Pomimo braku szczegółowych danych na temat osadnictwa żydowskiego w Mińsku Mazowieckim przed 1768 r., wiadomo, iż już w XVII w. Żydzi zajmowali się w tym mie¶cie wyrobem gorzałki. Przez pierwsz± połowę XVIII w. nie zamieszkiwali jednak oni Mińska, a powrócili oni doń po wspomnianym wyżej 1768 r., kiedy to zniesiono ograniczenia ich stałego pobytu na Mazowszu. Pocz±tkowo tworzyli oni gminę z współwyznawcami z Kałuszyna, mieli także wspólnego z nimi rabina.

Odrębna gmina żydowska dla Mińska Mazowieckiego została założona około 1822 roku, gdy zniesiono kahały w całym Królestwie Polskim, tworz±c w ich miejsce tzw. dozory bożnicze. Wówczas siedziba gminy, podobnie jak bożnica i łaĽnia, mie¶ciła się przy ul. Karczewskiej (obecnie ul. Piłsudskiego). Gminę reprezentował zarz±d bożnicy w składzie: rabin, starosta, skarbnik i inni, a swym zasięgiem obejmował oprócz samego Mińska Cegłów, Siennicę, Latowicz, Iwowe, Jeruzal. Po Kałuszynie Mińsk był w regionie miejscowo¶ci± najczę¶ciej wybieran± jako cel osadnictwa. Żydzi zamieszkiwali głównie tereny położone na południe i południowy-zachód od Starego Rynku (pl. D±browszczaków) i rynku Sendomierza (pl. Kilińskiego), po obydwu stronach rzeki Srebrnej, do ulic Mostowej i Górnej (ul. Kazikowskiego). W 1827 r. w Mińsku żyło dwustu sze¶ćdziesięciu Żydów przy ogólnej liczbie mieszkańców siedemset siedemdziesi±t. Trzydzie¶ci cztery lata póĽniej stosunek ten wynosił sze¶ćset dziewięćdziesięciu dwóch członków społeczno¶ci żydowskiej na tysi±c trzystu trzydziestu o¶miu mieszkańców, a w 1897 r. trzy tysi±ce czterystu czterdziestu pięciu wyznawców judaizmu na sze¶ć tysięcy szesnastu mieszkańców Mińska.

Mińscy Żydzi zajmowali się głównie handlem i rzemiosłem, a przy tym byli wła¶cicielami dużej ilo¶ci nieruchomo¶ci w mie¶cie. W 1904 r. na dwie¶cie pięćdziesi±t osiem nieruchomo¶ci sto dwadzie¶cia trzy należało do Żydów. Mniejszo¶ć Żydowska brała aktywny udział w życiu miasta. Prowadziła własne przedszkole, szkołę podstawow±, posiadała własne organizacje charytatywne, partie polityczne; istniały np. Żydowskie Towarzystwo Pożyczkowo-Oszczędno¶ciowe, Stowarzyszenie "Linas Hacedek", Stowarzyszenie "Tarbut". Przez cały XIX wiek w Mińsku siln± pozycję zdobywał chasydyzm. Duże znaczenie miały grupy zwolenników cadyków z Góry Kalwarii, z Parysowa, z Aleksandrowa. Wywierali oni na społeczno¶ć żydowsk± znaczny wpływ, o czym może ¶wiadczyć fakt, iż gdy po pierwszej wojnie ¶wiatowej cadyk Alter Israel Simeon przeniósł sw± siedzibę do Warszawy, wyemigrowała za nim czę¶ć Żydów.

