| strona główna | cmentarze | warto wiedzieć | księga gości | napisz do nas |
| SAWIN | |
Niewiele wiemy o historii społeczno¶ci żydowskiej w Sawinie. Pierwsze zapiski o pochodz± z 1627 roku, kiedy to Żyd o imieniu Kalman zakupił dom w rynku. W 1887 roku w miejscowo¶ci żyło 139 wyznawców judaizmu, co stanowiło 14,4% wszystkich mieszkańców. Nieznana jest też data budowy pierwszej synagogi, znajduj±cej się przy ul. Brzeskiej - z cał± pewno¶ci± była tu w 1886 roku. W pobliżu w 1925 roku wybudowano drug± bóżnicę. Według spisu ludno¶ci z 1921 roku, w Sawinie mieszkało 611 osób pochodzenia żydowskiego, co stanowiło 48% całej populacji miejscowo¶ci. Przed wybuchem II wojny ¶wiatowej ludno¶ć żydowska Sawina liczyła około 650 osób. Shoah nie omin±ł tego sztetl. Nazi¶ci zniszczyli obie synagogi. W listopadzie 1940 roku w Sawinie utworzono obóz pracy, w którym - oprócz miejscowych Żydów - więziono też przesiedleńców z Krakowa, Czechosłowacji, Francji, Austrii, Jugosławii. Przez obóz przeszło około trzech tysięcy osób. Jak wspomina Lucie Pollak-Langfor: "pracowali¶my przy kopaniu rowów melioracyjnych, co było bardzo ciężk± prac±, z powodu której wielu ludzi chorowało i było wysyłanych do obozów ¶mierci". Lucie Polak miała wtedy piętna¶cie lat, cudem udało się jej przetrwać Holocaust.
|
|
 |
 |
| Żydzi z obozu pracy w Sawinie (Ľródło: www.deathcamps.org) | |
Obóz w Sawinie został zlikwidowany w dniu 9 grudnia 1943 roku, więĽniów deportowano do Krychowa oraz obozu zagłady w Sobiborze. Przytoczmy tu fragment opublikowanych na stronie www.deathcamps.org wspomnień Henryka Stankiewicza, dotycz±cych likwidacji obozu w Sawinie: "Pamiętam, razem z ojcem byli¶my przed naszym domem, kilka metrów od ulicy. Nagle zobaczyli¶my kałmuka, a za nim kilkuset ludzi maszeruj±cych w kolumnie. Szli bardzo wolno i wygl±dali na wygłodzonych i brudnych. Kilku z nich zdjęło nakrycia głowy i powiedziało słowa pożegnania: "Żegnaj Panie Stankiewicz, idziemy do ognia" |
|
 |
 |
Dzi¶ o obecno¶ci Żydów w Sawinie przypomina nekropolia, położona na obrzeżach miejscowo¶ci przy ul. Chuteckiej. Cmentarz został zdewastowany przez nazistów. Do dzi¶ przetrwały tylko pojedyncze, zniszczone nagrobki. Po wojnie na terenie nekropolii odsłonięto pomnik ku "Pamięci Żydów Sawina, pochowanych w tym ¶więtym miejscu i zamordowanych przez hitlerowców w latach 1939 - 1944". W 1999 roku z inicjatywy Mordechaja Holcblata teren został ogrodzony drewnianym płotem. Cmentarzem opiekuj± się uczniowie miejscowego zespołu szkół. W mie¶cie zachowały się też jeszcze domy, należ±ce niegdy¶ do Żydów. Na jednym z nich jeszcze kilka lat temu znajdowała się drewniana kuczka, czyli stylizowana na namiot przybudówka, używana podczas ¶więta Sukot. |
|
| strona główna | cmentarze | warto wiedzieć | księga gości | napisz do nas |