W 1960 roku pozostałe na terenie cmentarza 157 nagrobki przeniesiono do północno-wschodniej czę¶ci nekropolii i ustawiono w regularnych rzędach. W 1979 roku rozebrano bruk na ul. Czerwieńskiego i odzyskane w ten sposób fragmenty macew złożono na cmentarzu. W 1997 r. czę¶ć tych macew przytwierdzono do muru, a z czę¶ci wykonano podstawę pod tablicę informacyjn± - tablica ta jednak bardzo szybko uległa zniszczeniu, pozostały po niej jedynie metalowe ramy.

W 1980 r. Adam Penkalla - nieżyj±cy już badacz judaików j - wykonał inwentaryzację 157 macew, ustawionych w rogu cmentarza. Daty ¶mierci udało się odczytać na 123 nagrobkach. Większo¶ć z nich pochodzi z okresu międzywojennego, pozostałe powstały w drugiej połowie XIX wieku. Ostrowieckie macewy były dziełem miejscowych kamieniarzy, używaj±cych piaskowca z lokalnych kamieniołomów. Wymiary nagrobków wskazuj±, że wiele wyprodukowano seryjnie, wykuwaj±c jedynie odpowiedni tekst i zdobienia. Jednak - jak zauważa A. Penkalla - "kamieniarzom żydowskim nie brakło wyobraĽni. Nie ma bowiem dwóch takich samych obiektów. Każdy różni się detalem, form± symboliki czy też tekstem inskrypcji". Na cmentarzu w Ostrowcu dominuj± tradycyjne macewy - pionowe płyty z hebrajskimi inskrypcjami oraz symboliczn± dekoracj± - między innymi ¶wiecami, koronami, lwami, ptakami - w półokr±głym zwieńczeniu. Na ich tle wyróżnia się nagrobek lekarki Róży Malingerowej, wykonany w formie obelisku z polskojęzycznym epitafium. Warto tu nadmienić, że językiem używanym przez Żydów do sporz±dzania inskrypcji na macewach przez setki lat był hebrajski, a pojawienie się w połowie XIX na nagrobkach innych języków - polskiego, niemieckiego czy rosyjskiego - było przejawem asymilacji polskich Żydów. W¶ród traw można odnaleĽć pozbawion± dekoracji, z do¶ć prymitywnym liternictwem, płytę nagrobn± upamiętniaj±c± miejscowego cadyka Meira Jechiela syna Awrahama Icze Ha-Lewi Halsztoka, zmarłego w dn. 11 marca 1928 r (19 adar 5688 r.). Wyryto na niej napis: "Tu spoczywa ¶więty rabin, ¶wiatło¶ć diaspory, przewodnicz±cy ¶więtej gminy Ostrowiec, Meir Jechiel Ha-Lewi Halsztok zmarły 19 miesi±ca adar 5688 roku". Do czasów II wojny ¶wiatowej macewa ta znajdowała się wewn±trz ohelu.

Klucz do bramy cmentarza udostępniaj± funkcjonariusze Straży Miejskiej z posterunku przy ul. J. Głogowskiego 3/5 (tel. 41 267 22 06).

W grudniu 2010 r. Redakcja naszego portalu otrzymała informację o wykonanym z macew murze cmentarza komunalnego w Ostrowcu ¦więtokrzyskim. Przytoczmy tu fragment listu wysłanego przez jednego z mieszkańców Ostrowca ¦więtokrzyskiego: "Mur ten powstał prawdopodobnie pomiędzy 1957 a 1968 r. W 1957 r. władze podjęły decyzję o przekształceniu cmentarza w park. Druga data to moment otwarcia cmentarza komunalnego i pierwszych pochówków. Mur wtedy już musiał stać, gdyż zaraz za nim znajduje się "aleja zasłużonych", gdzie znajduj± się najstarsze na tym cmentarzu groby miejscowych notabli. Zapewne podczas "porz±dkowania" kirkutu, połamane macewy zostały przeznaczone jako budulec do powstaj±cego cmentarza".

Murki z macew można odnaleĽć także na terenie posesji przy ul. Mickiewicza i ul. Sienkiewicza.

tekst: K. Bielawski
Bibliografia: Waldemar R. Brociek. Adam Penkalla, Regina Renz
"Żydzi ostrowieccy. Zarys dziejów"
Księgę Pamięci Ostrowca ¦w. znajdziesz tutaj: