Cmentarz żydowski w Kamionce został założony w XIX w. i znajduje się na skraju lasu, przy polnej drodze do Kolonii Nowy Skrobów. Jak podaje Paweł Sygowski w swym opracowaniu z 1991 r. (maszynopis w zbiorach Żydowskiego Instytutu Historycznego w Warszawie), nekropolia zajmowała działkę w kształcie prostok±ta o przybliżonych wymiarach 100 x 60 m i otoczona był ogrodzeniem z desek umieszczonych pomiędzy ceglanymi filarami. Na cmentarzu znajdowały się macewy wykonane z piaskowca i betonu, zapewne też z kamieni granitowych oraz ohel stoj±cy na grobie trzech rabinów lub cadyków.

W latach drugiej wojny ¶wiatowej na cmentarzu grzebano ofiary nazistowskich represji, między innymi ciała żydowskich partyzantów. Lokalizacja ich grobów jest dzi¶ nieznana.

Istotna dewastacja nekropolii rozpoczęła się po zakończeniu działań wojennych. Skradzione zostały niemal wszystkie macewy, rozebrano ogrodzenie i znajduj±ce się na cmentarzu zabudowania. W 1965 r. cmentarz został oficjalnie zamknięty. W 1991 r. Paweł Sygowski odnalazł już tylko pojedyncze macewy, stoj±ce na grobach:
- Jony Jehoszuy syna Abrahama, zm. w okresie międzywojennym,
- Debory córki Izraela Cwi, zm. w 1917 r.,
- Jehudit córki Eliezera, zm. w 1926 r.
- Fajgi córki Jechiela, zm. w okresie międzywojennym,
- Mordechaja syna Nataniela Icchaka, zm. w 1934 r.
- Peril (?) córki Dowa, zm. w okresie międzywojennym,
- fragment macewy osoby zmarłej prawdopodobnie w 1926 r.

W 2004 r. z inicjatywy potomków kamionkowskich Żydów na cmentarzu przeprowadzono podstawowe prace restauracyjne. Porównanie fotografii wykonanych w latach 2005 i 2011 wskazuje, że w tym czasie cmentarz uległ dalszej dewastacji - czę¶ć macew została wyłamana.

tekst: K. Bielawski
zdjęcia: Tomasz Kowalik - http://trobal.pulawy.pl
Polecamy też odwiedzenie portalu Wirtulany Sztetl