| strona główna | cmentarze | warto wiedzieć | księga gości | napisz do nas |
| KOCK | |||
Rabbi kocki zapytał pewnego chasyda: "Czy widziałe¶ kiedy wilka?" "Tak" - odparł chasyd. "A bałe¶ się go?" "Tak". "A czy my¶lałe¶, że się boisz?" "Nie - odrzekł chasyd - tylko się bałem". "Taka wła¶nie - rzekł rabbi - powinna być bojaĽń Boża" M. Buber "Opowie¶ci chasydów" . |
|||
Żydzi w Kocku osiedlili się w pocz±tkach XVII wieku i przez wiele lat tworzyli zdecydowan± większo¶ć wszystkich mieszkańców. W 1927 roku mieszkało tu ponad 2.500 osób pochodzenia żydowskiego, co stanowiło 68% całej populacji miasta. W 1829 roku do Kocka przybył cadyk Menachem Mendel Morgenstern, uczeń słynnego "Widz±cego" Jaakowa Icchaka Halewiego Horowica z Lublina i "¦więtego Żyda" Jaakowa Icchaka z Przysuchy. Dzięki niemu miasto stało się kolejnym w kraju silnym o¶rodkiem chasydyzmu. Hanna Węgrzynek w słowniku "Historia i kultura Żydów polskich" tak charakteryzuje Kocker Rebe: "W swoich naukach podkre¶lał wagę spontaniczno¶ci i żarliwo¶ci wiary. Autor wielu aforyzmów, mawiał, że "ludzie maj± dusze, a nie zegarki", uzasadniaj±c tym odrzucenie religijno¶ci zewnętrznej, uregulowanej rytuałem, a nie potrzeb± wewnętrzn±. Nauczał, że "nie można służyć Bogu z przyzwyczajenia" (....). Duże znaczenie przypisywał d±żeniu do doskonało¶ci w służeniu Bogu cał± dusz±, w czym upatrywał sens życia (....). Przez dwadzie¶cia lat, aż do ¶mierci, żył w odosobnieniu, w zamkniętym pokoju przy synagodze, odmawiaj±c kontaktów z ludĽmi". Chasydzk± dynastię Morgensternów kontynuowali jego potomkowie: Dawid, Chaim Israel i Mojżesz Mordechaj. |
|||
 |
 |
 |
 |
Nieopodal Kocka znajduje się grób Berka Joselewicza, który zgin±ł w bitwie pod Kockiem w 1809 roku. Berek Joselewicz służył wcze¶niej w Legionach D±browskiego, brał udział w zwycięskiej ofensywie Armii Księstwa Warszawskiego. Oskar Kolberg tak pisał o tym wydarzeniu: "Poległ tu znany partyzant starozakonny Berek, natarłszy z odwag± na przeważn± siłę Austryaków. Okoliczno¶ć ta dała powód przysłowiu: Zgin±ł jak Berek pod Kockiem (t. j. przepadł zupełnie)". Na kamieniu nagrobnym, ufundowanym w 1909 roku przez hrabiego Edwarda Żółtowskiego, wyryto napis: "Berek Joselewicz - Józef Berkowel Berkiewicz, urodzony w Kretyndze na Litwie w 1760 r. Pułkownik Wojsk Polskich, szef szwadronu 5-ego Pułku Strzelców Konnych Wielkiego Księstwa Warszawskiego, kawaler krzyżów Legii Honorowej i Virtuti Militari. Zgin±ł w bitwie pod Kockiem 1809 roku. Tu pochowany. Nie szacherk±, nie kwaterk±, lecz on krwi± dorobił sławy. W stuletni± rocznicę zgonu. 1909." Drugi kamień nagrobny nosi imię i nazwisko zmarłego oraz daty jego urodzin i ¶mierci. Holocaust przerwał historię tego sztetl. W dniu 9 wrze¶nia 1939 roku, podczas nalotu na miasto, zgin±ł cadyk Józef Morgenstern. W Kocku powstało getto, do którego deportowano Żydów z Lubartowa, Suwałk, Serocka, Nowego Dworu i Radzynia Podlaskiego. Mieszkańcy getta zostali w 1942 roku zamordowani w Parczewie i Treblince. Do czasów obecnych zachowała się duża czę¶ć przedwojennej zabudowy miejskiej, głównie domy będ±ce przed wojn± własno¶ci± Żydów. U zbiegu ul. Wojska Polskiego i ul. Polnej przetrwał także dom cadyka z charakterystyczn± wieżyczk±. Cmentarz żydowski w Kocku położony jest poza miastem, około kilometra od jego granic. Dojechać można doniego jedynie poln±, piaszczyst± drog±, od rynku ulic± Hanki Sawickiej, przy kapliczce skręcić należy w prawo. Teren cmentarza jest ogrodzony solidnym, metalowym płotem z bram± zamykan± na klucz. Klucze od bramy przechowuje p. Roman Stasiak, mieszkaj±cy w pobliskim domu (na prawo od cmentarza). R. Stasiak wykonuje także prace porz±dkowe na cmentarzu. |
|||
 |
 |
 |
 |
Podczas II wojny ¶wiatowej nazi¶ci w znacznym stopniu zdewastowali cmentarz. Na ich rozkaz czę¶ć nagrobków rozbito i użyto do utwardzania ulic. Na cmentarzu dokonywano egzekucji, a ciała zabitych grzebano w miejscu kaĽni. Lokalizacja grobów ofiar Zagłady do dzi¶ pozostaje nieznana. Dzieło zniszczenia nekropolii kontynuowano także po wojnie. Okoliczni mieszkańcy wykorzystywali nagrobki między innymi jako tarcze szlifierskie. W 1958 r. władze postanowiły zaorać i zalesić teren cmentarza. Do dzi¶ na terenie nekropolii zachowało się około 40 macew. Dla wielu pielgrzymów wci±ż najważniejszym miejscem na cmentarzu jest ohel, w którym pochowani s±: 21 wrze¶nia 2012 r. przeprowadzony został spis macew na cmentarzu w Kocku. W pracach uczestniczyli pracownicy i wolontariusze z Muzeum Historii Żydów Polskich: Magdalena Buerbaumer, Daniel Słomka, Marcin Wygocki, Ewa Celińska-Spodar i Krzysztof Bielawski. Wykonano zdjęcia wszystkich nagrobków i przetłumaczono personalia zmarłych na język polski. Stworzona w ten sposób dokumentacja została opublikowana na portalu "Wirtualny Sztetl". |
|||
 |
|||
Ohel cadyka z Kocka na cmentarzu żydowskim w Warszawie (zdjęcie: K. Bielawski) |
|||
Warto wiedzieć, że na cmentarzu żydowskim w Warszawie przy ul. Okopowej, w kwaterze nr 47 znajduje się grób Abrahama Józefa z Kocka, prawnuk Menachema Mendla, rabin, a od 1929 roku cadyk w Kocku. tekst: Artur Cyruk, Krzysztof Bielawski Bibliografia: Księga Pamięci Kocka (w języku hebrajskim) |
|||
Poszukujemy wszelkich informacji o Żydach z Kocka i ich nekropolii. Czekamy też na relacje osób, które pamiętaj± ten cmentarz z okresu przed II wojn± ¶wiatow±. |
|||
 |
|||
Teksty i zdjęcia opublikowane w serwisie www.kirkuty.xip.pl s± chronione prawem autorskim. Wykorzystanie materiałów możliwe wył±cznie po uzyskaniu pisemnej zgody Redakcji |
|||
| strona główna | cmentarze | warto wiedzieć | księga gości | napisz do nas |