Cmentarz żydowski w Praszce powstał przy obecnej ul. Kardynała Stefana Wyszyńskiego, u podnóża Wzgórz Brunatnych. Nieznana jest dokładna data jego założenia. Zbigniew Szczernik z muzeum Praszce w wypowiedzi opublikowanej w 1999 r. na łamach "Nowej Trybuny Opolskiej" tak opowiada o tej nekropolii: "Trudno jednoznacznie okre¶lić, z jakiego okresu pochodzi cmentarz. Głowili się nad tym wielcy historycy i nie ustalili konkretnej daty. Pozostałe do dzi¶ macewy pochodz± z XIX i XX w. Ostrożnie mogę więc powiedzieć, że cmentarz powstał w drugiej połowie XIX wieku. Jednak mogę się mylić".

Wiadomo, że cmentarz był otoczony kamiennym murem, teren porastały brzozy, a przez ¶rodek biegła szeroka aleja. W latach II wojny ¶wiatowej nazi¶ci zniszczyli cmentarz. Kamienie z muru posłużyły do utwardzenia dróg do okolicznych wsi.

W dniu 12 sierpnia 1942 roku podczas likwidacji getta w Praszce, na cmentarzu Niemcy rozstrzelali siedemnastu Żydów. Maria Wicher w swej pracy magisterskiej, zatytułowanej "Żydzi w Praszce. Dzieje, kultura, stosunki z innymi mieszkańcami we wspomnieniach praszkowian" przytacza fragment zeznań Bronisławy Łuckiej, ¶wiadka tych tragicznych wydarzeń: "Z okna widziałam, że na cmentarzu żydowskim, tak zwanym Kirchofie, odbywa się egzekucja Żydów. Widziałam to z odległo¶ci nie większej niż pięćset metrów. Widziałam, że był wykopany rów, a nad tym rowem w dwóch rzędach stali Żydzi: kobiety, mężczyĽni i jedno dziecko. Kilku z nich znałam z nazwiska, na przykład rodzeństwo Swerków, Ruhę, Leję Złot±. Według tego, co ja widziałam, do Żydów strzelało czterech żandarmów. Strzelali oni do ofiar z tyłu. Nazwisk żandarmów nie znam, w posterunku często się bowiem zmieniali. (.) Od jednej salwy wszyscy Żydzi padli do rowu. Zwłoki pomordowanych zostały pochowane w rowie przez innych Żydów zdolnych do pracy, na polecenie Niemców". Znane s± personalia większo¶ci ofiar tej egzekucji. Byli to: rodzina Neuman - osoba dorosła, córka i noworodek; małżeństwo Goldrat - 38-letni mężczyzna wraz z żon±; Wilczek Szmir, lat 35; Złota - kobieta w wieku 50 lat; Szwarcbot - lat 65; Najmark - mężczyzna w wieku 65 lat; Kromołowski, Szellug, Bratman Siola, Skorupa, malżeństwo Swizek (SwiĽnik?), oboje w wieku 50 lat. Po wojnie na zbiorowym grobie odsłonięto tablicę z następuj±cym napisem: "Tu spoczywaj± zwłoki siedemnastu osób narodowo¶ci żydowskiej, zamordowanych w dniu 12 sierpnia 1942 r. przez hitlerowców w czasie likwidacji getta w Praszce. Cze¶ć ich pamięci. Koło ZBOWiD w Praszce".

W latach dziewięćdziesi±tych minionego wieku w¶ród lokalnych społeczników, między innymi członków Towarzystwa Przyjaciół Praszki narodziła się idea restauracji cmentarza. Zamierzano uporz±dkować teren nekropolii, zasiać trawę, a z płyt nagrobnych wznie¶ć pomnik. Niestety, dzi¶ ta nekropolia zdaje się dogorywać w cieniu pobliskiego sanktuarium maryjnego. W¶ród drzew u podnóża wzgórza można odnaleĽć kilkaset macew lub ich fragmentów, ułożonych jedna na drugiej. Teren jest za¶miecony, widać liczne ¶lady częstych libacji. Nasz korespondent tak opisał to miejsce: "Horror. Dawno nie widziałam na kirkucie takiej ilo¶ci butelek po alkoholu, puszek, niedopałków i innych ¶mieci. Obraz przygnębiaj±cy. Napisałam list do księdza z pobliskiej parafii. To wstyd, by proboszcz nie potrafił młodym na kazaniu wytłumaczyć, że cmentarz to miejsce ¶więte dla każdej religii".

tekst: K. Bielawski
zdjęcia: Małgorzata Płoszaj
Kliknij tu, by obejrzeć film video, nakręcony na cmentarzu w Praszce