju nekropolii pojawiła się tablica z napisem: "Beit Chaim. Cmentarz żydowski. Prosimy uszanuj miejsce pochówku mieszkańców Twojej miejscowo¶ci". Tablicę umie¶cił Damian Lewandowski w ramach szerszego projektu znakowania cmentarzy żydowskich, realizowanego przez portal Kirkuty i sfinansowanego przez pragn±cego zachować anonimowo¶ć mieszkańca Stanów Zjednoczonych.

Warto wiedzieć, że na cmentarzu żydowskim w Warszawie przy ul. Okopowej (kwatera 32, rz±d 7) w ohelu cadyków radzymińskich spoczywa Lewi Izaak z Seroczyna, syn Izraela z Radzymina i wnuk Jakuba Arie Gutermana, założyciela dynastii chasydzkiej w Radzyminie; cadyk w Ladach i Seroczynie.

tekst: Damian Lewandowski, K. Bielawski

Cmentarz żydowski w Seroczynie
Seroczyn - teren cmentarza żydowskiego Widok ogólny
kirkut w Seroczynie Macewana cmentarzu
kirkut w Seroczynie

Kobieta bogobojna, skromna i pobożna,
sprawiedliwa pani Pesa Rachel [córka ?].
Zmarła 9 tiszri roku 5620.
Niech jej dusza zwi±zana będzie w węzeł życia.

(9 tiszri 5620 r. - 7 paĽdziernik 1859 r.)

cmentarz żydowski w Seroczynie - macewa
M±ż prawy i prosty [....] Mosze [...]
zmarł 16 tiszri 5645 roku.
Niech jego dusza będzie zwi±zana w wieniec życia wiecznego.

(16 tiszri 5645 r. - 4 paĽdziernik 1884 r.).
cmentarz żydowski w Seroczynie - macewa
Tu spoczywa m±ż prawy i prosty Jakow syn Cwi
zmarł [....] według skróconej rachuby.
Niech jego dusza będzie zwi±zana w wieniec życia wiecznego.
Seroczyn - kamień nagrobny
Skromna niewiasta, pani [...], córka pana Meira,
zmarła 27 elul 631 roku według skróconej rachuby.
Niech jej dusza zwi±zana będzie w węzeł życia"

(27 elul 5631r. - 13 wrzesień 1871 r.).
Seroczyn - kamień nagrobny
Skromna kobieta, pani Rejzel,
córka naszego nauczyciela, rabina Jaakowa Dawida.
Zmarła 22 szwat roku 5633.
Niech jej dusza zwi±zana będzie w węzeł życia".

(22 szwat 5633 r.- 19 luty 1873 r.)
Seroczyn - kamień nagrobny
Pan uczciwy i skromny, nasz nauczyciel i rabin Izrael Ber Chaim
zmarł 12 tamuz 628 r. według skróconej rachuby.
Niech dusza jego będzie zwi±zana w wieniec życia wiecznego.
(12 tamuz 5628 r. - 1 lipiec 1868 r.)

zdjęcia: Damian Lewandowski
tłumaczenie inskrypcji: Wojciech Tworek, Arie Olewski
Kliknij tu, by zobaczyć geodezyjny plan cmentarza
Poszukujemy wszelkich informacji o Żydach z Seroczyna i ich nekropolii.
Czekamy też na relacje osób, które pamiętaj± ten cmentarz z okresu przed II wojn± ¶wiatow±.
Teksty i zdjęcia opublikowane w serwisie www.kirkuty.xip.pl s± chronione prawem autorskim.
Wykorzystanie materiałów możliwe wył±cznie po uzyskaniu pisemnej zgody Redakcji
strona główna cmentarze warto wiedzieć księga gości napisz do nas