Kliknij, aby dodać stronę do ulubionych
strona główna cmentarze warto wiedzieć księga gości napisz do nas
LUBLINIEC  

Pocz±tki osadnictwa żydowskiego w Lublińcu przypadaj± na XVIII wiek. Wiadomo, że 1861 r. w mie¶cie żyło 432 wyznawców judaizmu. Na przełomie XVIII i XIX wieku ukonstytuowała się samodzielna gmina wyznaniowa, która wkrótce wybudowała synagogę oraz założyła cmentarz. Emigracja z przełomu XIX i XX w. oraz I wojna ¶wiatowa spowodowały spadek liczebno¶ci lublinieckich Żydów. Po odrodzeniu II Rzeczypospolitej w Lublińcu było już tylko kilka rodzin żydowskich. Po wybuchu II wojny ¶wiatowej gmina żydowska została rozwi±zana, a jej członkowie podzielili tragiczny los polskich Żydów.

Warto wiedzieć, że z Lublińcem zwi±zana była Edyta Stein - Żydówka, która przeszła na katolicyzm, a póĽniej wst±piła do klasztoru i przyjęła zakonne imię Teresy Benedykty od Krzyża. Podczas II wojny ¶wiatowej zginęła w obozie w O¶więcimiu. W dniu 1 maja 1987 r. została beatyfikowana, rok póĽniej kanonizowana i ogłoszona przez papieża Jana Pawła II patronk± Europy.

Dzi¶ o obecno¶ci Żydów w Lublińcu przypomina zniszczona nekropolia, położona przy ul. 11 Listopada. W opublikowanym na łamach "Gazety Częstochowskiej" artykule zatytułowanym "Smutny relikt" Liliana Mzyk, autork± Regionalnej ¦cieżki Edukacyjnej "Lubliniec - ¦ladami Edyty Stein" oraz Jan Fikus, badacz dziejów Lublińca tak opisuj± historię tej nekropolii: "W roku 1845 gmina żydowska (....) weszła w posiadanie za cenę 20 talarów "placu pogrzebowego o wymiarach 15 x 12 prętów (1 pręt = ok. 3,5 m) wydzielonego z terenu lasu miejskiego". Do placu tego prowadziła droga w¶ród lasu. W roku 1865, gmina dokupiła od miasta dalszy teren o powierzchni 118 prętów kwadratowych, płac±c za niego 38 talarów i 20 srebrnych groszy. Na terenie (....) cmentarza wybudowano budynek parterowy, istniej±cy do dzisiaj, w którym mie¶ciły się: kaplica, kostnica, pomieszczenie rytualnych obmywań, pomieszczenie na sprzęt a także mieszkanie dla grabarza. Teren cmentarza otoczono murem z czerwonej cegły z dwiema bramami, także istniej±cymi do dnia dzisiejszego, gdzie jedna przeznaczona była do wprowadzania zwłok do pomieszczeń sakralnych natomiast drug± uczestnicy ceremonii pogrzebowych opuszczali cmentarz. Cmentarz podzielono na trzy parcele, bowiem osobno chowano dzieci, dostojników żydowskich i pozostałych. W przeci±gu 100 lat istnienia cmentarza pochowano tutaj 1.117 zmarłych wyznania mojżeszowego. W¶ród nich spoczęli dziadkowie Edyty Stein: Adelajda Courant z d. Buchard (zm. w 1883) oraz Salomon Courant (zm. w 1898), także starsi bracia Edyty: Emst (urodzony w 1890 r. w Gliwicach, zmarły w 1892 r. w Lublińcu) i Richard (zmarły w 1887 r. w wieku 7 dnia)".

Po wojnie nekropolia stopniowo popadała w zapomnienie i niszczała. Teren cmentarza wydzierżawiono Lidze Obrony Kraju, która w tym miejscu urz±dziła o¶rodek nauki jazdy. Na pocz±tku lat siedemdziesi±tych ówczesna gmina żydowska zrzekła się praw do terenu nekropolii, a władze wykre¶liły j± z ewidencji cmentarzy. Mieszkańcy wspominaj±, że w 1972 r. pewien człowiek, używaj±c trzech ci±gników z przyczepami, wywiózł najcenniejsze nagrobki, wykonane z marmuru i granitu. Pod koniec lat osiemdziesi±tych na terenie cmentarza postawiono niewielki pomnik, do budowy którego wykorzystano fragmenty ocalałych macew. Na jego szczycie umieszczono Gwiazdę Dawida. Odremontowano także kaplicę grobow± rodziny Koenigsbergów i umieszczono na niej tablicę z napisem: "Miejsce po cmentarzu żydowskim z XIX wieku". Pocz±wszy od lat dziewięćdziesi±tych, sprawa zdewastowanej nekropolii znów stała się gło¶na w mediach. Ich ton oddaj± już same tytuły: "Kiedy¶ cmentarz, dzi¶ plac manewrowy", "Parkowanie na Żydach", "Cmentarz, którego nie ma", "Smutny relikt". Dziesi±tki macew były rozrzucone w nieładzie, a samochody manewrowały na grobach zmarłych.

Jesieni± 2007 roku władze miasta postanowiły położyć kres profanacji. W ostatnich miesi±cach cmentarz został uporz±dkowany. Więcej informacji o tej cennej inicjatywie można znaleĽć w artykule red. Jarosława Sobkowskiego, zatytułowanym "Samochody przestan± jeĽdzić między grobami".


tekst: K. Bielawski
Kliknij tu, by obejrzeć film video nakręcony na terenie cmentarza w Lublińcu

Cmentarz żydowski w Lublińcu przed rozpoczęciem prac porz±dkowych
zdjęcia: Małgorzata Płoszaj
Cmentarz żydowski w Lublińcu w styczniu 2009 r.
zdjęcia: Sylwin Bechcicki
Poszukujemy wszelkich informacji o Żydach z Lublińca i ich nekropolii.
Czekamy też na relacje osób, które pamiętaj± ten cmentarz z okresu przed II wojn± ¶wiatow±.
Teksty i zdjęcia opublikowane w serwisie www.kirkuty.xip.pl s± chronione prawem autorskim.
Wykorzystanie materiałów możliwe jest wył±cznie po uzyskaniu pisemnej zgody Redakcji.
strona główna cmentarze warto wiedzieć księga gości napisz do nas