Rozwój osadnictwa żydowskiego w Olesnie (w języku niemieckim: Rosenberg) przypada na przełom XVIII i XIX wieku. Od 1787 roku liczba wyznawców judaizmu w mie¶cie wzrosła z 112 osób do 213 w 1832 roku. W 1880 r. w Olesnie żyło 244 Żydów. Miejscowy kahał posiadał synagogę oraz cmentarz. Fala emigracji zarobkowej na przełomie XIX i XX wieku oraz I wojna ¶wiatowa spowodowały spadek liczebno¶ci społeczno¶ci żydowskiej Olesna. W 1925 r. w mie¶cie odnotowano 125 osób pochodzenia żydowskiego. W latach trzydziestych olesnowscy syjoni¶ci założyli w mie¶cie specjalny kibuc, maj±cy na celu przygotowanie członków organizacji do życia w Palestynie. Nazistowskie represje zmusiły wielu olesnian pochodzenia żydowskiego do opuszczenia swego rodzinnego sztetl. Liczba Żydów spadała z roku na rok - w 1936 r. mieszkało tu 83 Żydów; w 1938 r. - 58. Podczas Nocy Kryształowej z 1938 r. spalono synagogę, wzniesion± w latach 1887 - 1889. Przed wybuchem II wojny ¶wiatowej w Olesnie było już tylko 34 Żydów.

Cmentarz żydowski w Olesnie położony jest przy ul. Młyńskiej. Nekropolia otoczona jest starym, czę¶ciowo zniszczonym murem. W archiwach Żydowskiego Instytutu Historycznego w Warszawie zachował się przesłany w 1994 list, w którym jeden z miejscowych społeczników opisuje powojenne dzieje cmentarza w Olesnie: "Do 1975 r. urz±d powiatowy w Olesnie opłacał człowieka, który pilnował porz±dku i samego cmentarza. Po reformie administracyjnej zmieniło się to na niekorzy¶ć. Przybyłem do Olesna w 1974 r. i pamiętam ten cmentarz jako obiekt zadbany, otoczony ceglanym murem, poro¶nięty krzewami, ale nienaruszony. (.....) Na pocz±tku lat osiemdziesi±tych w mie¶cie zaczęto mówić o potrzebie uporz±dkowania tego cmentarza. Zrobiła to młodzież, wycinaj±c dzikie drzewa i przy okazji udostępniaj±c wej¶cie na cmentarz. Przy najbliższej okazji złożyłem na cmentarzu wizytę i stwierdziłem, że ponad sto płyt nagrobnych i pomników "przewędrowało" z grobów i jest złożonych koło bramy. Dzi¶ już ich nie ma, run±ł również stoj±cy na skarpie ceglany mur. (....) Były próby zainteresowania losem cmentarza Fundacji Nissenbaumów, ale z odpowiedzi wynikało, że maj± mało pieniędzy". Do dzi¶ na terenie cmentarza zachowało się kilkadziesi±t nagrobków oraz dom przedpogrzebowy. Jak pisze nasz lokalny korespondent, jest to "ładne i urokliwe miejsce".

tekst: K. Bielawski
zdjęcia: Małgorzata Płoszaj
Więcej informacji o Żydach z Olesna znajdziesz
w opracowaniu autorstwa Ewy Cichoń
Kliknij tu, by obejrzeć film video nakręcony na terenie cmentarza w Olesnie
Polecamy odwiedzenie poniższych stron internetowych:
www.izrael.badacz.org
Cmentarz żydowski w Olesnie w obiektywie Piotra Berghofa