Cmentarz żydowski w Kętach został założony pod koniec XX w., przy drodze do Witkowic (obecnej ul. Kęckie Góry Północne), ok. 1,9 km na północny wschód od Rynku. Cmentarz zajmuje działkę geodezyjn± nr 121304 4.0003.1958/33 , na planie zbliżonym do wydłużonego trójk±ta, o powierzchni 1578 m kw.

Grunt z przeznaczeniem na cmentarz zakupiono w 1892 r. Rok póĽniej prawo własno¶ci do działki przyznano kęckiemu Stowarzyszeniu Postępowemu Rytualno-Religijnemu Anszej Emes (hebr., Mężowie Prawdy).

Wiadomo, że przed II wojn± ¶wiatow± cmentarz był ogrodzony. Przy wej¶ciu znajdował się dom przedpogrzebowy.

Obiekt uległ dewastacji w okresie drugiej wojny oraz w kolejnych dekadach. Czę¶ć macew skradziono, niektóre z nich wtórnie wykorzystuj±c jako nagrobki na cmentarzu komunalnym.

W 1988 r. cmentarz odwiedził Henry Kanner - amerykański przedsiębiorca, który do 12 roku życia mieszkał w Kętach. Robert Leiter w artykule opublikowanym na łamach czasopisma "Focus" tak opisał wrażenia Kannera z jego pierwszej wizyty na cmentarzu: "Teren wygl±dał jak pobojowisko. Otaczaj±cy go kamienny mur walił się, żelazn± bramę pokrywała rdza. Z trudem można było dostrzec jakiekolwiek nagrobki, poro¶nięte chwastami".

Z inicjatywy Henry'ego Kannera, przy pomocy m.in. ks. Ryszarda Honkisza i jego brata Zbigniewa oraz architektów Barbary i Szymona Zina, na cmentarzu przeprowadzono prace porz±dkowe. Wycięto zaro¶la, wywieziono ¶mieci. Przewrócone płyty nagrobne ustawiono. Potłuczone kawałki macew przymocowano do muru oporowego. W centralnej czę¶ci wzniesiono niewielki pomnik z symbolem menory. Alejki wysypano żwirem i obsadzono żywotnikami. Naprawione zostało ogrodzenie. W południowo-wschodnim narożniku odbudowano dom przedpogrzebowy.

Obecnie na cmentarzu znajduje się około 60 nagrobków i pomników w różnym stanie zachowania. Najstarszy zidentyfikowany nagrobek to podwójna macewa ze zniszczon± w wyniku korozji tablic± inskrypcyjn±, z czytelnymi fragmentami epitafium: "G [.] K[.] [.]rter, Juli 1894". Najmłodszy nagrobek upamiętnia Gustawa Leidera, zmarłego 26 sierpnia 1937 r. Na cmentarzu znajduj± się także trzy współczesne pomniki, wzniesione na pocz±tku lat 90. XX wieku.

Obiekt należy do najlepiej utrzymanych cmentarzy żydowskich w Polsce. Regularnie wykonywane s± prace porz±dkowe, szczególn± wagę przykłada się do pielęgnacji zieleni cmentarnej, tworz±cej niewielkie arboretum.

Teren jest otoczony murem i czę¶ciowo ogrodzeniem z blachy. Brama jest zamknięta. Zamiar wej¶cia należy zgłosić z wyprzedzeniem opiekunowi cmentarza (tel. 601 973 193).

Cmentarz jest wpisany do rejestru zabytków województwa małopolskiego ( A-651/90 z 16.01.1990)

W sierpniu 2016 r. autor niniejszego artykułu wykonał spis zachowanych nagrobków. Zestawienie w wersji polsko- i anglojęzycznej jest dostępne na stronie http://www.kirkuty.xip.pl/kety_macewy.xls.

tekst: K. Bielawski
Polecamy odwiedzenie strony www.sztetl.org.pl