W okresie międzywojennym ludno¶ć żydowska w dalszym ci±gu aktywnie uczestniczyła w życiu miasta - w 1927 r. na dwadzie¶cia cztery miejsca w radzie miejskiej Żydzi obsadzili osiem stanowisk. Jednakże zaczęły się równocze¶nie uwidaczniać tarcia na linii społeczno¶ć żydowska - pozostali mieszkańcy. Powodem tego była m.in. konkurencja, jak± stanowili w życiu gospodarczym Żydzi trudni±cy się handlem obno¶nym (zwłaszcza w dobie kryzysu). Na uspokojenie nastrojów nie wpłynęła dobrze także pamięć o tym, iż czę¶ć ludno¶ci żydowskiej poparła w sierpniu 1920 r. Armię Czerwon±. Do największego napięcia w tych stosunkach doszło w czerwcu 1936 r. Doszło wówczas do zabójstwa wachmistrza 7 pułku ułanów Jana Bujaka, którego dokonał walcz±cy niegdy¶ pod jego komend± Judka Lejb Chaskielewicz. Oburzenie polskiej ludno¶ci przeniosło się na cał± społeczno¶ć żydowsk±, zdemolowano czę¶ć żydowskich sklepów, miały miejsce ataki na samych Żydów. W wyniku tych zaj¶ć miasto opu¶ciło niemal trzy tysi±ce Żydów. Mimo tej migracji w 1937 r. Mińsk Mazowiecki zamieszkiwało około pięć tysięcy o¶miuset Żydów przy ogólnej liczbie szesna¶cie i pół tysi±ca mieszkańców. W przeddzień wybuchu wojny gmina żydowska posiadała w mie¶cie następuj±ce obiekty sakralne: bożniczka cadyka z Góry Kalwarii, nowy beit ha-midrasz, beit ha-midrasz rabina, bożniczka cadyka za Strykowa i Aleksandrowa, mykwa, stary beit ha-midrasz oraz bożniczka cadyka z Parysowa.

Okres drugiej wojny ¶wiatowej ukazał, iż zaj¶cia z 1936 r. nie odzwierciedlały idealnie stosunków polsko-żydowskich. W sierpniu 1940 r. Niemcy utworzyli w Mińsku na terenach zamieszkiwanych przez Żydów getto. Zgromadzili w nich nie tylko mińsk± społeczno¶ć żydowsk±, ale także wyznawców judaizmu z Pabianic, Kalisza i Lipna. W tej dramatycznej sytuacji Żydzi nie jednokrotnie mogli liczyć na pomoc ze strony polskich współmieszkańców. Polacy dostarczali potrzebuj±cym żywno¶ć, ukrywali Żydów we własnych domach, organizowali im kenkarty. Wielu z nich przypłaciło za to życiem swoim i swoich rodzin. 21 sierpnia 1942 r. Niemcy przyst±pili do likwidacji mińskiego getta, w którym zamieszkiwało około siedmiu tysięcy Żydów. W jej trakcie zginęło od kul około tysi±ca Żydów; większo¶ć z pozostałych przewieziono w wagonach towarowych do obozu zagłady w Treblince. Dwudziestego drugiego sierpnia tego samego roku Niemcy wymordowali w budynku przy ul. Warszawskiej 35 członków Judenratu: przewodnicz±cego Mosze Kramarza, jego zastępcę Majera Bryksa, Jankiela Popowskiego, Hila Morgenszterna, Moszka Wajnberga, Bresslera, Słonia, Sztutmana i innych. Z kilkuset Żydów pozostawionych przy życiu Niemcy utworzyli dwie grupy robocze. Jedna, licz±ca ok. stu pięćdziesięciu osób, została umieszczona w byłej fabryce K. Rudzkiego przy ul. Piłsudskiego 55; zlikwidowano j± pi±tego czerwca 1943 r. zabijaj±c sto cztery osoby. Drug± z grup - około pięciuset osób - ulokowano w Szkole Powszechnej nr 1 przy ul. Siennickiej 39. Nieznan± dokładnie liczbę osób z tej grupy Niemcy zamordowali na terenie cmentarza żydowskiego w dniu 24 grudnia 1942 r.; pozostali - około dwustu pięćdziesięciu osób - zginęli od kul 10 stycznia 1943 r. Po zakończeniu drugiej wojny ¶wiatowej gmina żydowska w Mińsku nie została odbudowana.

Na przestrzeni wieków istniały w Mińsku Mazowieckim dwa cmentarze żydowskie. Pierwszy z nich mie¶cił się w zachodniej czę¶ci miasta, w okolicach dzisiejszej ul. Kazikowskiej. Obecnie na jego terenie znajduje się budynek szkoły.

Drugi cmentarz został założony w rejonie dzisiejszych ulic Cichej i D±brówki około 1870 r. (na planie miasta z 1863 r. istnieje wci±ż tylko pierwsza z żydowskich nekropolii). Zajmuje on obszar około 1,05 hektara i ma kształt zbliżony do prostok±ta o przybliżonych wymiarach 150 na 60 m. Teren otoczony jest ogrodzeniem z siatki i kolczastymi krzewami, a wej¶cie znajduje się od strony północno-zachodniej.

Poszukujemy wszelkich informacji o Żydach z Mińska Maz. i ich nekropoliach.
Czekamy też na relacje osób, które pamiętaj± te cmentarze z okresu przed II wojn± ¶wiatow±.