| strona główna | cmentarze | warto wiedzieć | księga gości | napisz do nas |
| KO¦CIAN | ||||
Cmentarz żydowski w Ko¶cianie założono w zachodniej czę¶ci miasta, w pobliżu drogi do Białcza. Jego przybliżone granice wyznaczaj± dzisiejsze ulice Piaskowa oraz - od północy - ul. 2 PaĽdziernika. Lokalizację cmentarza można odnaleĽć na wydanej w 1934 r. wojskowej mapie okolic Ko¶ciana. Wiadomo, że przed wojn± nekropolia zajmowała powierzchnię ok. 0,4 ha i była otoczona wysokim na dwa metry murem z czerwonej cegły. Podczas drugiej wojny ¶wiatowej nazi¶ci zdewastowali cmentarz. Rozebrano ogrodzenie, a płyty nagrobne zostały wyrwane i prawdopodobnie wykorzystane do prac budowlanych i utwardzania dróg. Grunt cmentarny przez lata wykorzystywany był jako pole uprawne. W czasach PRL teren cmentarza przeznaczono pod zabudowę. Do dzi¶ przy ul. Piaskowej 34 zachował się parterowy, dwunawowy budynek, pełni±cy niegdy¶ funkcję domu przedpogrzebowego. Obecni lokatorzy domu wspominaj±, że w czę¶ci wyższej znajdowało się główne wej¶cie, a wewn±trz "ołtarz", czyli zapewne wnęka ołtarzowa, zwana po hebrajsku Aron ha-Kodesz. Niższa czę¶ć przeznaczona była na kaplicę przedpogrzebow±, z której wyj¶cie - obecnie zamurowane - prowadziło na cmentarz. Wichry historii przetrwał też fragment muru cmentarnego. |
||||
 |
 |
 |
 |
 |
| dawny dom pogrzebowy |
wej¶cie do dawnego domu modlitwy |
wyj¶cie z domu pogrzebowego |
zachowany mur cmentarny |
macewa na cmentarzu katolickim |
Starsi mieszkańcy Ko¶ciana pamiętaj±, że podczas II wojny ¶wiatowej na terenie cmentarza Niemcy rozstrzelali grupę osób pochodzenia żydowskiego i pochowali ich w zbiorowej mogile. Po wyzwoleniu dokonano ekshumacji. Rodziny, które rozpoznały swoich bliskich, przeniosły ich ciała na cmentarze w swoich miastach. Zwłoki, których nie zidentyfikowano, zostały prawdopodobnie pochowane w nieznanym nam dzi¶ miejscu. ¦ladem po miejscu pochówku ko¶ciańskich Żydów jest też macewa, znajduj±ca się na cmentarzu katolickim przy ul. B±czkowskiego. W jej zwieńczeniu wyrzeĽbiono dłonie w ge¶cie błogosławieństwa - symbol umieszczany na grobach zmarłych z rodu Kohenów. Wyryte na nagrobku hebrajskie epitafium głosi: "Pomnik człowieka sprawiedliwego, prawego, m±drego i roztropnego [....] naszego nauczyciela i rabina Icchaka HaKohena, zmarłego w wieku 58 lat w dniu 26 marcheszwan i pochowanego w dniu następnym roku 5610 [11.11.1849]. Byłe¶ człowiekiem bardzo prawym i bardzo [nam] drogim, byłe¶ [.....] splendoru twojej rodziny, pragn±łe¶ blisko¶ci B-ga, w sprawiedliwo¶ć się przyodziałe¶, wst±piłe¶ do twojego grobu na wysoko¶ciach" (tłum. W. Tworek). Jesieni± 2012 r. otrzymali¶my list od pragn±cego zachować anonimowo¶ć mieszkańca Ko¶ciana, który napisał: "Kilkana¶cie lat temu, podczas robót drogowych na ul. Strzeleckiej w Ko¶cianie, odkryli¶my stare żydowskie płyty nagrobne. Znajdowały się one, a raczej znajduj± się do dzi¶, pod wybudowan± wtedy nawierzchni± z kostki brukowej. Niektóre z tych płyt podczas "korytowania" pod konstrukcję drogi zostały bezpowrotnie zniszczone i przemielone na gruz. Nagrobki, które nie przeszkadzały, zostały przykryte piaskiem i betonem oraz zakryte kostk± brukow±. Leż± one tam do dzisiaj. Kojarzę, że jaki¶ czas temu leżały one na końcu wsi Kurza Góra, lecz prawdopodobnie już ich tam nie ma". tekst: K. Bielawski & Izabella Domańska |
||||
| Poszukujemy wszelkich informacji o Żydach z Ko¶ciana i ich nekropolii Czekamy też na relacje osób, które pamiętaj± ten cmentarz z okresu przed II wojn± ¶wiatow±. |
||||
 |
||||
Teksty i zdjęcia opublikowane w serwisie www.kirkuty.xip.pl s± chronione prawem autorskim. |
||||
| strona główna | cmentarze | warto wiedzieć | księga gości | napisz do nas |