Kliknij, aby dodać stronę do ulubionych
strona główna cmentarze warto wiedzieć księga gości napisz do nas
RYCZYWÓŁ (woj. wielkopolskie)

Cmentarz żydowski w Ryczywole położony jest w zachodniej części miejscowości, około 100 metrów na północ od ul. Działkowej. Cmentarz zajmuje działkę w kształcie zbliżonym do prostokąta, o przybliżonych wymiarach 40 x 85 m.

Data założenia cmentarza nie jest znana. Niewykluczone, że nekropolia powstała około 1735 r., wraz z ukonstytuowaniem się miejscowej gminy wyznaniowej.

Brak potwierdzonych informacji o losach cmentarza podczas drugiej wojny światowej. Można przypuszczać, że w tym okresie nekropolia uległa częściowej dewastacji. Po wojnie odbudowano ceglane ogrodzenie cmentarza. Nieżyjący już kronikarz ziemi ryczywolskiej Bernard Nogalski napisał: " Po wyzwoleniu z funduszów Żydów w Polsce został zbudowany z cegieł cały nowy parkan, ale cmentarz został bez dozoru i opieki tak, że w 1979 r. z parkanu od strony zachodniej i północnej nie zostało nic oprócz śladów fundamentów. Wszystkie cegły zostały rozkradzione przez rodaków w celu budowlanym ".

Podobny los spotkał nagrobki. Przynajmniej część macew została wykorzystana po wojnie do prac budowlanych oraz utwardzania placów i podwórzy, między innymi w pobliskim Państwowym Przedsiębiorstwie Gospodarczym i na jednej z posesji przy ul. Czarnkowskiej. W latach osiemdziesiątych XX w. B. Nogalski odnalazł dwie wykonane z polnych kamieni granitowych macewy Jechezkiela [....] z Czarnkowa, zmarłego w dn. 7 tiszri 5603 r. (11 września 1842 r.) oraz Michli córki Icka, zmarłej 7 adar I 5592 r. (8 lutego 1832 r.). Oba nagrobki zostały zabezpieczone w Muzeum Kultury Ludowej w Osieku.

Obecnie cmentarz pozbawiony jest nagrobków. Jego teren jest porośnięty gęstą roślinnością i częściowo zaśmiecony. Zachowały się fragmenty ceglanego muru.

W sierpniu 2013 r. grupa ryczywolskich społeczników odkopała na terenie dawnego PGR kilka macew. Prace poszukiwawcze były kontynuowane w listopadzie 2013 r. Łącznie znaleziono około 70 fragmentów nagrobków, które złożono w budynku kościoła ewangelickiego.

Na początku 2014 r. Robert Zimny, Krzysztof Bielawski, Łukasz Bentkowski, Marcin Jasiński i Jacek Dereżyński wykonali inwentaryzację 61 odnalezionych macew. Jedynie kilka nagrobków można uznać za zachowane niemal w całości, większość stanowią niewielkie fragmenty macew. Nagrobki wykonane są z reguły z płyt piaskowca, w kilku przypadkach z białego marmuru, czarnego granitu oraz lastriko, z inskrypcjami w językach hebrajskim i niemieckim. Zdobienia macew ograniczają się do symbolu Gwiazdy Dawida, motywów roślinnych i geometrycznych. Na macewie Leiba Rohrstocka widoczne są relikty barwnika, którym zaznaczono nazwisko zmarłego. Najstarszy zidentyfikowany nagrobek upamiętnia Meira S[..] syna Icchaka, zmarłego w dn. 24 adar II 5635 r. (31 marca 1875 r.). Na uwagę zasługuje m. in. macewa Moritza Muellera, poległego w dn. 12 października 1916 r. we Flandrii, w czasie pierwszej wojny światowej.

Społecznicy z Ryczywołu chcą doprowadzić do uporządkowania cmentarza żydowskiego i budowy na jego terenie lapidarium, w którym znajdą się odnalezione nagrobki. O sprawie zostały powiadomione lokalne władze: Urząd Gminy w Ryczywole, Rada Gminy, Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków oraz Poznańska Filia Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich w Polsce i Komisja Rabiniczna do spraw Cmentarzy.

tekst: K. Bielawski
Współpraca: Robert Zimny, Renata Uszyńska

Poszukujemy wszelkich informacji o Żydach z Ryczywołu i ich nekropolii.
Czekamy też na relacje osób, które pamiętają ten cmentarz z okresu przed II wojną światową.
Teksty i zdjęcia opublikowane w serwisie www.kirkuty.xip.pl są chronione prawem autorskim.
Wykorzystanie materiałów możliwe wyłącznie po uzyskaniu pisemnej zgody Redakcji.
strona główna cmentarze warto wiedzieć księga gości napisz do nas