Zdjęcie z archiwum rodziny Olewskich. Wszelkie prawa autorskie zastrzeżone.
Po powrocie do Osięcin, mieszkał ze swą ukochaną matką w getcie. W 1941 roku został deportowany. Po pobycie w kilku obozach pracy przymusowej trafił do obozów koncentracyjnych Buna i Auschwitz. Był jednym z więźniów wysłanych z Oświęcimia w głąb III Rzeszy, biorąc udział w tzw. Marszu Śmierci. Ostatecznie znalazł się w obozie Bergen-Belsen, gdzie w dniu 15 kwietnia 1945 został oswobodzony przez wojska brytyjskie.
Poza bratem, rabinem Izraelem Mosze Olewskim, stracił całą rodzinę. Obaj spotkali się przez przypadek kilka dni po wyzwoleniu Bergen-Belsen, odkrywając, że - nie wiedząc o tym wcześniej - byli zakwaterowani w blokach sąsiadujących ze sobą. Obaj bracia cieszyli się dużym autorytetem wśród byłych współwięźniów. W maju 1945 roku przez Centralny Komitet Żydowski zostali wyznaczeni do organizacji żydowskiego życia w niemieckim mieście Celle. Rafaela Oleskiego wybrano pierwszym powojennym przewodniczącym gminy żydowskiej w Celle.
W dniu 15 stycznia 1946 roku Rafael Olewski ożenił się z byłą więźniarką Auschwitz, pochodzącą z Będzina Rachelą Zelmanowicz, która była członkiem żeńskiej orkiestry w obozie Auschwitz-Birkenau. Ich córka Jochevet (Rywka) była jednym z pierwszych dzieci urodzonych w szpitalu w obozie dla przesiedleńców. Rabinem, który udzielił im ślubu w synagodze w Celle, był Izrael Mosze Olewski, pierwszy po II wojnie światowej rabin miasta Celle.
Przez prawie pięć lat Rafael Olewski z zaangażowaniem pracował dla społeczności żydowskiej w Celle. Później wybrano go do Centralnego Komitetu Żydowskiego w niemieckiej Strefie Brytyjskiej. Powierzone mu obowiązki kierownika Wydziału Kultury i Historii wkrótce zmusiły go do powrotu obozu dla przesiedleńców w Belsen, gdzie dalej współpracował z gminą żydowską w Celle.
Zdjęcie z archiwum rodziny Olewskich. Wszelkie prawa autorskie zastrzeżone.
Rafael Olewski szybko stał się jednym z liderów społeczności były więźniów Bergen-Belsen. Zainicjował utworzenie Ludowego Uniwersytetu w Bergen-Belsen. Był także zaangażowany w organizację emigracji do Palestyny. Jako aktywny syjonista, w 1949 roku wraz z żoną i córką wyjechał do Izraela. Jego kolejne dziecko - (Jehuda) Arie Olewski - urodziło się już w Izraelu.
W Izraelu Rafael Olewski był jednym ze współzałożycieli - a później także przewodniczącym - Izraelskiej Organizacji Byłych Więźniów Bergen Belsen. Był też wiceprezesem Światowej Federacji Byłych Więźniów Bergen Belsen, członkiem Rady Publicznej Yad Vashem, przewodniczącym Organizacji Więźniów Obozu Buna-Auschwitz, prezesem Komitetu Oświęcimskiego, przewodniczącym Światowej Organizacji Komitetu Żydowskich Bojowników, Partyzantów i Więźniów.
Jako ekspert-samouk w zakresie spraw roszczeniowych, otrzymał specjalną zgodę państwa na prowadzenie działalności prawniczej. Minister Sprawiedliwości wyznaczył go na oficjalnego członka państwowego komitetu zajmującego się dochodzeniem od Niemiec odszkodowań dla byłych więźniów obozów pracy przymusowej. Brał również czynny udział w życiu politycznym Izraela. Był jednym z założycieli partii Likud. Jako żołnierz izraelskich sił zbrojnych, wziął udział w wojnie o Synaj w 1956 roku i został dwukrotnie odznaczony. Pisał dla czasopism wydawanych w języku jidysz w powojennych Niemczech a potem także w Izraelu. Zamieszczał także artykuły w gazetach hebrajskojęzycznych.
Swe dzieci wychowywał w atmosferze tolerancji i szacunku dla wszystkich ludzi, uczył je także poszanowania żydowskiej tradycji. Zmarł w dniu 24 listopada 1981 roku. Pośmiertnie w 1983 roku Izraelska Organizacja Byłych Więźniów Bergen-Belsen wydała jego książkę zatytułowaną "Łza". Rafael Olewski opisał w niej swoją rodzinną miejscowość w Polsce, dramatyczne przeżycia z czasów Zagłady, jak również swe powojenne losy. Staraniem Ministerstwa Kultury Dolnej Saksonii i Muzeum Bergen-Belsen obecnie przygotowywana jest edycja tej książki w języku niemieckim.
Na podstawie tekstu autorstwa Arie Olewskiego i Jochi Ritz-Olewski opracował K. Bielawski
Wykorzystanie materiałów możliwe wyłącznie po uzyskaniu pisemnej zgody Redakcji