Kliknij, aby dodać stronę do ulubionych
strona główna cmentarze warto wiedzieć księga gości napisz do nas
JEDWABNE

Cmentarz żydowski w Jedwabnem znajduje się około 500 m na północny wschód od centrum miasta, przy ul. Ignacego Krasickiego. Cmentarz zajmuje działkę geodezyjną numer 200701 4.0001.646, na planie zbliżonym do trapezu równoramiennego, o powierzchni 12964 m kw.

Cmentarz został założony prawdopodobnie w pierwszej połowie XIX wieku.

Wiadomo, że przed wojną cmentarz był ogrodzony niewysokim parkanem, bramę wieńczyły Tablice z Przykazaniami.

Podczas pogromu 10 lipca 1941 r. w stodole znajdującej się w bezpośrednim sąsiedztwie cmentarza grupa mieszkańców miasta i okolicznych miejscowości spaliła jedwabieńskich Żydów. Dokładna liczba ofiar pozostaje nieznana. Wydarzenia związane z pogromem miały miejsce także na cmentarzu.

Leon Dziedzic, który jako 15-letni chłopiec zmuszony został do zakopywania ciał Żydów spalonych w stodole, w artykule opublikowanym na łamach dziennika "Rzeczpospolita" (źródło: Kaczyński A., Nie zabijaj, "Rzeczpospolita" z 10.07.2000). wspomina zbiorową mogiłę na terenie cmentarza: "Trupów tych Żydów, którzy zginęli tego samego dnia 10 lipca, ale wcześniej, nie zostali spaleni w stodole, tylko zamordowani w mieście, zgładzeni na kirkucie po przyniesieniu pomnika Lenina, albo schwytani na próbie ucieczki i zakłuci w polu czy w lesie, to już wtedy nie było na wierzchu, tylko świeżo wzruszona ziemia po drugiej stronie drogi, już na terenie kirkutu. Cmentarz żydowski był wówczas ogrodzony niewysokim parkanem z bramą ozdobioną tablicami Dekalogu. Ludzie mówili, że to samych Żydów przymuszono, żeby dla siebie wykopali ten grób".

Cmentarz uległ daleko posuniętej dewastacji. Według szacunkowych danych, w jego obrębie znajduje się zaledwie kilkadziesiąt nagrobków w różnym stanie zachowania, z których najstarsze zidentyfikowane datowane są na 1847 r. i 1850 r. Są to macewy wykonane z polnych kamieni granitowych, z inskrypcjami pisanymi wyłącznie w języku hebrajskim.

Teren porastają gęste zarośla, w porze wegetacji znacznie utrudniające dostęp. Granice cmentarza są czytelne dzięki zachowanym reliktom oryginalnego muru, powojennemu ogrodzeniu z siatki oraz murowi z kamiennych bloków, zbudowanemu w 2001 r. wzdłuż południowej krawędzi cmentarza.

Stan zachowania obiektu wyjaśnia udzielona autorowi niniejszego tekstu ustna wypowiedź jednego z mieszkańców Jedwabnego: "To nie byli Niemcy, to byli nasi. Kamienie z grobów brali na budowę murów i chlewów. Ogrodzenie było jak na naszym cmentarzu i też zostało rozebrane".

W 2001 r. w południowo-zachodnim narożniku cmentarza ustawiono stylizowany na macewę pomnik, z napisem w językach polskim i hebrajskim: "Cmentarz żydowski w Jedwabnem, założony w XIX wieku. Miejsce wiecznego spoczynku Żydów z Jedwabnego i okolic. Groby Żydów zamordowanych 10 lipca 1941. Cześć ich pamięci!".

Cmentarz jest wpisany do rejestru zabytków województwa podlaskiego (nr. 374/88).

Pożądane byłoby: wykarczowanie zarośli i cykliczne prace porządkowe, wykonanie dokumentacji zachowanych macew i publikacja wyników inwentaryzacji na stronie internetowej, podjęcie działań na rzecz odzyskania nagrobków wywiezionych z cmentarza.

 

tekst & zdjęcia: Krzysztof Bielawski
Kliknij tu, by obejrzeć amatorski film nakręcony w Jedwabnem
Polecamy też odwiedzenie poniższych stron internetowych:
We remember Jewish Jedwabne!
Księga Pamięci Jedwabnego
Yedwabne. History and Memorial Book

cmentarz żydowski w Jedwabnem Jedwabne - cmentarz żydowski macewa z Jedwabnego Jedwabne - kirkut
nagrobek na cmentarzu żydowskim w Jedwabnem fragment inskrypcji macewa z wypukłymi inskrypcjami
Jewish cemetery in Jedwabne Jedwabne - żydowski cmentarz kirkut w Jedwabnem
Miejsce kaźni w Jedwabnem
Miejsce kaźni w Jedwabnem Jedwabne - miejse kaźni Miejsce kaźni w Jedwabnem Jedwabne - pomnik
Poszukujemy wszelkich informacji o Żydach z Jedwabnego i ich cmentarzu.
Czekamy też na relacje osób, które pamiętają ten cmentarz z okresu przed II wojną światową.
Teksty i zdjęcia opublikowane w serwisie www.kirkuty.xip.pl są chronione prawem autorskim.
Wykorzystanie materiałów możliwe wyłącznie po uzyskaniu pisemnej zgody Redakcji.
strona główna cmentarze warto wiedzieć księga gości napisz do nas