Cmentarz żydowski w Jadowie znajduje około 1,8 km na zachód od centrum wsi, w rozwidleniu dróg wiod±cych do Sulejowa i Mokrej Wsi. Cmentarz zajmuje działkę na planie prostok±ta, o przybliżonych wymiarach 60 x 130 m.

Data założenia nie jest znana. Datowanie nagrobków pozwala przypuszczać, że cmentarz powstał co najmniej w połowie XIX wieku. Brak bliższych informacji o jego wygl±dzie przed 1939 r.

W okresie drugiej wojny ¶wiatowej cmentarz stał się miejscem pochówków osób zabitych w Jadowie i jego okolicach. W zbiorowym grobie złożono ciała osób zamordowanych przez Niemców podczas deportacji jadowskich Żydów do obozu zagłady w Treblince.

Marian Karczewski w ksi±żce Czy można zapomnieć? tak opisał te wydarzenia: "Z getta wyjeżdżały drabiniaste wozy załadowane trupami tych, którzy niezbyt pospiesznie je opuszczali. Zwisały bezwładnie nogi, ręce, głowy - widać było, że ciała rzucano w po¶piechu. Wozy kierowały się na cmentarz żydowski, gdzie wykopano olbrzymi dół na zbiorow± mogiłę (..). Blisko 600 trupów zwieziono do zbiorowej mogiły na cmentarz żydowski. Po kilku miesi±cach jednak Niemcy wydobyli znajduj±ce się prawie w zupełnym rozkładzie ciała, wywieĽli je gdzie¶ pod Węgrów i tam spalili".

Dzięki materiałowi ikonograficznemu wiadomo, że po 1945 r. ocaleli z Zagłady jadowscy Żydzi ogrodzili i upamiętnili masow± mogiłę.

Prawdopodobnie proces niszczenia cmentarza był kontynuowany także po wojnie. Skradziono m. in. metalowe elementy ogrodzenia zbiorowej mogiły, zniszczono także pomnik ku czci ofiar Zagłady.

W wyniku dewastacji do dzi¶ na cmentarzu zachowało się nie więcej niż 100 nagrobków lub ich fragmentów, przy czym nie więcej niż 20 macew przetrwało w cało¶ci. We wschodniej, najbliższej wej¶ciu, czę¶ci cmentarza przeważaj± granitowe kamienie nagrobne, o prostych inskrypcjach, niemal zupełnie pozbawione płaskorzeĽb w zwieńczeniach. W zachodnim krańcu można odnaleĽć kilka tumb oraz kilkana¶cie fragmentów stel, wykonanych z piaskowca. Na ułomkach macew widać pojedyncze hebrajskie litery i charakterystyczne dla żydowskiej sztuki sepulkralnej elementy zdobień. Od strony wschodniej znajduje się okolone niskim, betonowym cokołem miejsce po zbiorowej mogile. W jej obrębie wtórnie umieszczono kilka macew oraz płytę z napisem: "Berta i Rubin Berensztejn. Na pamięć moim rodzicom, zamordowanym przez hitlerowców w 1942 roku". Mogiła nosi ¶lady pl±drowania.

Granice obszaru grzebalnego s± czytelne dzięki zachowanemu ziemnemu obwałowaniu. Cmentarz porastaj± brzozy, sosny i dęby. W ¶ciółce le¶nej dominuj± mchy i wrzosy.

Na przełomie 2007 i 2008 r. przy drodze Jadów-Mokra Wie¶ ustawiono znak, wskazuj±cy doj¶cie do cmentarza.

W 2012 r. na cmentarzu pojawił się symboliczny nagrobek Sary Litwak z napisem: Pamięci Sary Litwak z d. Chrynowickiej, ur. 12.03.1915 r. Jadów, zm. 06.06.2011 r. Chicago. Całe życie tęskniła za Polsk± i Jadowem".

W ostatnich latach Fundacja Dokumentacji Cmentarzy Żydowskich wykonała spis 16 zachowanych macew. Lista dostępna jest na stronie http://cemetery.jewish.org.pl/list/c_40 .

Autor: Krzysztof Bielawski
Bibliografia: Karczewski M., Czy można zapomnieć?, Warszawa 1969.