Tysi±cletnia obecno¶ć Żydów w Polsce została brutalnie przekre¶lona przez hitlerowców. Eksterminacji w gettach i obozach koncentracyjnych uniknęła jedynie garstka polskich Żydów. Większo¶ć tych, którym dane było przetrwać Zagładę, opu¶ciła nasz kraj po II wojnie ¶wiatowej. Kolejn± falę emigracji wymusiły wydarzenia marcowe z 1968 roku. Dzi¶ nad Wisł± mieszka zaledwie - według różnych szacunków - od kilkunastu do kilkudziesięciu tysięcy Żydów.

Z wojennej pożogi ocalały nieliczne synagogi, mykwy i inne budynki różnego przeznaczenia. Zachowało się też stosunkowo wiele żydowskich cmentarzy. Im wła¶nie po¶więcona jest ta witryna.

Los dla cmentarzy żydowskich okazał się tragiczny. Były niszczone przez okupanta, po wojnie często wykorzystywane jako Ľródło budulca, a przez komunistyczne władze skazane na zapomnienie. Dzi¶ często też nie wiemy - lub tak± niewiedzę udajemy - co znajduje się za starym murem lub w pobliskim lesie. Niestety, wci±ż trwa proces dewastacji cmentarzy.

Kirkuty to miejsca szczególne. Ukryte gdzie¶ na uboczu, poro¶nięte wysok± traw± intryguj± sw± atmosfer± i zachwycaj± finezj± wykonania hebrajskich inskrypcji, pracowicie wykutych w kamieniu przez nieznanych rzemie¶lników - artystów. Warto pamiętać, że cmentarze żydowskie to nierzadko najstarsze zabytki kultury materialnej w danej miejscowo¶ci czy rejonie. Przede wszystkim s± to miejsca pochówku tysięcy ludzi i jako takim należy im się szacunek.

Założona w 2005 r. strona www.kirkuty.xip.pl jest prób± prezentacji i dokumentacji cmentarzy żydowskich. Autorzy maj± nadzieję, że niniejszy przewodnik zwróci uwagę na znikaj±ce z naszego krajobrazu ¶lady po przedwojennej społeczno¶ci Żydów polskich.