| strona główna | cmentarze | warto wiedzieć | księga gości | napisz do nas |
| OLKUSZ | |||
Pierwsze wzmianki o żydowskich mieszkańcach Olkusza pochodz± sprzed 1317 roku. W księgach miejskich pojawił się wówczas zapis "curie due Judeorum", co w tłumaczeniu na język polski oznaczało "domostwa dwóch Żydów". Niewykluczone, że póĽniej Żydzi opu¶cili miasto, być może zmuszeni do tego królewskim nakazem. Dopiero od XVI wieku Ľródła archiwalne ponownie odnotowuj± obecno¶ć Żydów w Olkuszu. Liczba Żydów w Olkuszu oraz ich znaczenie w sferze gospodarczej - zwłaszcza w handlu ołowiem, srebrem i działalno¶ci± kredytow± - od tej pory będ± stopniowo wzrastać. W Olkuszu istniej± dwie żydowskie nekropolie. Stary cmentarz żydowski powstał najprawdopodobniej po 1584 roku na Przedmie¶ciu Sławkowskim, przy obecnej ul. Kolorowej. Cmentarz został poważnie zdewastowany w czasie II wojny ¶wiatowej. Macewy wmurowano w parkan i dziedziniec dawnego Liceum Ogólnokształc±cego w Olkuszu. Czę¶ć z nich wykorzystano do budowy zbiornika przeciwpożarowego i kanału doprowadzaj±cego wodę na Pomorzanach. Dzi¶ zachowały się jedynie pojedyncze płyty nagrobne. Cmentarz ten w ci±gu ostatnich kilkunastu lat uległ poważnej dewastacji. W 1984 roku podczas prac badawczych zinwentaryzowano kilkadziesi±t nagrobków. Na pocz±tku lat dziewięćdziesi±tych odnotowano tu już tylko siedem macew. W 2006 roku działacze olkuskiego Stowarzyszenia Kulturalnego "Brama" przewieĽli tu około trzydziestu kolejnych nagrobków, odnalezionych podczas prac budowlanych na jednej z posesji w dzielnicy Pomorzany. |
|||
 |
 |
 |
 |
foto:
Anna Krzynówek |
foto: Anna Krzynówek |
foto: Anna Krzynówek |
foto: Anna Krzynówek |
W 2008 roku dzięki staraniom zespołu w składzie: Anna Michałowska-Mycielska, Dariusz Rozmus, Marta Rozmus, ukazała się ksi±żka zatytułowana "Stary cmentarz żydowski w Olkuszu. Materiały". Ksi±żkę można zakupić w Muzeum Miejskim "Sztygarka" w D±browie Górniczej oraz w Księgarni Akademickiej. Nowy cmentarz żydowski w Olkuszu powstał na przełomie XIX i XX wieku i zlokalizowany jest przy ulicy Jana Kantego. Według różnych Ľródeł ocalało od kilkudziesięciu do dwustu sztuk macew, z których większo¶ć nie znajduje się na swoim pierwotnym miejscu. Wiele nagrobków zostało zniszczonych, użytych jako budulec lub wykorzystanych w inny sposób. Cmentarz jest czę¶ciowo ogrodzony, czę¶ciowo ograniczony ruinami, najprawdopodobniej pozostało¶ciami po domu przedpogrzebowym. Niektóre inskrypcje wypełniano ołowiem. |
|||
 |
 |
 |
 |
foto: Anna Krzynówek |
foto: Anna Krzynówek |
foto: Anna Krzynówek |
foto: Anna Krzynówek |
 |
 |
 |
 |
foto: Damian Macharek |
foto: Damian Macharek |
foto: Damian Macharek |
foto: Damian Macharek |
Nasz korespondent tak opisał wrażenia po wizycie na tej nekropolii w 2007 r.: "Poprzewracane, potrzaskane, połamane macewy. Tak, jakby przeszło tamtędy tornado. Tylko nieliczne zostały nienaruszone. Puste paczki po papierosach, butelki. Kto¶ z roztrzaskanych macew urz±dził sobie miejsce do siedzenia. Niektóre fragmenty rozbitych nagrobków popisane były markerami. Wyszli¶my stamt±d w posępnych nastrojach, milcz±c. Pięćset metrów dalej minęli¶my katolick± nekropolię." W 2010 r. na cmentarzu przeprowadzono prace restauracyjne. Teren został uporz±dkowany, czę¶ć macew ustawiono, wykonane zostało także ogrodzenie. |
|||
 |
|||
foto: Paweł Goc |
|||
Na zdjęciu powyżej prezentujemy macewy, zabezpieczone w Muzeum Pożarnictwa Ziemi Olkuskiej. Nagrobek pierwszy po lewej stronie został odnaleziony w piwnicy jednego z domów i pochodzi z 1728 r. Kolejna macewa stała na grobie Chaima Jeszaji, zmarłego w dniu 24 paĽdziernika 1919 roku. Napis na niej głosi: "Tu pochowany. Płaczemy nad mężczyzn± doskonałym i prawym, w młodym wieku, który postępował nienagannie i korzystał z pracy r±k swoich, morenu panem Chaimem Jeszaj± synem morenu pana Mordechaja Josefa - oby jego ¶wiatło ¶wieciło! Został u¶więcony w wieczór rosz chodesz marcheszwan roku 680 skróconej rachuby. Oby dusza jego została zwi±zana w węzełku życia!". Wiele informacji o obu nekropoliach można znaleĽć w opracowaniach: |
|||
 |
|||
| Teksty i zdjęcia opublikowane w serwisie www.kirkuty.xip.pl s± chronione prawem autorskim. Wykorzystanie materiałów możliwe wył±cznie po uzyskaniu pisemnej zgody Redakcji. |
|||
| strona główna | cmentarze | warto wiedzieć | księga gości | napisz do nas |