Cmentarz żydowski w Ozorkowie został założony prawdopodobnie w XIX w., w południowej czę¶ci miasta, pomiędzy obecnymi ulicami: Wrzosow±, Graniczn±, Sosnow± i Poziomkow± i zajmuje działkę o przybliżonych wymiarach 150 x 135 m.

O tym jak wygl±dał cmentarz, wiemy dzięki materiałowi ikonograficznemu. Jedna z dostępnych fotografii znajduje się w kolekcji Tomasza Wi¶niewskiego z Białegostoku. Na zdjęciu wykonanym przez żołnierza Wehrmachtu podczas drugiej wojny ¶wiatowej widać kilkadziesi±t macew z piaskowca, stoj±cych w układzie rzędowym, zdobionych polichromiami. Na pierwszym planie widoczne s± nagrobki: Szmuela Mordechaja, zm. 22 tiszri 5686 r. (10 paĽdziernika 1925 r.), Icchaka syna Hirsza Lejba Szlomowicza, zm. 5 siwan 5692 r., (9 czerwca 1932 r.), Hirsza Lejba Szlomowicza, zm. 24 tiszri 5681 r. (6 paĽdziernika 1920 r.), Aszera Szaloma syna Azriela Jakowa Telkiewicza, zm. 28 adar 5677 r. (22 marca 1917 r.). Dzięki zdjęciu ze zbiorów Instytutu Yad Vashem wiadomo, że cmentarz był ogrodzony murem z cegły.

Można przypuszczać, że cmentarz uległ dewastacji w okresie drugiej wojny ¶wiatowej, a proces ten był kontynuowany w latach póĽniejszych. W 1952 r. komisja złożona z urzędników Referatu do Spraw Wyznań przy Prezydium Rady Narodowej w Łodzi oraz członków łódzkiego oddziału Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów w Polsce koszt uporz±dkowania cmentarza w Ozorkowie wyceniła na 8000 zł.

Obecnie cmentarz jest poro¶nięty lasem i czę¶ciowo za¶miecony, jego granice s± czytelne. Na terenie cmentarza można odnaleĽć relikty kilkudziesięciu potłuczonych nagrobków, z fragmentami napisów w języku hebrajskim i resztkami polichromii. Poż±dane byłoby cykliczne przeprowadzanie prac porz±dkowych oraz odpowiednie oznakowanie cmentarza.

tekst: Krzysztof Bielawski
zdjęcia: Sławomir Topolewski