W Łańcucie znajduj± się dwa cmentarze żydowskie. Starszy z nich - założony w XVII w. - zlokalizowany jest na wzgórzu przy ul. Moniuszki. W wyniku zniszczeń do dzi¶ na jego terenie zachowały się pojedyncze macewy lub ich fragmenty. S± tu również dwa ohele, odbudowane pod koniec XX w. dzięki staraniom rabina Mendla Reichberga. Większy z nich, usytuowany po prawej stronie, chroni grób zmarłego w dn. 11 ijar 1827 r. (8 maja 1827 r.) Naftalego Cwi Horowica z Ropczyc syna Menachema Mendla Rubina, jednego z najbardziej znanych cadyków Galicji, ucznia słynnego Elimelecha z Leżajska, Widz±cego z Lublina, Magida ze Złoczowa, Menachema Mendla z Rymanowa. Naftali Cwi Horowic był autorem ksi±g Ohel Naftali, Zera Kodesz i Ajala Szeluhach. Jego synowie - Eliezer i Jakub - przewodniczyli wspólnotom chasydzkim w Dzikowie, Kolbuszowej i Mielcu. Naftali Cwi Horowic zmarł w Łańcucie podczas swej podróży do Lublina.
Drugi ohel wzniesiono nad grobem Eleazara syna Cwi Elimelecha Szapiro z Dynowa, zmarłego w dn. 11 elul 5625 r. (2 wrze¶nia 1865 r.) rabina w Rybotyczach, Strzyżowie i Łańcucie, a od 1841 r. cadyka w Łańcucie.
Cmentarz jest ogrodzony i uporz±dkowany. Klucze do bramy oraz oheli przechowuje p. Helena KuĽniar, zamieszkała przy ul. Jagiellońskiej 17 (tel. 17 225 21 42). |
Drugi cmentarz żydowski w Łańcucie założono w 1860 r. przy obecnej ul. Traugutta. Jak wynika z ustaleń naszego lokalnego korespondenta, nekropolia została zniszczona przez Niemców, a dzieła dewastacji dokończyli niektórzy mieszkańcy Łańcuta, którzy płyty nagrobne wykorzystywali do różnych celów, między innymi jako tarcze szlifierskie. Po wojnie na cmentarzu znajdowało się jeszcze wiele macew. Dzi¶ w zaro¶lach można odnaleĽć kilka macew (m. in. nagrobek Chaima Izraela syna Jakowa Mordechaja, zm. w 1883 r.) oraz ¶lady obramowań zniszczonych grobów. Nad zbiorow± mogił± ofiar Zagłady umieszczono tablicę z napisem: "Miejsce masowych straceń ofiar faszyzmu w latach 1941-1944". Cmentarza otacza zniszczone ogrodzenie, brama nie jest zamknięta.
Czę¶ć macew z cmentarzy żydowskich Łańcuta przechowywana jest we wnętrzu synagogi.
tekst: K. Bielawski
Bibliografia:
Andrzej Potocki, Żydzi w Podkarpackiem, Rzeszów 2004
Andrzej Dylewski, ¦ladami Żydów polskich, Bielsko-Biała 2002
Marcin Wodziński, Groby cadyków w Polsce, Wrocław 1998
|