Kliknij, aby dodać stronę do ulubionych
strona główna cmentarze warto wiedzieć księga gości napisz do nas
MUSZYNA
     
   

"Kirkut w Muszynie jest mały i przepięknie położony:
na stromym zboczu, na krawędzi wysokiego lasu świerkowego,
z dala od siedzib ludzkich, przy zagrodzie bartnika".
Tadeusz M. Trajdos "Cmentarze w uzdrowiskach"

Jak podaje "Encyclopedia of Jewish Life before and during the Holocaust", pierwsi Żydzi zamieszkali w Muszynie w drugiej połowie XIX wieku. Fakt, że wielu z nich przybyło tu z Nowego Sącza sprawił, iż w miasteczku popularne były idee chasydzkie. Wydany pod koniec XIX wieku "Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich", opisując Muszynę jako: "miasteczko ubogie, niemające żadnych urzędów prócz pocztowego i szkoły 2-klasowej" wzmiankował jednocześnie, iż "liczy pod szematyzmu rządowego z 1883 r. mieszkańców 1852, mianowicie 1660 rzymskich katolików, 38 greko-katolików i 154 izraelitów". W 1921 roku podczas spisu powszechnego żydowskie pochodzenie lub wyznanie mojżeszowe zadeklarowało 423 muszynian. Podczas drugiej wojny światowej muszyńscy Żydzi zostali wysiedleni przez nazistów do Bobowej, Nowego Sącza, Starego Sącza i Grybowa, skąd później trafili do obozów zagłady.

Cmentarz żydowski w Muszynie znajduje się w południowo-wschodniej części miejscowości, przy Smarkatym Potoczku. Z centrum miejscowości można dojść do niego ulicą Ogrodową i za ośrodkiem wczasowym Jastan kierując się ścieżką wiodącą nad potokiem w kierunku Stadła. W latach dziewięćdziesiątych cmentarz został ogrodzony płotem z żerdzi. Od strony zachodniej widoczne są też pozostałości oryginalnego muru, wzniesionego niegdyś z płaskich kamieni. Od strony ścieżki umieszczono dwie tablice. Na jednej z nich wyryto Gwiazdę Dawida oraz napis: "Cmentarz żydowski. Teren prawnie chroniony. Uszanuj miejsce spoczynku zmarłych. Renowację cmentarza wykonano ze środków Fundacji Wiecznej Pamięci. Muszyna 1995". Na drugiej tablicy zamieszczono poniższą informację: "Cmentarz żydowski - kirkut - założony został w XIX wieku. Usytuowany jest pod lasem sosnowym, na zakręcie ul. Ogrodowej. Spośród 84 płyt nagrobnych zachowanych na cmentarzu, tylko kilka grobów jest odnowionych. Reszta uległa częściowemu uszkodzeniu lub zniszczeniu. Groby są pozostałością po Żydach zamieszkujących Muszynę od czasów rozbiorów (wcześniej istniał zakaz osiedlania się innowierców w mieście, wydany przez biskupów krakowskich, właścicieli grodu). W pierwszych latach II wojny światowej wszyscy muszyńscy Żydzi zostali wywiezieni i wymordowani w gettach w Grybowie i Bobowej".

Na terenie o powierzchni 0,3 ha przetrwało około osiemdziesięciu macew. Wyraźny jest rzędowy układ grobów oraz podział nekropolii na starą (po lewej stronie od bramy) i młodszą część. Wśród traw można odnaleźć groby ofiar Holocaustu. Dzięki zaangażowaniu prof. Leszka Hońdo z Katedry Judaistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, wykonana została inwentaryzacja zachowanych nagrobków.

Podobnie jak na innych cmentarzach żydowskich, także tu dominują inskrypcje w języku hebrajskim. Pojawiające się na niektórych macewach napisy w języku polskim są dowodem przenikania kultur i asymilacji niektórych Żydów z Muszyny. Przytoczmy tu tłumaczenie treści jednego z epitafiów: "I będzie oczyszczał synów Lewiego. Tu został pochowany mąż prawy i szanowany. Czynił całe swoje życie czyny miłosierdzia. Swoje działania i handel prowadził sumiennie. I żył z trudu swoich rąk całe swoje życie. To jest nasz nauczyciel, pan i mistrz Menachem Mendel syn naszego nauczyciela, pana i mistrza Pesacha ha-Lewi. Zmarł w wieku 54 lat w dniu 14 ijar 694. Niech jego dusza będzie związana w węzeł życia wiecznego".

Nasz korespondent tak opisał muszyński cmentarz: "Zwiedziłem wiele kirkutów, na ich tle ten w Muszynie jest dobrze utrzymany, jest ogrodzenie i opisy. Jednak w samym mieście brak jakiejkolwiek informacji o lokalizacji i dojściu do cmentarza".

tekst: K. Bielawski
Bibliografia:
L. Hońdo "Inskrypcje cmentarza żydowskiego w Muszynie" [w:] "Almanach Muszyny"
"Encyclopedia of Jewish Life before and during the Holocaust"

Muszyna - tablica na cmentarzu żydowskim Cmentarz żydowski w Muszynie Muszyna - kirkut macewy w Muszynie
foto: Mieczysław Ochwat foto: Mieczysław Ochwat foto: Mieczysław Ochwat foto: Mieczysław Ochwat
Cmentarz żydowski w Muszynie Cmentarz żydowski w Muszynie Cmentarz żydowski w Muszynie Cmentarz żydowski w Muszynie
foto: Barbara Bajarka foto: Barbara Bajarka foto: Barbara Bajarka foto: Barbara Bajarka
Cmentarz żydowski w Muszynie Cmentarz żydowski w Muszynie Cmentarz żydowski w Muszynie Cmentarz żydowski w Muszynie
foto: Barbara Bajarka foto: Barbara Bajarka foto: Barbara Bajarka foto: Barbara Bajarka
Lokalizacja cmentarza według GPS: N49°21.025' E20°54.172'
Poszukujemy wszelkich informacji o Żydach z Muszyny i ich nekropolii.
Czekamy też na relacje osób, które pamiętają ten cmentarz z okresu przed II wojną światową.
Teksty i zdjęcia opublikowane w serwisie www.kirkuty.xip.pl są chronione prawem autorskim.
Wykorzystanie materiałów możliwe wyłącznie po uzyskaniu pisemnej zgody Redakcji
strona główna cmentarze warto wiedzieć księga gości napisz do nas