Cmentarz żydowski w Kobylej Górze znajduje się około 700 m na północny zachód od centrum miejscowo¶ci, na wzniesieniu w rozwidleniu ul. Konopnickiej i Przerwy-Tetmajera. Cmentarz zajmuje działkę geodezyjn± nr 301804 2.0004.851 w kształcie zbliżonym do prostok±ta, o powierzchni 1816 m kw.

Cmentarz został założony w 1803 r., w 1866 r. wzniesiono przy nim dom przedpogrzebowy. Wiadomo, że przed drug± wojn± ¶wiatow± teren był ogrodzony murem z cegły.

Obiekt uległ dewastacji w latach drugiej wojny ¶wiatowej oraz w okresie powojennym. W latach 1992-1993 około 40 rozrzuconych nagrobków zebrano w jednym miejscu i osadzono w betonowej wylewce. W centralnej czę¶ci lapidarium ustawiono pionow± płytę z piaskowca z napisem: "Żydom polskim przez pamięć wspólnej niedoli. Społeczeństwo. 1992".

Jedynie kilka macew umieszczonych w lapidarium można uznać za zachowane w cało¶ci. Pozostałe to nagrobki o różnym stopniu uszkodzenia, niektóre jedynie w postaci naczółków. Czę¶ć inskrypcji została zasłonięta w wyniku osadzenia macew w betonowej podstawie. Nagrobki to pionowe stele w kształcie prostok±ta, zwieńczone trójk±tnie oraz różnymi typami łuków (odcinkowymi nadwieszanymi, podkowiastymi i in.). Na dekorację nagrobków składaj± się elementy architektoniczne (m.in. gzymsy), motywy antropomorficzne (przedstawienia dłoni w ge¶cie błogosławienia kapłańskiego oraz dłoni wrzucaj±cej monetę do skarbonki), motywy ro¶linne (złamane drzewo, zerwane maki, gał±zki z li¶ćmi) oraz różne elementy geometryczne. Pierwotnie przynajmniej niektóre macewy były ozdabiane polichromiami - ¶wiadcz± o tym szcz±tkowe ¶lady malatury na nagrobku Louisa Pakuly. Jako materiał do wykonania nagrobków stosowano przede wszystkim drobnoziarnisty piaskowiec. Na uwagę zasługuje stela Marie Altman (zm. w 1931 r.), złożona z betonowej obudowy i tablicy inskrypcyjnej z masy bitumicznej. Oprócz macew umieszczonych w lapidarium, na terenie cmentarza znajduje się kilkana¶cie betonowych i piaskowcowych cokołów po wyłamanych nagrobkach. Na kilku pomnikach wyryto sygnatury zakładów kamieniarskich, m.in. Hoffmanna z Sycowa i Kępna.

Inskrypcje wykonane s± w językach hebrajskim i niemieckim, z dominacj± języka hebrajskiego. Na niektórych macewach w ich dolnej partii znajduj± się informacje (m.in. urzędowe imię i nazwisko, nazwisko rodowe, miejscowo¶ć pochodzenia, data urodzenia według kalendarza gregoriańskiego, data zgonu) w języku niemieckim. Można przypuszczać, że czę¶ć macew z inskrypcjami wył±cznie w jęz. hebrajskim była ustawiona na cokołach, na których wyryto napisy w języku niemieckim.

W 2017 r. autor niniejszego artykułu wykonał spis zachowanych nagrobków (dostępny na stronie www.kirkuty.xip.pl/kobyla_gora_matzevot.xls). Najstarsza zidentyfikowana macewa upamiętnia Jeszaję syna Icchaka Ajzyka, zmarłego 22 kwietnia 1832 r., najmłodsza - Louisa Pakulę (Eliezera syna Awrahama), zmarłego 21 czerwca 1934 roku.

Cmentarz znajduje się na terenie zalesionym, w pobliżu o¶rodków wypoczynkowych. Brak ogrodzenia, granice cmentarza s± nieczytelne.

Poż±dane byłoby: wyznaczenie i oznakowanie granic cmentarza, umieszczenie na nim tablicy informacyjnej, oznaczenie drogi do cmentarza, podjęcie działań na rzecz odzyskania kolejnych nagrobków.

tekst: K. Bielawski