| strona główna | cmentarze | warto wiedzieć | księga gości | napisz do nas |
| JORDANÓW | |||
Jordanów położony na szlakach handlowych z Krakowa na Orawę i Węgry, pocz±wszy od XVI wieku znany był w Koronie ze swych jarmarków na których sprzedawano bydło, płótno i sól. Konsekwencj± tego był napływ ludno¶ci żydowskiej, która osiedlała się na obrzeżach miasta. Niestety, szczegóły dotycz±ce życia w Żydów w Jordanowie i okolicznych miejscowo¶ciach nie s± dostatecznie dobrze udokumentowane. Jak podaje "The Encyclopedia of Jewish Life before and during the Holocaust", zorganizowana gmina żydowska w Jordanowie istniała już na pocz±tku dziewiętnastego wieku. Wiadomo, że pod koniec XIX w. w miejscowo¶ci żyło 189 wyznawców judaizmu. Podczas spisu powszechnego w 1921 roku żydowskie pochodzenie lub wyznanie mojżeszowe zadeklarowało 238 mieszkańców Jordanowa. Z chwil± zajęcia miasteczka przez wojska niemieckie we wrze¶niu 1939 roku, ludno¶ć żydowska Jordanowa została poddana narastaj±cym, dotkliwym represjom. "Ostateczne rozwi±zanie" nast±piło pod koniec sierpnia 1942 roku. Przytoczmy tu fragment zeznań Józefa Windstraucha, przechowywanych w Żydowskim Instytucie Historycznym im. E. Ringelbluma w Warszawie (relacja nr 301/1781): "28 sierpnia 1942 r. Niemcy otoczyli cały Jordanów, wybrali 72 starszych mężczyzn i kobiety, resztę za¶ ludno¶ci - około 500 osób - pod eskort± odprowadzili pieszo do Makowa, sk±d ich wywieĽli do Bełżca. Owych 72 wyprowadzili za miasto na Str±cze w stronę Makowa, tam ich rozstrzelali i we wspólnym grobie zakopali. ¦wiadkowie, którzy ich grzebali, opowiadali, że ofiary ustawiono rzędem i rozstrzeliwali z karabinów maszynowych SS-mani i granatowi policjanci". |
|||
 |
|||
Pomnik ku czci ofiar egzekukcji (zdjęcie: Grzegorz Mi¶kiewicz) |
|||
Cmentarz żydowski w Jordanowie usytuowany jest na obrzeżach miasta. Jad±c z Krakowa "zakopiank±" skręcamy drog± na Jordanów, po przejechaniu miasta skręcamy w kierunku Bystrej Podhalańskiej, parkujemy samochód około 40 metrów od skrzyżowania (N 39,510` E 48,397) i id±c poln± drog± wzdłuż pól uprawnych i zabudowań gospodarskich, natrafiamy na poro¶nięty drzewami zagajnik, otoczony powalonym murem. Powierzchnia nekropolii jest do¶ć spora, jednak nie zachowało się dużo macew. Nagrobków stoj±cych jest kilka, reszta leż±ca, porozrzucana i trudna do zauważenia. Widoczne s± też sporych rozmiarów ruiny, być może był to dom przedpogrzebowy. Przy wej¶ciu znajduje się nieoznaczona mogiła siedemdziesięciu dwóch osób, rozstrzelanych podczas wspomnianej egzekucji w dzielnicy Str±cze. Jak pisze Grzegorz Mi¶kiewicz w tek¶cie zamieszczonym na stronie internetowej http://burzyciel.salon24.pl: "Po wojnie dokonano ekshumacji zwłok i przeniesiono je na pobliski cmentarz żydowski. Pochowano je w jednej, wykopanej pospiesznie mogile, a wła¶ciwie wielkim dole, na ¶rodku dróżki cmentarnej. Do dzi¶ żyj± ¶wiadkowie tego "pochówku". Kiedy wchodzi się na cmentarz głównym - choć już zaro¶niętym wej¶ciem - widać w obrębie tego wej¶cia lekko zapadnięty, poro¶nięty kwiatkami polnymi teren". Cmentarz robi bardzo przygnębiaj±ce wrażenie - jest zapuszczony i zaro¶nięty, najwyraĽniej nie ma opiekuna, który łoży na utrzymanie i stara się utrzymać miejsce w należytym porz±dku tak, jak dzieje się to na nekropoliach w niedalekim Andrychowie czy Wadowicach. Cmentarz ten służył jako miejsce pochowku ludno¶ci żydowskiej z Jordanowa i prawdopodobnie także z Suchej Beskidzkiej i Makowa Podhalańskiego.
|
|||
 |
 |
 |
 |
zdjęcia: Andrzej Tepper |
|||
 |
 |
 |
 |
zdjęcia: Andrzej Tepper |
|||
 |
 |
 |
 |
zdjęcia: Grzegorz Mi¶kiewicz |
|||
| Poszukujemy wszelkich informacji o Żydach z Jordanowa i ich nekropolii. Czekamy też na relacje osób, które pamiętaj± ten cmentarz z okresu przed II wojn± ¶wiatow±. |
|||
 |
|||
| Teksty i zdjęcia opublikowane w serwisie www.kirkuty.xip.pl s± chronione prawem autorskim. Wykorzystanie materiałów możliwe wył±cznie po uzyskaniu pisemnej zgody Redakcji. |
|||
| strona główna | cmentarze | warto wiedzieć | księga gości | napisz do nas |