Nie wiemy, kiedy pierwsi Żydzi zamieszkali w Stawiszynie. Niezależna gmina wyznaniowa istniała tu już w połowie XIX wieku. Autorzy wydanego w 1883 roku "Słownika geograficznego Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich" we wpisie po¶więconym Stawiszynowi oprócz istnienia drewnianej synagogi wzmiankowali: "140 domów, 1924 mieszkańców, w tej liczbie 238 protestantów, 4 prawosławnych, 609 żydów. W 1857 roku 167 domów (4 murowane), 1550 mieszkańców (364 żydów)". W 1884 roku w miejscowo¶ci żyło 656 wyznawców judaizmu, co stanowiło 31% wszystkich mieszkańców. Podczas spisu powszechnego z 1921 roku 672 stawiszan zadeklarowało pochodzenie żydowskie. W styczniu 1940 roku czę¶ć z nich nazi¶ci deportowali do Kalisza, pozostałych w dniu 12 lutego 1940 roku wywieziono do getta w KoĽminku. Większo¶ć stawiszyńskich Żydów zginęła w 1942 roku w obozie zagłady w Chełmnie nad Nerem.

Cmentarz dawnej gminy żydowskiej w Stawiszynie położony jest we wsi Ki±czyn Stary. Obecnie znajduje się tu trzydzie¶ci dziewięć macew w różnym stanie zachowania oraz pozostało¶ci muru dawniej otaczaj±cego teren cmentarza. Zachowane nagrobki to macewy o tradycyjnym kształcie stylizowanej steli, w wielu przypadkach ozdobionych bogatym ornamentem o motywach ro¶linnych, a także nawi±zuj±ce do plastyki chrze¶cijańskiej. Inskrypcje wykuto w alfabecie hebrajskim.

Dzi¶ cmentarzem opiekuj± się druhowie z 1 Stawiszynskiej Drużyny Harcerzy imienia Króla Jana III Sobieskiego, pod komend± drużynowego Jerzego Widerskiego.

tekst: Barbara Bogucka, Krzysztof Bielawski
zdjęcia: Barbara Bogucka